Việt Nam có thể thu hàng tỷ USD mỗi năm từ tín chỉ carbon biochar

“Vàng đen của đất”

Ông Đỗ Quốc Thái, Chủ tịch HĐQT Công ty Bamboo King Vina cho biết, Nhà máy ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất sản phẩm tre luồng và gỗ biến tính của Bamboo King Vina được xây dựng trên diện tích 15 ha tại Lang Chánh, Thanh Hóa - một trong những địa phương khó khăn nhất cả nước nhưng lại sở hữu vùng nguyên liệu tre luồng lớn nhất Việt Nam, hơn 78.000 ha.

“Một cây tre chỉ tận dụng được khoảng 20%, còn lại 80% trở thành phế phẩm. Nếu đốt bỏ thì vừa gây ô nhiễm, vừa lãng phí khổng lồ. Tôi nhận ra lời giải nằm ở biochar - than sinh học”, ông Thái chia sẻ.

Chính những trăn trở ấy đã thôi thúc Bamboo King Vina đầu tư bài bản để phát triển biochar, hướng đến xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn không rác thải.

Theo ông Thái, Biochar mang lại nhiều lợi ích đa chiều cho môi trường, sản xuất và kinh tế. Mỗi tấn biochar có khả năng lưu giữ từ 2,5 - 3 tấn CO₂e, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và hạn chế khí độc hại phát sinh từ việc đốt rơm rạ, trấu ngoài đồng.

Trong trồng trọt, biochar giúp giữ nước, giữ dinh dưỡng, nhờ đó giảm chi phí phân bón và tưới tiêu khoảng 15 - 25%, đồng thời tăng năng suất từ 10 - 20%, tạo điều kiện thuận lợi để nông sản đạt chứng nhận hữu cơ, GlobalGAP.

Trong chăn nuôi, biochar hấp thụ khí độc, giảm mùi hôi, cải thiện môi trường chuồng trại và sức khỏe vật nuôi khi được trộn vào thức ăn hoặc sử dụng làm đệm lót sinh học.

Không chỉ dừng lại ở lợi ích trước mắt, biochar còn mở ra tiềm năng hình thành một ngành công nghiệp mới, tạo chuỗi giá trị từ thu gom phụ phẩm nông nghiệp, sản xuất, ứng dụng đến xuất khẩu tín chỉ carbon.

Trên tầm vóc quốc gia, việc ứng dụng biochar góp phần xây dựng nền nông nghiệp carbon thấp, nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản với nhãn “carbon neutral”, tạo lợi thế cạnh tranh tại các thị trường lớn như: EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Đăng Nghĩa, chuyên gia nông nghiệp, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam cho biết, biochar được ví như “vàng đen của đất”.

Với cấu trúc xốp như tổ ong, diện tích bề mặt siêu lớn, Biochar giữ chặt kim loại nặng, ngăn cây hấp thụ vào rễ và quả. Biochar giúp chữa lành cho đất, có tác dụng: Hấp thu các kim loại nặng độc hại và độc tố trong đất. Tăng độ phì và sức đề kháng của đất. Giảm sâu bệnh, nấm hại. Giữ phân và nước, tiết kiệm trên 30% lượng phân bón, giảm khoảng 50% lượng nước tưới. Tăng pH của đất, giúp bộ rễ phát triển khỏe mạnh.

Thị trường tín chỉ carbon từ biochar, nhiều người mua, ít người bán

Ông Thái cho hay, Bamboo King Vina là doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên được công nhận tín chỉ carbon biochar. Dự kiến tháng 12 tới, tín chỉ này sẽ được giao dịch trên sàn quốc tế Verra.

Hiện, nhà máy của Bamboo King Vina sản xuất khoảng 7.200 tấn biochar/năm, kế hoạch nâng lên 45.000 tấn/năm trong thời gian tới. Theo tính toán, chỉ cần tận dụng một phần nhỏ trong hơn 150 triệu tấn phụ phẩm nông - lâm nghiệp mỗi năm, Việt Nam có thể thu về 3 - 4 tỷ USD từ tín chỉ carbon.

Khác với tín chỉ “giảm phát thải”, tín chỉ biochar được xếp loại permanent carbon removal (loại bỏ carbon lâu dài) nên giá bán cao hơn, dao động 150 - 200 USD/tín chỉ.

Tuy nhiên, để đạt chuẩn, biochar phải có hàm lượng carbon trên 70%, H/C dưới 0,6, tro dưới 20%, đồng thời quy trình sản xuất kiểm soát chặt khí thải. Đây là lý do hiện nay, trên thế giới mới chỉ có khoảng 35 nhà máy đạt chuẩn, trong đó có Bamboo King Vina.

Trước đây, Bamboo King Vina từng nhập dây chuyền từ Trung Quốc nhưng sản phẩm không đạt yêu cầu. Sau hơn 1 năm cải tiến và hợp tác với chuyên gia Đức, công ty đã làm chủ công nghệ, thậm chí tự sản xuất thiết bị và cung cấp ra thị trường.

Việc Bamboo King Vina tự làm chủ công nghệ không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn khẳng định vai trò tiên phong của doanh nghiệp Việt Nam trong một lĩnh vực mới mẻ nhưng đầy tiềm năng.

Cần khung chính sách quốc gia để bứt phá

TS. Nguyễn Đăng Nghĩa đánh giá cao mô hình Bamboo King Vina, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.

Theo ông Nghĩa, Việt Nam mỗi năm dư thừa khoảng 15 triệu tấn phế phụ phẩm nông nghiệp, đây không phải chất thải mà là nguồn tài nguyên cần được tái tuần hoàn, tránh lãng phí và ô nhiễm môi trường.

“Việc Bamboo King Vina sản xuất biochar và tiên phong trong việc tìm bán được tín chỉ carbon có ý nghĩa lớn trong bối cảnh Việt Nam cam kết Net zero vào năm 2050 tại COP26. Tính khả thi rất cao, hoàn toàn có thể nhân rộng, vừa bảo vệ môi trường vừa tạo thêm nguồn ngoại tệ cho đất nước”, TS. Nghĩa nhấn mạnh.

Tuy nhiên hiện nay, các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất biochar vẫn đang phải đối mặt với không ít khó khăn. Để biochar thực sự đi vào đời sống và phát huy hiệu quả, ông Thái cho rằng, cần sớm xây dựng một khung chính sách quốc gia đồng bộ.

Cụ thể, đẩy mạnh hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và tín dụng xanh; ban hành hệ thống TCVN, QCVN cho biochar, đồng thời công nhận đây là vật tư nông nghiệp; miễn thuế nhập khẩu thiết bị, áp dụng ưu đãi thuế đối với các doanh nghiệp sản xuất biochar đạt chuẩn; hình thành thị trường carbon trong nước có khả năng liên thông quốc tế; và đặc biệt là có chính sách trợ giá biochar cho nông dân trong giai đoạn đầu ứng dụng…

“Nếu tận dụng một phần nhỏ phế phẩm nông nghiệp, Việt Nam có thể thu về 3 - 4 tỷ USD/năm từ tín chỉ carbon biochar. Trên thế giới có hàng chục nghìn đơn vị sản xuất biochar, nhưng mới chỉ khoảng 35 nhà máy được công nhận tín chỉ. Bamboo King Vina là doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên lọt vào danh sách đó”, ông Đỗ Quốc Thái, Chủ tịch HĐQT Bamboo King Vina cho biết.