Thổ nhưỡng Tây Nguyên “khát” dinh dưỡng trung, vi lượng
Tây Nguyên hiện có trên nửa triệu ha cà phê, chủ yếu trên đất đỏ bazan tầng canh tác dày, tơi xốp, thoát nước tốt, rất thuận lợi cho cây công nghiệp dài ngày. Tuy nhiên, sau nhiều thập kỷ khai thác, bón nhiều phân hóa học đơn, ít bổ sung trung, vi lượng, đất ngày càng chua, bạc màu, dinh dưỡng mất cân đối.
Phân bón Văn Điển cung cấp đầy đủ, cân đối, đa, trung, vi lượng, cho cây cà phê Tây Nguyên. Ảnh: NH.
Các nghiên cứu của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên cho thấy, pH đất cà phê phổ biến dưới 4,4 trong khi cây chỉ sinh trưởng tốt ở khoảng 4,5 - 5,5. Đất lại nghèo canxi, magie, silic và các nguyên tố vi lượng như bo, kẽm, đồng, mangan, coban, sắt,...
Trong bối cảnh đó, sản phẩm lân nung chảy Văn Điển và phân đa yếu tố NPK Văn Điển của Công ty Cổ phần Phân lân nung chảy Văn Điển (Phân bón Văn Điển) được các nhà khoa học đánh giá là giải pháp phù hợp, vì trong mỗi hạt phân Văn Điển, ngoài N, P, K còn có tới 25-35% các chất trung lượng như CaO, MgO, SiO₂, lưu huỳnh và đủ các nguyên tố vi lượng cần thiết cho cây trồng.
Việc sử dụng một dòng phân “nhiều trong một” giúp nông dân không phải mua thêm phân trung, vi lượng riêng lẻ, đồng thời cải tạo độ chua, tăng độ tơi xốp của đất và nâng cao sức chống chịu cho cây cà phê, hồ tiêu, cao su, sầu riêng trên vùng đất dốc nhiều mưa.
Cà phê vươn xa nhờ quy trình sử dụng phân đa yếu tố NPK Văn Điển khép kín
Nhiều thí nghiệm dài hạn trên cà phê vối đất bazan cho thấy, 1 kg P₂O₅ trong lân Văn Điển giúp tăng bình quân 31,6-33kg cà phê nhân, hiệu quả cao hơn rõ rệt so với các loại phân lân thông thường, nhờ cung cấp đồng thời lân, vôi, magie, silic và vi lượng. Từ thực tế sản xuất, nông dân Tây Nguyên đã hình thành quy trình bón phân Văn Điển tương đối hoàn chỉnh cho cà phê kinh doanh.
Sau thu hoạch, khi đã dọn cỏ, cắt cành sâu bệnh và tỉa cành vượt, bà con đào rãnh theo hình chiếu tán cây sâu khoảng 20-25 cm, rộng 10-15 cm. Vào rãnh này, mỗi gốc cà phê được bón 1,5-2 kg lân Văn Điển kết hợp 0,5 kg phân đa yếu tố NPK 10.10.5 Văn Điển và 10-15 kg phân chuồng hoai mục, rồi lấp đất, giữ ẩm. Cách làm này được nông dân áp dụng định kỳ 2-3 năm một lần để bổ sung hữu cơ và cải tạo đất.
Hàng năm, phân bón Văn Điển được chia làm nhiều đợt theo mùa mưa Tây Nguyên. Đầu mùa mưa, mỗi gốc cà phê thường được bón 1-1,5 kg lân Văn Điển kết hợp 0,7-1 kg đa yếu tố NPK 12.5.10 hoặc đa yếu tố NPK 13.3.10. Đây là giai đoạn cây hồi phục sau mùa khô, cần nhiều đạm để phát triển chồi, cành mang quả và cần lân, canxi, magie để tái tạo bộ rễ tơ khỏe mạnh.
Giữa mùa mưa, khi cây nuôi quả mạnh, bà con tăng cường kali và trung, vi lượng bằng 1,5-2 kg đa yếu tố NPK 12.8.12 hoặc đa yếu tố NPK 12.7.20 mỗi gốc. Những công thức này ngoài hàm lượng NPK cân đối còn chứa 8-10% CaO, 2-6% MgO, 4-6% SiO₂ cùng các nguyên tố vi lượng, giúp hạt chắc, nhân sáng, cành lá dày, chống rụng quả trong điều kiện mưa nhiều, gió mạnh.
Cuối mùa mưa, để giúp quả chín đồng đều, tăng độ đường và chuẩn bị cho cây vượt qua mùa khô, mỗi gốc thường được bón thêm khoảng 0,8-1 kg đa yếu tố NPK 12.17.20 loại phân giàu kali, thích hợp giai đoạn hoàn thiện chất lượng nhân. Với những vườn không chủ động tưới, nông dân còn bón bổ sung 1-1,5 kg lân Văn Điển vào đầu mùa khô để duy trì bộ lá xanh bền, tạo tiền đề cho vụ hoa năm sau.
Nhiều hộ ở Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông, Lâm Đồng cho biết khi bón khép kín lân nung chảy và đa yếu tố NPK Văn Điển theo quy trình trên, năng suất cà phê tăng 1,6-1,8 lần so với dùng NPK thông thường cùng mức chi phí, tỉ lệ hạt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu cao hơn, giá bán tốt hơn, đời sống gia đình cải thiện rõ rệt.
Phân đa yếu tố NPK Văn Điển có 13 loại chất dinh dưỡng theo nhu cầu của cây hồ tiêu. Ảnh: NH.
Hồ tiêu, cao su, sầu riêng được lợi từ một dòng phân đa yếu tố
Không chỉ cà phê, các dòng phân đa yếu tố NPK 12.5.10, 13.3.10, 12.8.12, 12.7.20, 12.17.20 của Văn Điển còn được khuyến nghị sử dụng cho nhiều loại cây công nghiệp và cây ăn quả lâu năm như hồ tiêu, cao su, sầu riêng, nhãn, cam, bưởi… nhờ hàm lượng NPK hợp lý kết hợp 25-35% trung, vi lượng.
Với hồ tiêu, cây trồng có rễ ăn sâu nhưng nhạy cảm với úng và tuyến trùng, ưu tiên hàng đầu là giữ bộ rễ khỏe, bền. Lân nung chảy Văn Điển khi bón xuống rãnh quanh tán vừa cung cấp lân khó tan, vừa bổ sung vôi, magie, silic giúp đất tơi xốp, giảm chua, hạn chế nấm bệnh vùng rễ.
Ở giai đoạn kiến thiết cơ bản, bà con có thể sử dụng các công thức đa yếu tố NPK 10.10.5, 12.5.10 hoặc 13.3.10 bón quanh gốc, kết hợp phân chuồng hoai, mỗi năm chia 2-3 lần vào đầu và giữa mùa mưa.
Khi vườn tiêu vào thời kỳ kinh doanh, nhu cầu kali và trung, vi lượng tăng mạnh, nên ưu tiên các công thức giàu kali như đa yếu tố NPK 12.8.12, 12.7.20 và 12.17.20, chia làm ba đợt bón: sau thu hoạch, trước ra hoa và sau đậu quả. Lượng phân cụ thể tùy tuổi cây, mật độ và độ phì đất, nông dân nên tham khảo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật hoặc nhãn mác sản phẩm để điều chỉnh phù hợp.
Cao su là cây công nghiệp dài ngày, khai thác mủ hàng chục năm, do đó yêu cầu nền đất bền, giàu canxi, magie và silic để bộ rễ ăn sâu, thân cành vững chắc, lá dày xanh bền. Phân lân Văn Điển kết hợp đa yếu tố NPK Văn Điển 10.10.5 dùng bón lót cho thời kỳ kiến thiết cơ bản giúp cây nhanh lớn, tán cân đối, tăng đường kính thân.
Giai đoạn khai thác mủ, các công thức đa yếu tố NPK 12.8.12 và 12.7.20, đôi khi kết hợp 12.17.20 ở những vườn cho năng suất cao, giúp bổ sung nhiều kali, canxi, magie, hỗ trợ quá trình hình thành và tái tạo mủ, đồng thời tăng sức chịu hạn, chống gãy đổ trong mùa mưa bão.
Sầu riêng, “cây tỉ đô” mới của Tây Nguyên đòi hỏi dinh dưỡng rất cao, đặc biệt là kali, canxi, magie và vi lượng bo, kẽm để hoa phân hóa mạnh, đậu quả tốt, hạn chế rụng trái non.
Dựa trên nguyên lý cân đối dinh dưỡng của Phân bón Văn Điển, nhiều nhà vườn lựa chọn đa yếu tố NPK 12.5.10 hoặc 13.3.10 cho giai đoạn kiến thiết tán, kết hợp bón hữu cơ và lân nung chảy. Khi cây bước vào kinh doanh, chuyển sang các công thức giàu kali như đa yếu tố NPK Văn Điển 12.8.12, 12.7.20.
Bón theo ba thời điểm chính: sau thu hoạch để phục hồi cây, trước ra hoa 1-1,5 tháng và sau khi quả đã ổn định kích cỡ. Bón đúng thời điểm và kết hợp tưới nước, tỉa cành, quản lý sâu bệnh tốt sẽ giúp trái sầu riêng to đều, cơm dày, thơm béo và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.
Phân bón Đa yếu tố NPK Văn Điển nâng cao hiệu quả kinh tế rõ rệt cho rất nhiều loại cây công nghiệp, đặc biệt là sầu riêng. Ảnh: NH.
Chìa khóa là bón đúng loại, đúng lúc, đúng lượng
Điểm chung của các vùng chuyên canh cà phê, hồ tiêu, cao su, sầu riêng ở Tây Nguyên là đất chua, nghèo lân, vôi, magie, silic và vi lượng; mưa nhiều, địa hình dốc nên rửa trôi dinh dưỡng mạnh. Những điều kiện ấy khiến cây trồng dễ “đói ăn”, suy kiệt sau mỗi vụ thu hoạch.
Chính vì vậy, việc kết hợp lân nung chảy Văn Điển và phân đa yếu tố NPK Văn Điển với những công thức chuyên dùng như đa yếu tố NPK 10.10.5, 12.5.10, 13.3.10, 12.8.12, 12.7.20, không chỉ là câu chuyện bổ sung N, P, K đơn thuần mà còn là giải pháp chăm sóc sức khỏe đất, nuôi dưỡng bền vững bộ rễ và tán lá của cây công nghiệp dài ngày.
Để đạt hiệu quả cao, nông dân cần tuân thủ nguyên tắc bón đúng loại, đúng lúc, đúng lượng, kết hợp phân hữu cơ, che phủ giữ ẩm và phòng trừ sâu bệnh tổng hợp. Khi đó, mỗi hạt Phân bón Văn Điển không chỉ giúp tăng năng suất, chất lượng nông sản mà còn góp phần giữ màu xanh bền vững trên những triền đồi cà phê, hồ tiêu, cao su, sầu riêng ở Tây Nguyên.
