Lê Ký Thương khép lại cuộc đời tài hoa

Lê Ký Thương là tên tuổi quen thuộc trong giới nghệ thuật Việt Nam. Ông sinh năm 1946 tại Nha Trang và thành danh từ thời đôi mươi ở cả hai lĩnh vực mỹ thuật và văn chương. Ngoài ra, Lê Ký Thương còn là dịch giả với những cuốn sách gần gũi công chúng như “Nàng tiên cá” của Selma Lagerlöf, “Một nỗi đau riêng” của Kenzaburo Oe, hoặc “Tchékhov – cuộc đời và tác phẩm” của Sophie Laffitte.

Đi vào con đường nghệ thuật, Lê Ký Thương làm thơ song song vẽ tranh. Tập thơ đầu tay của Lê Ký Thương có tên gọi “Bếp lửa còn thơm mùi bã mía” in năm 1974, trình bày sự bức bối đô thị miền Nam giữa những ngày tháng ngột ngạt “phải tự đào trong lòng một hố sâu, nói vào đó những lời chân thật”.

Bằng thi ca, Lê Ký Thương đã nói lên nỗi ám ảnh mất mát chiến tranh, từ day dứt cá nhân “Tôi thấy tôi nằm trong băng ca/Tôi thấy băng ca nằm trong nhà xác/Tôi thấy nhà xác nằm cạnh bãi tha ma/Nơi đó bạn bè tôi vừa đến ngụ hôm qua” đến sẻ chia cộng đồng “Em bật khóc làm chi/Khi trước mặt chúng ta/Những em bé áo quần tơ xác mướp, vớt vát từng miếng cơm thừa canh cặn/Em còn nhớ không, nhớ không/Hình ảnh những bác nông dân/Bị liệt vào thành phần tình nghi chờ thanh lọc/Bị giam giữa vòng kẽm gai/Trùng trục phơi nắng giữa đồng/Bên cạnh đàn bò thong dong gặm cỏ”.

Trong những gương mặt văn nghệ sĩ Nam Trung bộ, Lê Ký Thương có giọng điệu riêng. Ông trình bày thái độ rõ ràng và quyết liệt. Với niềm tự hào “Mẹ nuôi con bằng sữa chín con rồng/Pha nước sông Hồng bất tận/và Mẹ gom lá Trường Sơn/ấp ủ đàn con”, ông chọn con đường chung của một thế hệ trưởng thành khi non sông gian nan “Tôi hợp cùng mọi người đấu tranh/giành lại những gì chúng ta đã mất/lời nói/nụ cười/câu thơ/trang sách/miếng cơm mặn mà hương vị Việt Nam/Những đoạn đường bị cấm ngặt lưu thông/Những tấc đất của núi rừng bị chiếm”.

Năm 1991, Lê Ký Thương đưa gia đình rời thành phố biển vào TP.HCM sinh sống. Có được môi trường thuận lợi, Lê Ký Thương thỏa sức viết và vẽ, với sự hỗ trợ của người vợ tảo tần: “Anh đã chọn con đường gian khổ/Đâu bằng em chọn anh san sẻ cuộc đời/Những đêm trắng, trắng trang giấy trắng/Anh hiểu rằng: Em can đảm lắm, em ơi”.

Họa sĩ Lê Ký Thương có hơn 10 cuộc triển lãm cá nhân. Tranh Lê Ký Thương được nhiều nhà sưu tập trong nước và quốc tế ưa chuộng. Sau tuổi bảy mươi, với tâm trạng “Mở mắt xuống biển/Ngắm sóng bạc đầu/Thấy cành khô mục/Nghĩ về mai sau”, Lê Ký Thương chủ yếu vẽ tranh mang màu sắc thiền định và làm thơ thiếu nhi.

Tập thơ thiếu nhi “Góp nắng cho cây” của Lê Ký Thương do Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành khiến công chúng bất ngờ vì một tâm hồn trong trẻo. Lê Ký Thương thổ lộ, ông làm thơ cho cháu mình. Thế nhưng, thơ ông không mang bất kỳ sự răn dạy nào mà thể hiện vẻ đẹp thánh thiện. Đây là chân dung một cô bé điệu đàng “Hạt cườm làm xâu chuỗi/Hoa bưởi làm bông tai/Cổ quàng khăn của mẹ/Dép của bà - mang ké/Bé soi gương làm duyên/Hai má lúm đồng tiền/Ửng hồng tia nắng sớm”. Đây là một trò chơi trẻ em: “Biển thì rộng mênh mông/Dang tay ôm không xuể/Bé đào chiếc hố con/Nhốt biển cho đỡ nhớ”.

Không giả vờ ngây ngô, Lê Ký Thương dùng chính sự vô tư để viết thơ thiếu nhi: “Tờ lịch đứng dựa tường/Suốt một tuần ngày đen/Chỉ có một ngày đỏ/Bố dắt em dạo phố/Mẹ cho em ăn kem/Em không thích ngày đen/Chỉ thích toàn ngày đỏ/Nhưng bố bảo như thế/Thì ai làm ra kem/Còn phố thì đóng cửa”.

Sau một thời gian đau ốm, trái tim nghệ sĩ của Lê Ký Thương đã ngừng đập. Một cuộc đời tài hoa đã khép lại, nhưng chắc chắn nhiều người vẫn nhớ đến ông, nhớ những ngày ông đã đắm say “Tôi tích lũy nỗi buồn nhiều hơn niềm vui/Bây giờ yêu em để thêm giàu có/Thế giới này mai sau không còn ai đau khổ/Tôi sẽ thành triệu phú của tình yêu”.