Chợ nổi Long Xuyên. Ảnh: Nụ Cười Mê Kông.
CHỢ NHỎ
Khách đứng trông đò qua chợ nhỏ
Thăm cô hàng xén nỗi niềm xưa
Lèo tèo dăm sạp rau chiều úa
Đám trẻ tèm lem mãi miết đùa…
Chợ ở bên vàm, em bó gối
Ngọn đèn hột vịt thắp tình quê
Gần khuya… tiếng hát nghe thương lái
Lục tỉnh chìm trong một tiếng xề…
Em còn bó gối bao năm nữa
Lớp sóng ngày xuân mất dấu rồi
Trả tách cà-phê, chào chợ nhỏ
Xóm nghèo ngơ ngác ngó đò trôi…
Lê Học Lãnh Vân, 8.1.2008
Lòng khách nửa chìm nửa nổi khi bước chân lên bến đò. Thiệt ra không còn chuyến đò của ngày xưa mà là chiếc tắc ráng lớn chừng nửa chiếc phà nhỏ được sửa lại đưa khách qua sông Long Xuyên. Sao khách vẫn còn thấy chiếc đò con chòng chành ba mươi năm trước giữa lăn tăn đốm bạc trên sông, cô Sáu mặc áo bà ba trắng, nón lá sáng dưới nắng mai… Con gái cô chừng tám tuổi ngồi nép bên mẹ, má phúng phính hồng. Khách lúc đó là thằng nhỏ mười ba tuổi, thích nhìn chiếc má phính hồng mịn cho tới lúc cô bé buồn bực quay mặt đi!
Năm ấy Mậu Thân, gia đình đưa thằng nhỏ về Long Xuyên tránh đạn pháo kích trên Sài Gòn. Ba cô Sáu là người quen cố cựu với ông nội cậu bé khi hai ông cùng làm dưới quyền ông Chánh ở Long Xuyên…
Khách đứng trông đò qua chợ nhỏ
Thăm cô hàng xén nỗi niềm xưa
Lèo tèo dăm sạp rau chiều úa
Đám trẻ tèm lem mãi miết đùa…
Bước chân bỗng ngập ngừng. Xóm cũ còn nghèo vậy sao! Sau năm 1975, gia đình ông Phán T. khá giả một thời lâm vào túng quẫn. Cô Sáu, con ông, là thông dịch viên sở Mỹ, thất nghiệp về quê. Cô bé con cô Sáu đã là thiếu nữ quán xuyến trông coi sạp chạp phô gia đình đặt trước cửa nhà. Trước ngày xuất ngoại, khách có về đây thăm gia đình cô Sáu. Hôm nay, cảnh vật không khác mười năm trước!
Chợ ở bên vàm, em bó gối
Ngọn đèn hột vịt thắp tình quê
Gần khuya tiếng hát nghe thương lái
Lục tỉnh chìm trong một tiếng xề…
Cô Sáu mất đã mười năm và con gái cô đã là thiếu phụ. Ráng vàng tắt, chiều vào đêm, ai thắp chiếc đèn hột vịt đặt trên tủ nhôm nơi bên trong bày bán mấy chai dầu gội đầu, mì gói với các hộp cà-phê gói pha sẵn. Hình ảnh con phố đêm tịch mịch đầy bóng tối với hai chị em đứa bé bên chiếc đèn con chiếu sáng một vùng đất nhỏ hiện về. Lòng khách bỗng gợn mơ hồ nỗi đau, sau gần nửa thế kỷ với hai cuộc chiến tang thương, vùng quê Lục Tỉnh trù phú lại gợi nhớ cảnh vùng quê nghèo miền Bắc trong truyện ngắn Hai Đứa Trẻ của Thạch Lam! Trong nhà, đèn nê-ông nhợt nhạt trắng, ngoài này, nơi vàm ngó ra sông, chiếc đèn hột vịt gợi nhiều điều. Dưới này trời mau tối, mới hơn bảy giờ chiều đã như nửa đêm trên Sài Gòn. Tiếng ca tài tử văng vẳng từ ghe thương hồ lẫn với tiếng sông.
- Ảnh ung thư chết rồi, mẹ con em sống qua ngày. Nghèo chớ em cũng ráng nuôi nó thi đại học lên Sài Gòn, nhớ năm đó anh hứa tiếp tụi em cho nó ở nhà đi học! Mà thằng nhỏ em không ham học anh ơi!
Em còn bó gối bao năm nữa
Lớp sóng ngày xuân mất dấu rồi
Trả tách cà-phê, chào chợ nhỏ
Xóm nghèo ngơ ngác ngó đò trôi…
Nhìn dáng em ngồi cam chịu trong bóng mờ, nhớ ông Phán T. nội em nổi tiếng năm xưa. Má phính xa lắc. Áo dài, áo bà ba, tóc mượt cũng xa. Tách cà-phê mời khách nguội ngắt. Trao tách lại cho em, tìm sự giao lưu những ngón tay thay lời vĩnh biệt, nghe hỏi chừng nào anh trở lại.
Chiếc đò tách bến, ngoái đầu, em vẫn còn ngồi bên chấm đỏ đèn hột vịt. Qua bên kia sông, xe hơi nhà đang đợi đưa về quầng sáng mênh mông Sài Gòn.
Lê Học Lãnh Vân, 28.5.2022
Tiếng Việt - Văn Việt - Người Việt là chuyên mục mới trên báo Nông nghiệp Việt Nam, được đặt theo tên một cuốn sách của Giáo sư Cao Xuân Hạo, nhà ngữ học và là một trí thức tinh hoa của đất nước.
Tên chuyên mục cũng nói hộ sự kỳ vọng kiến tạo và chấn hưng những giá trị đang bị xô lệch bởi cơn bão thời đại vốn lẫn nhiều gió độc. Ở đây, các nhà nghiên cứu và người Việt nói chung quan tâm đến văn hóa dân tộc sẽ góp tiếng nói sâu sắc, chính trực trong một khát vọng chung nhằm góp phần xây dựng những nền tảng quan yếu cho một xã hội tốt đẹp trong hiện tại và cho tương lai.
Rất mong nhận được sự ủng hộ, chia sẻ và cộng tác của những bậc thức giả cùng bạn đọc yêu mến!
Bài viết cho chuyên mục xin được gửi về Báo Nông nghiệp Việt Nam, 14 Ngô Quyền, Hà Nội. Email: baonnvnts@gmail.com.
Hoặc liên hệ người phụ trách chuyên mục: Ông Tô Đức Huy, Trưởng ban Thư ký Tòa soạn; Điện thoại: 0913.378.918; Email: toduchuy75@gmail.com.
NNVN
