Quyết không để tài nguyên đất đai bị lãng phí

Quyết tâm của tỉnh - ‘mệnh lệnh’ đã rõ

Trong bối cảnh quỹ đất ngày càng trở nên khan hiếm, nhưng ở Nghệ An, vẫn còn không ít dự án ngoài ngân sách chậm tiến độ, thậm chí "đắp chiếu" nhiều năm trời, khiến nguồn lực đất đai bị lãng phí, cơ hội phát triển bị bỏ lỡ. Điều đáng nói là, dù UBND tỉnh này đã ban hành hàng loạt văn bản chỉ đạo sát sao, quyết liệt, nhưng việc triển khai ở nhiều địa phương vẫn còn… ì ạch. Đây là thực trạng cần được nhìn thẳng, nói rõ và xử lý đến cùng.

Ngày 29/6/2025, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Văn bản số 6201/UBND-CN, yêu cầu toàn bộ các Sở, ngành, chính quyền địa phương triển khai ngay việc rà soát, phân loại và báo cáo đầy đủ tình hình các dự án đầu tư ngoài ngân sách, đặc biệt là các dự án chậm tiến độ hoặc chưa đưa đất vào sử dụng. Chỉ đạo này không chỉ dừng ở việc "điểm danh" dự án, mà còn đi thẳng vào yêu cầu kiên quyết thu hồi đất, chấm dứt các dự án vi phạm pháp luật đất đai hoặc đã nhiều lần gia hạn nhưng vẫn dậm chân tại chỗ.

UBND tỉnh Nghệ An cũng nhấn mạnh nguyên tắc phải xem xét kỹ năng lực nhà đầu tư ngay từ khâu thẩm định, không để lọt những trường hợp "tay không bắt giặc", thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm nhưng lại ôm đất chờ thời cơ. Cùng với đó là yêu cầu tăng cường đối thoại, hỗ trợ nhà đầu tư tháo gỡ khó khăn chính đáng, nhưng cũng kiên quyết xử lý nếu có dấu hiệu chây ỳ, chiếm dụng tài nguyên đất đai.

Mới đây nhất, ngày 4/8/2025, trước tình hình nhiều đơn vị chưa hoàn thành nhiệm vụ, UBND tỉnh tiếp tục ra văn bản số 1773/UBND-CN để nhắc nhở và đôn đốc. Đây là lần "gõ cửa" thứ hai chỉ trong vòng hơn một tháng, cho thấy quyết tâm của tỉnh Nghệ An trong việc không để "độ trễ" trở thành rào cản xử lý.

Điều đáng tiếc là, bất chấp chỉ đạo rõ ràng, cụ thể, vẫn còn 50 xã chưa thực hiện rà soát và báo cáo theo yêu cầu. Danh sách này trải dài ở các địa phương Hưng Nguyên, Nam Đàn, Nghi Lộc, Diễn Châu, Kỳ Sơn, Quỳ Châu, Quỳ Hợp và Tân Kỳ (cũ). Đây không chỉ là con số thống kê, mà còn là chỉ dấu cho thấy sự chậm trễ, thậm chí thiếu quyết liệt ở một số nơi.

Khi chính quyền cấp huyện đã được sắp xếp lại theo mô hình hai cấp, vai trò của chính quyền xã, phường càng trở nên quan trọng. Họ chính là "tai mắt" gần nhất với thực tế dự án, là người đầu tiên có thể phát hiện những dấu hiệu chậm tiến độ, sai mục đích sử dụng đất. Nếu ở tuyến đầu này mà còn thờ ơ hoặc làm việc cầm chừng, thì mọi chỉ đạo từ tỉnh khó lòng đi vào thực chất.

Trong báo cáo số 4045/SNNMT-QLĐĐ, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An đã thống kê từ năm 2012 đến tháng 12/2024, UBND tỉnh này đã thành lập 12 đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra 965 dự án. Qua kiểm tra, UBND tỉnh đã thu hồi, hủy bỏ 165 dự án; các dự án còn lại được cho gia hạn hoặc không thuộc dự án chậm tiến độ hoặc xử lý khác.

Báo cáo nói trên cũng đã chỉ ra nguyên nhân cốt lõi rằng phần lớn dự án chậm tiến độ xuất phát từ việc chủ đầu tư thiếu năng lực tài chính, yếu kém trong quản lý, thiếu kinh nghiệm pháp lý. Một bộ phận nhà đầu tư thậm chí còn có ý đồ chiếm dụng đất, ‘ngâm’ dự án để chờ giá đất tăng rồi chuyển nhượng.

Bên cạnh đó, còn tồn tại nhiều vướng mắc về thủ tục hành chính như chồng chéo giữa các loại quy hoạch, khó khăn trong thu hồi và giải phóng mặt bằng, bất cập trong quy định gia hạn tiến độ sử dụng đất. Tuy nhiên, dù nguyên nhân khách quan là đáng lưu ý, thì yếu tố chủ quan - tức là trách nhiệm của chính quyền địa phương và thái độ của nhà đầu tư vẫn là mấu chốt quyết định.

Cần một chiến dịch ‘giải phóng’ đất đai

Dự án chậm tiến độ không chỉ là câu chuyện lãng phí đất đai. Nó còn kéo theo hàng loạt hệ lụy khác như cơ hội việc làm bị bỏ lỡ, quy hoạch đô thị và nông thôn bị phá vỡ, hạ tầng kết nối bị dang dở, lòng tin của người dân vào chính sách phát triển bị bào mòn.

Đáng lo hơn, những "dự án chết" này lại trở thành tiền lệ xấu. Nếu không xử lý nghiêm, các nhà đầu tư thiếu năng lực sẽ coi đó là "đường thoát hiểm" cho mình, còn chính quyền địa phương sẽ dễ rơi vào tâm lý "nhắm mắt cho qua" vì ngại va chạm.

Trước thực trạng này, đã đến lúc Nghệ An cần biến chỉ đạo thành một chiến dịch thực sự - một cuộc tổng rà soát và xử lý các dự án ngoài ngân sách chậm tiến độ trên toàn tỉnh, với tinh thần "không có vùng cấm, không có ngoại lệ".

Trọng tâm của chiến dịch này gồm, rà soát 100% dự án hoàn thành đúng hạn được giao, công khai danh sách dự án chậm tiến độ và nguyên nhân. Phân loại và xử lý ngay những dự án không có khả năng triển khai phải thu hồi đất, chấm dứt chủ trương đầu tư; dự án còn tiềm năng thì hỗ trợ tháo gỡ khó khăn nhưng đặt ra thời hạn hoàn thành cụ thể.

Bên cạnh đó, phải siết chặt khâu thẩm định nhà đầu tư, không phê duyệt dự án khi chưa chứng minh được năng lực tài chính, kinh nghiệm và cam kết tiến độ. Tăng trách nhiệm của chính quyền xã, phường, biến đây thành chỉ tiêu đánh giá thi đua hàng năm, gắn trực tiếp với kết quả công tác của lãnh đạo địa phương.

Ngoài ra, cần ứng dụng công nghệ quản lý, tích hợp phần mềm theo dõi tiến độ dự án, cho phép cập nhật thông tin liên tục và báo cáo kịp thời về tỉnh.

Có thể khẳng định rằng, chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An đã rất rõ ràng, các mốc thời gian cũng đã được ấn định. Vấn đề còn lại là sự chuyển động đồng bộ, quyết liệt từ cấp cơ sở đến các sở, ngành. Trong câu chuyện này, sự chậm trễ không chỉ làm lãng phí tài nguyên đất đai, mà còn lãng phí cả niềm tin của xã hội vào tính nghiêm minh của kỷ cương quản lý.

Nghệ An đang ở giai đoạn cần bứt phá mạnh mẽ để tận dụng mọi nguồn lực phát triển. Đất đai nếu được sử dụng đúng và hiệu quả sẽ là bệ phóng cho những dự án tạo ra giá trị kinh tế, việc làm, và nâng tầm diện mạo tỉnh. Ngược lại, nếu để đất ‘ngủ yên’ trong tay những nhà đầu tư chậm tiến độ, đó không chỉ là sự trì hoãn phát triển, mà còn là bước đi thụt lùi đầy đáng tiếc.

Bởi vậy, chiến dịch xử lý dự án ngoài ngân sách chậm tiến độ không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà là bài kiểm tra quyết tâm của cả hệ thống chính quyền. Và đã đến lúc, Nghệ An phải chứng minh rằng mình đủ quyết liệt để biến lời nói thành hành động ngay bây giờ, không thể chậm thêm được nữa.