Thị trường Liên minh châu Âu (EU) với dân số hơn 450 triệu người và tổng GDP đạt 19.400 tỷ USD là một trong 3 thị trường nhập khẩu nông sản lớn nhất thế giới. Theo ông Trần Văn Công, Tham tán Nông nghiệp Việt Nam tại EU, nhu cầu nhập khẩu nông sản của EU ngày càng tăng, dự báo năm 2025 sẽ đạt gần 364 tỷ USD, tương đương mức tăng 2,6%.
Việt Nam hiện là một trong những đối tác cung ứng nông sản quan trọng của EU, với kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng ổn định. Từ mức 3,76 tỷ USD năm 2019, đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông sản sang EU đã đạt 5,44 tỷ USD. Đặc biệt, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, con số này đã lên tới 4,17 tỷ USD, tăng 50% so với cùng kỳ năm trước.
Mỗi năm EU chi 15 tỷ USD nhập khẩu cà phê. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Mỗi năm EU chi khoảng gần 102 tỷ USD nhập khẩu rau quả; cà phê 15 tỷ USD; hạt điều 3,53 tỷ USD; tiêu 353 triệu USD; thủy sản 60 tỷ USD; gỗ và các sản phẩm gỗ 59 tỷ USD; cao su và các sản phẩm cao su 60 tỷ USD; sản phẩm mây tre đan cói, OCOP 40 tỷ USD; nhập khẩu 1,7 - 2 triệu tấn gạo.
Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu nông sản Việt Nam mới chỉ chiếm 2% tổng giá trị nhập khẩu của EU. Cụ thể, năm 2024 kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông sản Việt Nam qua EU gồm: 280 triệu USD rau quả; 805 triệu USD hạt điều; 209 triệu USD tiêu; 80 triệu USD gạo; 1,04 tỷ USD thủy sản; 500 triệu USD sản phẩm gỗ; 203 triệu USD sản phẩm mây tre đan...
Theo ông Trần Văn Công, dung lượng xuất khẩu nông sản sang thị trường này còn quá lớn và tốc độ tăng trưởng vẫn tiếp tục tăng hàng năm. Tuy nhiên, nông sản Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn khi vào thị trường đầy tiềm năng này.
Một trong những khó khăn cho nông sản Việt mà Tham tán Nông nghiệp Việt Nam tại EU đề cập là nhóm sản phẩm động vật trên cạn của Việt Nam chưa được EU mở cửa; chưa tháo gỡ được “thẻ vàng IUU” đối với thủy sản khai thác; chính sách thuế và cạnh tranh gia tăng khi các quốc gia khác đang dịch chuyển nguồn cung sang thị trường EU do ưu đãi về thuế quan; khoảng cách địa lý xa, chi phí logistics cao làm giảm sức cạnh tranh của hàng Việt tại thị trường này. Ngoài ra, Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu các sản phẩm thô hoặc sơ chế, sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao của Việt Nam vào EU còn khiêm tốn.
Trong khi đó, đặc điểm nổi bật của thị trường này yêu cầu khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm, phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội. Đối với nhóm hàng có nguồn gốc thực vật, EU không yêu cầu mã vùng trồng, mã đóng gói bắt buộc như một số thị trường khác mà chủ yếu áp dụng phương thức hậu kiểm. Tuy nhiên, một số sản phẩm như thanh long, ớt, đậu bắp vẫn bị áp dụng biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn do từng bị cảnh báo về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
EU là thị trường tiêu thụ thủy sản lớn nhất thế giới, với 60 tỷ USD. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào nước này mới chỉ đạt 1,04 tỷ USD. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Đối với hàng thủy sản, EU đã mở cửa toàn diện nhưng yêu cầu rất cao về truy xuất nguồn gốc, chứng nhận an toàn thực phẩm và khai thác hợp pháp. EU cũng chuẩn bị thực thi Quy định chống mất rừng (EUDR), có hiệu lực từ ngày 31/12/2025. Việt Nam là một trong số ít quốc gia được xếp vào nhóm rủi ro thấp, tuy nhiên các doanh nghiệp vẫn cần chủ động chuẩn bị để đáp ứng quy định này.
Để tăng thị phần vào thị trường EU, ông Trần Văn Công khuyến nghị các doanh nghiệp, hiệp hội, bộ, ngành tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu các nhóm sản phẩm có ưu thế như rau quả chế biến, cà phê chế biến, tôm sú, tôm sinh thái có chứng nhận quốc tế, gỗ ván sàn và cao su tự nhiên.
Ông Công cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm hoàn tất hồ sơ trình EU đánh giá mở cửa cho sản phẩm động vật trên cạn; cập nhật các quy định EUDR và hướng dẫn doanh nghiệp, địa phương chuẩn bị sẵn sàng; đẩy nhanh tiến độ làm việc với EC để sớm gỡ thẻ vàng IUU; xây dựng vùng nuôi an toàn, nâng cao chất lượng hàng hóa, phát triển thương hiệu và đẩy mạnh xúc tiến thương mại nông sản tại EU.
“EU là thị trường khó tính nhưng đầy tiềm năng. Nếu tận dụng tốt các hiệp định thương mại như EVFTA, kết hợp cải thiện chất lượng, năng lực sản xuất, xuất khẩu nông sản Việt Nam sang EU hoàn toàn có thể đạt bước tiến mạnh mẽ trong thời gian tới”, ông Trần Văn Công, Tham tán Nông nghiệp Việt Nam tại EU nói.
