Khi thương hiệu bị “ăn theo” ở xứ người
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu ngày càng sâu rộng, thương hiệu không chỉ là tài sản vô hình mà còn là “lá chắn” sống còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam khi bước ra thị trường quốc tế. Vụ việc Công ty CP Vilaconic (Việt Nam) phản đối việc một doanh nghiệp tại Úc mạo danh, sao chép bao bì và lợi dụng uy tín thương hiệu để kinh doanh gạo ST25 là minh chứng rõ nét cho thách thức này.
Theo thông tin từ Vilaconic, tại thị trường Úc xuất hiện sản phẩm gạo mang nhãn hiệu “ST25 – AUVI OCEAN” do một công ty có tên Vilaconic Australia Pty Ltd nhập khẩu và phân phối. Trên bao bì, sản phẩm này sử dụng cách thiết kế, màu sắc và cách trình bày tương tự gạo ST25 chính hãng của Vilaconic, khiến nhiều khách hàng nhầm tưởng đây là hàng do Vilaconic phân phối. Trong khi đó, đại diện Vilaconic khẳng định rằng, tại Úc, họ chỉ có một chi nhánh chính thức là Vilaconic Pty Ltd, đặt tại Melbourne. Công ty mang tên “Vilaconic Australia Pty Ltd” hoàn toàn không liên quan, thậm chí từng là đối tác cũ đã bị chấm dứt hợp tác do vi phạm hợp đồng.
Sản phẩm gạo ST25 của Vilaconic xuất khẩu sang Úc (bên trái) và sản phẩm tương đồng (bên phải). Ảnh: Quốc Tuấn.
Không chỉ dừng lại ở việc nhập khẩu và bán gạo ST25 “na ná” sản phẩm chính hãng, đơn vị này còn tìm cách đăng ký nhãn hiệu VILACONIC tại Úc, cùng một số thương hiệu Việt Nam khác. Đây là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nghiêm trọng, vừa gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, vừa đe dọa trực tiếp đến uy tín mà Vilaconic đã dày công gây dựng.
Điều đáng lo ngại là, theo phản ánh từ người tiêu dùng, nhiều điểm tương đồng trong thiết kế bao bì của sản phẩm “AUVI OCEAN” so với gạo ST25 chính hãng như cùng nền xanh - trắng, hình ảnh cây lúa ở trung tâm, chữ “ST25” nổi bật màu vàng, bố cục chữ tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Hoa… Đây rõ ràng là sự “sao chép có chủ đích” nhằm đánh lừa thị giác khách hàng.
Gạo ST25 từng được vinh danh là “Gạo ngon nhất thế giới” năm 2019. Từ đó đến nay, ST25 không chỉ là sản phẩm gạo cao cấp được ưa chuộng trong nước mà còn trở thành đại diện tiêu biểu của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế. Vilaconic là một trong những doanh nghiệp tiên phong đưa gạo ST25 đến Úc từ giai đoạn 2020 - 2021, thậm chí từng tặng hàng chục tấn gạo miễn phí để người dân Úc trải nghiệm, trước khi chính thức triển khai kinh doanh quy mô lớn.
Hệ lụy đối với gạo ST25 và nông sản Việt
Nếu không có biện pháp bảo vệ kịp thời và hiệu quả, thương hiệu gạo ST25 có thể phải đối mặt với nhiều hệ lụy. Đó là nguy cơ mất quyền sở hữu trí tuệ tại thị trường mục tiêu. Khi doanh nghiệp khác nộp đơn đăng ký trước, Vilaconic hoặc bất kỳ doanh nghiệp Việt nào khác sẽ gặp khó khăn trong việc phân phối gạo ST25 dưới tên gọi vốn dĩ thuộc về mình.
Thứ hai, thiệt hại kinh tế, người tiêu dùng Úc hoặc các thị trường khác có thể quay lưng nếu phát hiện sản phẩm kém chất lượng nhưng nhầm lẫn với gạo ST25 chính hãng.
Thứ ba, uy tín quốc gia sẽ bị ảnh hưởng, vì ST25 không chỉ là thương hiệu của riêng một doanh nghiệp mà còn là niềm tự hào của gạo Việt Nam. Việc bị “đánh cắp” thương hiệu sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia, làm suy giảm niềm tin của bạn hàng quốc tế với nông sản Việt.
Nhà máy gạo của Công ty Cp Vilaconic. Ảnh: Phạm Tuân.
Vấn đề nữa là sẽ tạo ra tiền lệ xấu vì nếu các vụ việc như ở Úc không được xử lý nghiêm minh, sẽ tạo tiền lệ để nhiều doanh nghiệp nước ngoài khác lợi dụng, tiếp tục chiếm đoạt thương hiệu Việt.
Từ sự việc này, có thể rút ra một số bài học lớn cho các doanh nghiệp Việt, nhất là trong lĩnh vực nông sản - thực phẩm. Đó là không được chậm trễ trong đăng ký sở hữu trí tuệ, khi xác định thị trường xuất khẩu, doanh nghiệp cần ngay lập tức tiến hành thủ tục đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại quốc gia đó hoặc đăng ký qua Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO).
Phải chủ động giám sát thị trường, thông qua hệ thống phân phối và phản hồi của khách hàng, doanh nghiệp phải thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện sản phẩm giả mạo.
Cần đầu tư vào thiết kế nhận diện thương hiệu độc đáo như bao bì, logo, slogan… phải có tính đặc thù cao, khó sao chép. Đồng thời, cần ứng dụng công nghệ chống giả (tem QR, mã số, mã vạch truy xuất nguồn gốc…).
Sử dụng các biện pháp pháp lý cứng rắn, khi phát hiện hành vi xâm phạm, doanh nghiệp cần nhanh chóng thu thập chứng cứ, phối hợp với cơ quan chức năng và luật sư quốc tế để yêu cầu xử lý.
Cuối cùng là liên kết để bảo vệ chung, nhiều sản phẩm nông sản Việt Nam (như gạo, cà phê, hồ tiêu…) cần được đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý, thương hiệu tập thể… ở nước ngoài.
