Nhiều điểm sạt lở đặc biệt nghiêm trọng
Sau gần 2 năm xảy ra sự cố sạt lở bờ sông Thanh Đa (quận Bình Thạnh, TP.HCM), người dân bị ảnh hưởng vẫn chưa thể ổn định cuộc sống, vẫn còn nhiều bất an. Vị trí sạt lở vẫn chưa được tu sửa đáng kể, hiện trường vẫn còn giăng dây cảnh báo nguy hiểm.
Vấn đề này nhiều lần được người dân, báo chí phản ánh với quận Bình Thạnh và UBND TP.HCM nhưng hiện mọi việc vẫn “dậm chân tại chỗ”.
TP.HCM có khoảng 40 điểm sạt lở trên toàn địa bàn đang được kiên cố hóa, bố trí tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng. Ảnh: Lê Bình.
Hiện, khu vực này có khoảng 15 hộ dân bị ảnh hưởng trực tiếp và phải di dời khẩn cấp. Người dân cho biết, đã có nhiều đoàn thuộc nhiều cơ quan đến khảo sát, nhưng rồi… mọi thứ lại im lặng.
Bà Huỳnh Thị Tư (78 tuổi) là một trong những hộ dân bị ảnh hưởng, chỉ mong chính quyền sớm xác định ranh giải tỏa để người dân biết đường mà tính. “Ai bị giải tỏa thì cho đi, ai không thì cho xây nhà ổn định. Chờ hoài, chẳng biết bao giờ làm dự án. Con nít ra sông chơi, té xuống thì ai chịu?”, bà Tư mong mỏi.
Bà Nguyễn Thị Biển - một trong hàng trăm hộ sống sát đoạn kè Thanh Đa - chung nỗi lo: “Cứ nửa đêm là giật mình, không biết hà bá kéo nhà đi lúc nào. Vết nứt đã ăn sâu vào nền rồi, còn chắn tôn cũng chỉ là tạm bợ. Giờ chỉ mong làm kè lẹ để dân ngủ cho yên”.
Tình trạng sạt lở tại TP.HCM đang trở nên ngày càng báo động khi nhiều khu vực ven sông, kênh, rạch xuất hiện vết nứt lớn, đất bị sụp xuống, đe dọa trực tiếp đến hàng nghìn hộ dân. Thống kê cho thấy, toàn thành phố có khoảng 40 vị trí sạt lở, trong đó có 8 điểm đặc biệt nguy hiểm, đòi hỏi phải có biện pháp can thiệp ngay lập tức.
Điểm sạt lở mới nhất của TP.HCM tại ấp 3, xã Bình Mỹ, huyện Củ Chi. Ảnh: Lê Bình.
Các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm huyện Nhà Bè với 7 vị trí sạt lở nghiêm trọng, thành phố Thủ Đức với 6 điểm, huyện Cần Giờ có 5 điểm, quận Bình Thạnh, huyện Bình Chánh, quận 7 và một số khu vực khác cũng đang chịu ảnh hưởng lớn.
Mới đây, một vị trí sạt lở mới xuất hiện tại bờ bao sông Sài Gòn thuộc xã Bình Mỹ, huyện Củ Chi với 70 mét bờ sông bị cuốn trôi. 6 gia đình với khoảng 20 nhân khẩu bị ảnh hưởng, buộc chính quyền xã phải di dời để đảm bảo tính mạng người dân.
Nhiều người dân sống ven sông, đặc biệt là tại các khu vực như Nhà Bè, Thủ Đức… đang đối diện với nguy cơ mất nhà, mất đất canh tác.
Ông Nguyễn Văn Hậu, một cư dân sống gần khu vực sạt lở tại Nhà Bè, chia sẻ rằng gia đình ông luôn sống trong nỗi lo sợ mỗi khi mưa lớn hoặc thủy triều dâng cao. “Mới tháng trước, đất sát bờ sông ngay trước nhà tôi đã sạt xuống hơn một mét. Nếu không có biện pháp ngăn chặn, có lẽ vài năm nữa, cả nhà tôi cũng sẽ bị cuốn trôi”, ông Hậu nói.
Không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, sạt lở còn gây thiệt hại nặng nề về kinh tế và hạ tầng giao thông. Nhiều tuyến đường ven sông bị hư hỏng nặng do bờ kè bị sạt lở, ảnh hưởng đến việc đi lại và vận chuyển hàng hóa. Theo thống kê, trong năm 2024, đã có hàng chục hộ dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng, buộc phải di dời đến nơi khác để đảm bảo an toàn.
Giải pháp ngăn chặn và những thách thức phía trước
Để đối phó với tình trạng trên, TP.HCM đã triển khai nhiều giải pháp cấp bách, trong đó có việc xây dựng hai đoạn kè chống sạt lở tại những khu vực có nguy cơ cao nhất. Cụ thể, đoạn bờ trái Rạch Giồng - sông Kinh Lộ (xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè) và đoạn bờ phải sông Đồng Nai (phường Thạnh Mỹ Lợi, thành phố Thủ Đức) đã bị sạt lở nhiều năm nay, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng trăm hộ dân.
Đây là hai khu vực sẽ được ưu tiên xây kè chống sạt lở với tổng mức đầu tư 142 tỷ đồng, nhằm đảm bảo an toàn cho người dân và hạ tầng ven sông.
TP.HCM sẽ bố trí ngân sách khoảng 142 tỷ đồng để ưu tiên xây kè chống sạt lở, nhiều người dân mong chờ dự án nhanh chóng triển khai. Ảnh: Lê Bình.
Trong đó, chi phí xây dựng chiếm hơn 80 tỷ đồng, còn lại là chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Dự án dự kiến hoàn thành vào năm 2025, góp phần bảo vệ an toàn cho hàng nghìn hộ dân sinh sống ven sông.
Ông Nguyễn Đức Vũ, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự - Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn TP.HCM cho biết, thành phố cũng đang xúc tiến đẩy nhanh gia cố, kiên cố hóa các vị trí xung yếu, đã sạt lở hoặc có nguy cơ sạt lở.
Bên cạnh việc xây dựng kè, thành phố cũng đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý vi phạm. Các lực lượng chức năng đã tăng cường tuần tra, kiểm soát hoạt động khai thác cát trái phép, đồng thời xử lý nghiêm các công trình xây dựng lấn chiếm hành lang bảo vệ sông, kênh, rạch. Những hộ dân sống trong vùng có nguy cơ sạt lở cũng được tuyên truyền để chủ động ứng phó, tránh thiệt hại về người và tài sản.
Các điểm sạt lở không chỉ gây ảnh hưởng về tài sản, vật chất mà còn đe dọa đến tính mạng của những người dân nơi đây. Ảnh: Lê Bình.
Mặc dù các giải pháp đang được triển khai quyết liệt, nhiều chuyên gia vẫn cho rằng việc chống sạt lở cần có chiến lược dài hạn và đồng bộ hơn. Theo TS Võ Kim Cương, nguyên Phó kiến trúc sư trưởng TP.HCM, việc xây dựng kè chỉ là biện pháp tạm thời, trong khi nguyên nhân gốc rễ như khai thác cát và quản lý sử dụng đất ven sông chưa được giải quyết triệt để.
“Thành phố cần có chính sách quy hoạch rõ ràng, không chỉ ngăn chặn tình trạng lấn chiếm mà còn khuyến khích người dân di dời khỏi những khu vực có nguy cơ cao”, TS Võ Kim Cương nhận định.
Thực tế cho thấy, việc chống sạt lở không thể chỉ dựa vào xây kè hay xử lý vi phạm mà cần một chiến lược tổng thể kết hợp giữa quy hoạch đô thị, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. TP.HCM đang trong quá trình đô thị hóa nhanh chóng, nếu không có các giải pháp căn cơ, tình trạng sạt lở sẽ còn tiếp diễn, đe dọa không chỉ người dân mà còn cả sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
