Dự án biochar (than sinh học) sử dụng phế thải tre của doanh nghiệp Việt Nam vừa được Verra - Tổ chức phi lợi nhuận quốc tế quản lý các tiêu chuẩn tín chỉ các bon tự nguyện của Hoa Kỳ, chấp thuận đăng ký theo Tiêu chuẩn VCS (Verified Carbon Standard - Tiêu chuẩn các bon được xác minh).
Dự án mang tên Bamboo King Vina Biochar, do Công ty Cổ phần Bamboo King Vina - Doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm từ tre, gỗ với nhà máy đặt tại tỉnh Thanh Hóa làm chủ đầu tư. Dự án được Verra cấp mã số nhận diện ID 5108 và chính thức chấp thuận đăng ký vào ngày 30/12/2025.
Hiện nay, Nhà máy sản xuất biochar của Bamboo King Vina đã làm chủ công nghệ, thậm chí tự sản xuất thiết bị và cung cấp ra thị trường. Ảnh: HT.
Quá trình thẩm định kéo dài hơn một năm, trải qua hai vòng rà soát độc lập, cho thấy thị trường tín chỉ loại bỏ các bon (carbon removal) đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu ngày càng cao về dữ liệu, tính minh bạch và kỷ luật kỹ thuật.
Dự án Bamboo King Vina Biochar được triển khai nhằm xử lý lượng phế thải lớn phát sinh từ hoạt động chế biến tre và gỗ tại Nhà máy Bamboo King Vina ở Thanh Hóa. Với công suất chế biến khoảng 1.500 tấn/ngày, nhà máy phát sinh 800 - 900 tấn phế thải/ngày, nếu không được xử lý hiệu quả sẽ trở thành nguồn phát thải khí nhà kính đáng kể.
Để giảm thiểu tác động môi trường, dự án đầu tư lắp đặt và vận hành 6 cơ sở sản xuất than sinh học (biochar) sử dụng công nghệ nhiệt phân (pyrolysis). Công nghệ này cho phép chuyển đổi phế thải tre, gỗ thành biochar - một vật liệu giàu các bon có khả năng lưu trữ các bon dài hạn.
Biochar sau sản xuất được sử dụng trong quản lý đất nông nghiệp, với mục tiêu giảm lượng phế thải bị chôn lấp hoặc phân hủy tự nhiên, đồng thời cải thiện chất lượng đất, thúc đẩy hệ sinh thái giàu các bon, nâng cao năng suất cây trồng và tăng cường an ninh lương thực.
Thông qua đó, dự án không chỉ mang ý nghĩa môi trường mà còn hướng tới cải thiện sinh kế, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và xây dựng cộng đồng khỏe mạnh hơn, đặc biệt đối với các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.
Về bản chất, dự án Bamboo King Vina Biochar thuộc nhóm tín chỉ âm các bon, tức không chỉ tránh phát thải mà còn loại bỏ CO₂ khỏi khí quyển và lưu trữ dài hạn trong đất. Phế thải tre và gỗ được sử dụng hoàn toàn từ nguồn phát sinh nội bộ trong quá trình sản xuất đồ nội thất của doanh nghiệp.
Theo kết luận của Verra, dự án xử lý hai loại khí nhà kính là CO₂ và CH₄ (mê-tan). Đáng chú ý, phát thải CH₄ trong quá trình sản xuất được xác nhận bằng 0, nhờ hệ thống kiểm soát khí thải và phân hủy nhiệt hoàn toàn. Đây là yếu tố then chốt, bởi với công nghệ nhiệt phân lạc hậu, khí mê-tan có thể phát sinh và làm suy giảm hoặc triệt tiêu giá trị tín chỉ các bon.
Dự án Bamboo King Vina Biochar được triển khai nhằm xử lý lượng phế thải lớn phát sinh từ hoạt động chế biến tre và gỗ tại Nhà máy Bamboo King Vina ở Thanh Hóa. Ảnh: HT.
Một trong những yêu cầu khắt khe nhất của Verra liên quan đến việc sử dụng biochar sau sản xuất. Ban đầu, hồ sơ dự án đề xuất nhiều kịch bản ứng dụng khác nhau. Tuy nhiên, Verra yêu cầu loại bỏ toàn bộ các phương án không kiểm soát được.
Kết quả cuối cùng, 100% biochar chỉ được phép sử dụng để bón cho đất nông nghiệp. Dự án phải thiết lập chuỗi kiểm soát khép kín từ nhà máy đến đồng ruộng, bao gồm: mã lô (Batch ID), hồ sơ giao nhận, tọa độ GPS, hình ảnh xác nhận và cam kết của nông dân về thời gian sử dụng không quá 12 tháng. Các lô biochar chưa được sử dụng sau 9 tháng sẽ bị đưa vào diện cảnh báo.
Quá trình rà soát dự án bắt đầu từ năm 2024, trong đó ngày 9/8/2024 được xác định là mốc sớm nhất dự án bắt đầu tạo ra lượng giảm phát thải hợp lệ. Trong hơn một năm, Verra và đơn vị thẩm tra độc lập liên tục yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung các nội dung liên quan đến ranh giới dự án, nguồn sinh khối đầu vào, phương pháp tính toán và tính lâu dài của lưu trữ các bon.
Trong bối cảnh thị trường tín chỉ các bon toàn cầu ngày càng siết chặt yêu cầu về tính minh bạch và chất lượng, việc một dự án biochar của doanh nghiệp Việt Nam vượt qua quy trình rà soát khắt khe của Verra không chỉ mang ý nghĩa riêng lẻ, mà còn mở ra tín hiệu tích cực cho khả năng tham gia sâu hơn của khu vực tư nhân Việt Nam vào thị trường các bon loại bỏ - nơi giá trị môi trường, công nghệ và kỷ luật vận hành đang trở thành chuẩn mực mới của phát triển bền vững.
Verra hiện là Tổ chức dẫn đầu toàn cầu trong việc xây dựng và quản lý các chương trình có tính toàn vẹn cao và tác động lớn cho các dự án về khí hậu, phát triển bền vững và môi trường. Các chương trình của Verra cung cấp phương pháp luận hàng đầu cùng các khuôn khổ toàn diện, hỗ trợ thiết kế và triển khai các dự án các bon, phát triển bền vững và giảm thiểu rác thải nhựa trên toàn cầu.
Trong đó, VCS là chương trình tạo tín chỉ khí nhà kính được sử dụng rộng rãi nhất thế giới, định hướng dòng tài chính vào các hoạt động giảm và loại bỏ phát thải, cải thiện sinh kế và bảo vệ thiên nhiên. Tính đến nay, các dự án theo tiêu chuẩn VCS đã góp phần giảm hoặc loại bỏ hơn 1 tỷ tấn các bon và các khí nhà kính khác khỏi bầu khí quyển.
