Khai mở thị trường cho nông sản Việt

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, trong đó có khu vực châu Phi, Algeria - nền kinh tế lớn ở Bắc Phi - được xem là cửa ngõ tiềm năng cho nông sản Việt. Nhân dịp này, phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường có cuộc trao đổi với Đại sứ Việt Nam tại Algeria Trần Quốc Khánh về cơ hội, thách thức, cũng như hướng đi để hàng Việt chinh phục thị trường này.

- Thưa Đại sứ, Algeria được đánh giá là một trong những nền kinh tế lớn của khu vực Bắc Phi, với nhu cầu nhập khẩu nông sản đa dạng. Đại sứ đánh giá như thế nào về cơ hội để nông sản Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng như cà phê, hạt tiêu, gạo, thủy sản, có thể mở rộng thị phần tại thị trường này?

Đại sứ: Algeria là đất nước có nhiều loại trái cây chất lượng cao. Bên cạnh đó, người tiêu dùng Algeria cũng rất ưa chuộng trái cây nhiệt đới và các sản phẩm có nguồn gốc từ trái cây. Thực tế từ một số đợt quảng bá sản phẩm nông nghiệp mà Đại sứ quán đã thực hiện thời gian qua cho thấy, cà phê, nhãn, vải thiều, trái cây sấy khô và các sản phẩm từ dừa Việt Nam rất được yêu thích. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể hợp tác nhập khẩu chà là, dầu olive chất lượng cao từ Algeria.

Trên cơ sở quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước cùng với lợi thế về chất lượng, giá cả cạnh tranh và uy tín của nông sản Việt, có thể khẳng định hợp tác nông nghiệp là một lĩnh vực rất hứa hẹn trong quan hệ song phương và Algeria là một thị trường tiềm năng đối với nông sản Việt. Tuy nhiên, do Algeria có chính sách hạn chế nhập khẩu thành phẩm nên tới nay mới chỉ có cà phê nhập khẩu dưới dạng nguyên liệu thâm nhập được vào thị trường Algeria.

Cơ quan chức năng của hai nước cũng đã nhận thấy tiềm năng này và đang tích cực nghiên cứu các khả năng mở rộng hợp tác nông nghiệp trong thời gian tới. Tôi tin tưởng rằng trong tương lai không xa, các sản phẩm nông nghiệp thế mạnh của 2 nước sẽ có chỗ đứng xứng đáng tại thị trường của nhau.

- Mặc dù tiềm năng lớn, song thực tế kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Algeria và khu vực Bắc Phi vẫn còn khiêm tốn. Theo Đại sứ, đâu là những khó khăn chính khiến hàng nông sản Việt chưa thể thâm nhập sâu hơn. Có phải do logistics, thanh toán, hay rào cản kỹ thuật và hạn chế về thông tin thị trường?

Đại sứ: Có thể nói, mặc dù quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Algeria những năm gần đây duy trì đà tăng trưởng tích cực, thương mại hai chiều 9 tháng đầu năm 2025 tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm 2024. Song quy mô vẫn còn khá khiêm tốn so với tiềm năng. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ các rào cản về chính sách, logistics và thủ tục thanh toán.

Trước hết, chính sách bảo hộ sản xuất trong nước của Algeria vẫn được áp dụng khá chặt chẽ, đặc biệt trong các lĩnh vực nông sản, thực phẩm chế biến và hàng tiêu dùng. Chính phủ Algeria ưu tiên nhập khẩu các mặt hàng phục vụ sản xuất hoặc những sản phẩm trong nước chưa sản xuất được, đồng thời áp dụng nhiều biện pháp hạn chế nhằm bảo vệ doanh nghiệp nội địa, khiến hàng Việt Nam khó mở rộng thị phần.

Thứ hai, thủ tục hành chính, cấp phép nhập khẩu và quy định thanh toán quốc tế còn phức tạp, đòi hỏi doanh nghiệp phải am hiểu luật lệ và có đối tác tin cậy tại địa phương.

Thứ ba, hiện chưa có tuyến vận tải biển trực tiếp giữa Việt Nam và Bắc Phi, khiến hàng hóa phải trung chuyển qua cảng châu Âu hoặc Trung Đông. Điều này không chỉ làm tăng chi phí và kéo dài thời gian giao hàng, mà còn làm giảm sức cạnh tranh của hàng Việt so với hàng Trung Quốc hoặc châu Âu vốn có lợi thế về khoảng cách và hệ thống logistics.

Để vượt qua các thách thức nêu trên đòi hỏi sự chung tay của chính phủ và doanh nghiệp. Hiện cơ quan chức năng hai nước đang tích cực làm việc nhằm tạo dựng khuôn khổ pháp lý thuận lợi hơn cho hợp tác nông nghiệp nói chung, trong đó có xuất nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp thế mạnh của hai phía. Tôi rất mong doanh nghiệp Việt Nam sẽ phát huy hơn nữa tinh thần chủ động, sáng tạo để đến với thị trường Algeria. 

- Để giúp nông sản Việt chiếm lĩnh thị trường Algeria nói riêng và khu vực Bắc Phi nói chung trong thời gian tới, theo Đại sứ, cần có những giải pháp cụ thể nào từ phía Nhà nước, doanh nghiệp và cơ quan đại diện ngoại giao, đặc biệt trong công tác xúc tiến thương mại, kết nối đối tác và xây dựng thương hiệu quốc gia?

Tôi cho rằng cần một cách tiếp cận đồng bộ và chủ động hơn giữa Chính phủ - doanh nghiệp - cơ quan đại diện ngoại giao.

Về phía Chính phủ, cần tiếp tục: (i) Tăng cường trao đổi đoàn, thúc đẩy các cơ chế hợp tác song phương, đồng thời, tăng cường hỗ trợ thông tin thị trường và xúc tiến thương mại quốc gia hướng đến khu vực này. (ii) Có biện pháp thúc đẩy một số lĩnh vực ưu tiên (Bạn mong muốn và Ta có khả năng) trong hợp tác nông nghiệp như ứng dụng khoa học công nghệ trong canh tác, chế biến sản phẩm, nghiên cứu giống, nuôi trồng thủy hải sản. (iii) Tạo thuận lợi cho đi lại, giao thương, đặc biệt đối với các doanh nghiệp, nhà đầu tư có nhu cầu vào tham dự hội chợ hay khảo sát thị trường Việt Nam.

Đối với doanh nghiệp, cần: (i) Chú trọng nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc, cải thiện bao bì, nhãn mác (tiếng Pháp/Ả Rập), đăng ký tiêu chuẩn Halal phù hợp văn hóa tiêu dùng địa phương. (ii) Chủ động cử đoàn tìm hiểu thị trường, nghiên cứu khả năng liên doanh đầu tư sản xuất tại Algeria. (iii) Có kế hoạch bài bản với tầm nhìn dài hạn, bao gồm cả các khâu lựa chọn đối tác và hình thức kinh doanh, giới thiệu sản phẩm, xây dựng mạng lưới đại lý và hệ thống phân phối dài hạn… thay vì chỉ xuất khẩu đơn lẻ.

Về phần các cơ quan đại diện ngoại giao, chúng tôi sẽ đẩy mạnh cung cấp thông tin thị trường, tiếp tục đóng vai trò cầu nối, hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp hai bên; tham gia và vận động doanh nghiệp hai nước tham gia các hội chợ lớn; tổ chức diễn đàn kết nối doanh nghiệp; quảng bá hàng Việt Nam tại địa bàn đi đôi với quảng bá văn hóa, ẩm thực, võ thuật Việt Nam.

Algeria đang nổi lên như một thị trường nhiều tiềm năng cho nông sản Việt, với kim ngạch nhập khẩu nông sản, thực phẩm ước khoảng 10 tỷ USD mỗi năm. Dù có diện tích đất canh tác hạn chế, quốc gia Bắc Phi này có nhu cầu lớn đối với các sản phẩm nhiệt đới như cà phê, trái cây sấy, dừa và thủy sản - những thế mạnh của Việt Nam.

Năm 2024, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Algeria đạt 220 triệu USD. Riêng nửa đầu năm 2025, con số này đã đạt 280 triệu USD, phản ánh đà tăng trưởng tích cực.

Với dân số hơn 45 triệu người và mức tăng trưởng nông nghiệp bình quân 4%/năm, Algeria tiếp tục được xem là “cửa ngõ” cho nông sản Việt Nam mở rộng hiện diện tại khu vực Bắc Phi, nhất là khi hai nước đang tăng cường hợp tác về logistics, thanh toán và xúc tiến thương mại.