Chuyển đổi nâng cao thu nhập
Nhiều năm qua, tại An Giang đã có hàng chục ngàn ha đất trồng lúa kém hiệu quả được nông dân chuyển sang mô hình nuôi thủy sản kết hợp trồng cây. Nổi bật nhất là mô hình luân canh tôm - lúa, cá - lúa hoặc kết hợp nuôi thủy sản dưới mương liếp vườn cây ăn trái. Tuy nhiên, để mô hình phát huy hiệu quả, nông dân phải tiếp cận thông tin về kỹ thuật, thị trường, quản lý dịch bệnh và quy trình nuôi trồng.
Đặc biệt, tham gia hợp tác xã nông dân được tiếp cận thông tin thường xuyên về kỹ thuật canh tác, cơ cấu luân canh, các loại giống, cách phòng chống dịch bệnh và cách quản lý chi phí. Hợp tác xã còn đóng vai trò là trung tâm thông tin, giúp nông dân hiểu rõ thị trường, dự báo giá cả và định hướng sản xuất. Tại các địa phương như Vĩnh Tuy, Đông Thái, Tây Yên, An Biên, Đông Hòa, An Minh, Hòn Đất… hàng loạt hợp tác xã được hình thành, trở thành “bà đỡ” cho nông dân trong việc tiếp cận thông tin, từ đó xây dựng chuỗi giá trị bền vững, hạn chế rủi ro và tăng năng suất.
Chuyển đổi sản xuất và tham gia hợp tác xã, nông dân không chỉ được hỗ trợ về kỹ thuật, thông tin thị trường, mà còn giúp nhau thu hoạch tôm, giảm chi phí nhân công. Ảnh: Trung Chánh.
Khởi đầu chỉ là Tổ hợp tác với 5 thành viên, Hợp tác xã tôm - lúa Vĩnh Bình (xã Vĩnh Tuy, An Giang) nay đã có 38 thành viên, canh tác gần 140ha. Nhờ thông tin hướng dẫn về kỹ thuật, quản lý sản xuất theo quy trình sinh thái, hợp tác xã cung ứng ra thị trường hàng chục tấn tôm và gần 100 tấn lúa mỗi năm, mang lại thu nhập trên 100 triệu đồng/ha.
Không chỉ hỗ trợ kỹ thuật, Hợp tác xã tôm - lúa Vĩnh Bình còn góp quỹ “xoay vòng vốn” giúp hộ khó khăn có điều kiện đầu tư sản xuất. Mỗi tháng, thành viên góp 200.000 đồng, đến nay đã tạo nguồn quỹ trên 600 triệu đồng. Thành viên nghèo được ưu tiên vay 20 triệu đồng với lãi suất thấp. Mô hình này tạo sự gắn kết, lan tỏa tinh thần cùng nhau phát triển kinh tế.
Nhờ đó, đã giúp hàng chục hộ dân thoát nghèo bền vững. Nhiều hộ dân trước đây khi chuyển đổi sản xuất gặp khó khăn do thiếu kinh nghiệm, năng suất không ổn định. Khi tham gia làm kinh tế hợp tác, thông tin về quy trình sản xuất tôm - lúa, cách tính toán chi phí, dự báo rủi ro thời tiết, thị trường và kỹ thuật phòng chống dịch bệnh đã giúp sản xuất đạt hiệu quả, tăng lợi nhuận. Hình thức đổi công mùa thu hoạch cũng dựa trên thông tin về nhu cầu lao động và thời điểm thu hoạch, giúp bà con giảm chi phí nhân công, nâng cao tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.
Mở rộng vùng chuyển đổi
Qua những tháng “rước mặn” để nuôi tôm nước lợ, khi vào mùa mưa, nông dân sản xuất theo mô hình tôm - lúa sẽ chuyển sang luân canh lại vụ lúa (khoảng từ tháng 8 đến tháng 12 dương lịch). Thông tin hướng dẫn kỹ thuật đất, phân bón và nước tưới được cung cấp kịp thời, giúp nông dân tận dụng lợi thế chất hữu cơ đáy còn tồn đọng từ vụ tôm, tạo dinh dưỡng cho vụ lúa tiếp theo. Việc chuyển đổi linh hoạt cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo mùa vụ và ứng dụng khoa học kỹ thuật, dựa trên thông tin cập nhật từ các lớp tập huấn và hợp tác xã, giúp địa phương nâng cao giá trị sản xuất và hướng đến phát triển nông nghiệp bền vững.
An Giang chủ trương tiếp tục chuyển đổi đối với diện tích trồng lúa kém hiệu quả hoặc bị ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn từ 3 tháng trở lên sang mô hình tôm - lúa, tăng thu nhập, giúp nông dân thoát nghèo bền vững. Ảnh: Trung Chánh.
Tại nhiều địa phương, từ khi Nhà nước có chủ trương chuyển đổi đất sản xuất lúa kém hiệu quả sang mô hình canh tác tôm - lúa, nông dân được cung cấp thông tin chi tiết về cơ chế hỗ trợ, kỹ thuật nuôi và thị trường tiêu thụ, từ đó nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, kinh tế khá hơn trước.
Mô hình nuôi thủy sản kết hợp trồng cây không chỉ giúp nông dân thoát nghèo mà còn tạo sự thay đổi về tư duy sản xuất, từ mạnh ai nấy làm sang hợp tác, từ nhỏ lẻ sang liên kết, từ sản xuất thô sang gắn kết thị trường. Các tổ chức nông dân đóng vai trò trung tâm cung cấp thông tin, đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ vốn, xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu. Nhờ thông tin đầy đủ, bà con biết cách quản lý rủi ro, nâng cao năng suất và phát triển sản phẩm đạt chất lượng.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang, tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 ổn định diện tích sản xuất lúa - tôm khoảng 117.000 ha. Để đạt được mục tiêu trên, tỉnh An Giang chuyển đổi đối với diện tích trồng lúa kém hiệu quả hoặc không đảm bảo nguồn nước tưới sang mô hình thủy sản kết hợp cây trồng. Tiếp tục chuyển sang phát triển mô hình tôm - lúa đối với diện tích đất trồng lúa bị ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn từ 3 tháng trở lên phù hợp với từng vùng sinh thái.
Nhìn từ thực tế các mô hình thành công, có thể khẳng định rằng tiếp cận thông tin chính xác và kịp thời là nền tảng giúp nông dân chuyển đổi sinh kế hiệu quả, nâng thu nhập, thoát nghèo và phát triển bền vững. Mô hình thủy sản - trồng cây gắn với hợp tác xã sẽ là nền tảng quan trọng để An Giang hướng đến mục tiêu nông nghiệp xanh, nông dân thịnh vượng, nông thôn phát triển bền vững.
