Khởi công từ năm 2012, dự án hệ thống thoát nước và xử lý nước thải thành phố Sơn La được đầu tư từ nguồn vốn vay ưu đãi của Chính phủ Cộng hòa Liên bang Đức, vốn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Thụy Sỹ và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam, với tổng mức đầu tư hơn 932 tỷ đồng. Nhà tài trợ chính là Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW).
Ban đầu, dự án do Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Môi trường Đô thị Sơn La làm chủ đầu tư, sau đó được chuyển giao cho Ban Quản lý các dự án ODA tỉnh Sơn La. Mục tiêu của dự án là nâng cao độ bao phủ dịch vụ thoát nước, giảm thiểu tình trạng ngập úng, xử lý triệt để nước thải sinh hoạt đô thị, đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, hướng tới phát triển bền vững.
7 trạm bơm thu gom nước thải công suất từ 67 m³/giờ đến gần 781 m³/giờ. Ảnh: Đức Bình.
Công nghệ tiên tiến, lợi ích lâu dài
Theo Ban Quản lý Dự án ODA tỉnh Sơn La, công trình được đầu tư theo tiêu chuẩn châu Âu, với điểm khác biệt là nước thải từ hộ gia đình được thu gom trực tiếp, không qua bể phốt, đưa thẳng vào hệ thống đường ống và dẫn về nhà máy xử lý. Đây là mô hình tiên tiến, đến nay mới có 4 địa phương trên cả nước áp dụng thành công, trong đó Sơn La là tỉnh đầu tiên và duy nhất ở khu vực phía Bắc.
Ông Tằng Văn Thanh, Giám đốc Ban Quản lý Dự án ODA tỉnh Sơn La, cho biết:“Hệ thống thu gom và xử lý nước thải được đầu tư đồng bộ, áp dụng công nghệ hiện đại, cho phép các hộ gia đình khi xây dựng nhà không cần xây dựng bể phốt. Đây là bước đột phá trong công tác bảo vệ môi trường đô thị, mang lại hiệu quả lâu dài cho các khu vực phường trực thuộc thành phố Sơn La cũ".
Quy mô đầu tư của dự án gồm nhiều hạng mục đồng bộ: xây dựng nhà máy xử lý nước thải công suất gần 6.900 m³/ngày đêm theo công nghệ sinh học AO; lắp đặt 7 trạm bơm thu gom nước thải công suất từ 67 m³/giờ đến gần 781 m³/giờ; thi công hệ thống mạng đường ống thu gom cấp 1, 2, 3 và đường ống áp lực dài hơn 75 km, đường kính từ 160 – 500 mm.
Bên cạnh đó, dự án còn nâng cấp hệ thống thoát nước mưa dài hơn 2,5 km; cải tạo, sửa chữa 8,4 km đường giao thông nội thị và trang bị đồng bộ hệ thống thiết bị quản lý, vận hành hiện đại như robot kiểm tra đường ống, xe hút chân không, xe phun rửa áp lực cao, hệ thống cấp điện dự phòng...
Toàn cảnh khu vực xử lý nước thải. Ảnh: Đức Bình.
Dự án có thời gian triển khai kéo dài 13 năm (2012 – 2025). Từ năm 2020, giai đoạn 1 của nhà máy xử lý nước thải đã đi vào vận hành, từng bước phát huy hiệu quả.
Nhà máy xử lý nước thải được vận hành bằng hệ thống điều khiển điện tử, tự động thu thập, giám sát và kết nối toàn bộ thiết bị với các trạm bơm. Chất lượng nước thải sau xử lý đạt chuẩn quy định của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đủ điều kiện xả vào nguồn nước sinh hoạt. Đặc biệt, trước khi xả ra môi trường, nước thải được kiểm tra, giám sát trực tuyến 24/24 giờ, dữ liệu được kết nối trực tiếp về Bộ.
Ông Lê Đức Toàn, Trạm trưởng Trạm xử lý nước thải, chia sẻ:“Hệ thống được thiết kế hiện đại, vận hành chủ yếu bằng máy móc. Các công nhân đã nắm chắc kỹ thuật, chia ca trực 24/24 để phục vụ nhân dân. Hoạt động của trạm hiện ổn định và an toàn".
Những kỳ vọng cho môi trường xanh
Các lãnh đạo tỉnh cắt băng khánh thành đưa nhà máy chính thức vào hoạt đông ngày 19/8. Ảnh: Đức Bình.
Công trình đã góp phần giảm thiểu tình trạng ngập úng vào mùa mưa, cải thiện rõ rệt chất lượng nguồn nước, đồng thời tạo môi trường sống trong lành cho người dân. Nhiều tuyến đường nội thị được cải tạo, hệ thống thoát nước mưa đồng bộ, cảnh quan đô thị khang trang, sạch đẹp hơn.
Ông Trần Công Chính, Bí thư Đảng ủy phường Chiềng An, chia sẻ:“Dự án giải quyết căn bản vấn đề nước thải, đồng thời cải thiện hạ tầng giao thông, tạo diện mạo đô thị xanh – sạch – đẹp. Đây là công trình được nhân dân đồng tình, mong chờ vì lợi ích lâu dài”.
Bên cạnh hiệu quả môi trường – xã hội, dự án còn tạo việc làm cho nhân lực địa phương, nâng cao ý thức cộng đồng trong việc giữ gìn, bảo vệ môi trường sống.
Trong quá trình triển khai, dự án gặp không ít khó khăn. Thời gian thực hiện kéo dài tới 13 năm bởi cơ chế, chính sách có nhiều thay đổi, ảnh hưởng đến tiến độ. Việc thi công hệ thống đường ống ngầm vướng mắc khi phải giao cắt với nhiều công trình hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ. Bên cạnh đó, do thói quen trước đây, nhiều hộ gia đình đã xây dựng bể phốt riêng, nên việc loại bỏ để đấu nối trực tiếp vào hệ thống thu gom còn nhiều trở ngại, khiến chất lượng nước thải thu gom ban đầu chưa đạt đúng thiết kế.
Trước tình hình đó, đơn vị triển khai đã điều chỉnh kế hoạch, đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động người dân khu vực dọc suối Nậm La phối hợp thực hiện. Các bể phốt ngầm được phân tích kỹ lượng và chi tiết, sẵn sàng thay đổi vị trí để nước thải được dẫn thẳng về nhà máy xử lý. Nhờ vậy, hệ thống hiện đã vận hành ổn định và đạt đúng kỳ vọng đề ra, đấu nối cho gần 9.000 hộ dân, hộ kinh doanh, cơ quan, đơn vị trên địa bàn các phường, xã trực thuộc thành phố Sơn La cũ.
