Ổi sạch Thu Quế - hướng làm giàu từ đất đồi

Từ cây ổi đến thương hiệu được tôn vinh

Giữa triền đồi xanh mướt ở Tổ dân phố Trại Ba, phường Phượng Sơn, tỉnh Bắc Ninh những cây ổi Thái sần đang trĩu quả. Vợ chồng ông Trần Quang Quyền (sinh năm 1958) và bà Đỗ Thị Thảo (sinh năm 1960) vẫn cần mẫn tỉa lá, bao quả - công đoạn tỉ mỉ nhất để cho ra những trái ổi sạch, giòn ngọt và an toàn.

Bắt đầu từ năm 2014, ông Quyền mạnh dạn bỏ cây vải thiều, cải tạo 3 héc-ta, đưa giống ổi Thái sần nhập từ Hưng Yên về trồng. Giống này sinh trưởng mạnh, ít sâu bệnh, quả to, vỏ mỏng, cùi dày và vị ngọt thanh. Đặc biệt, khi canh tác đúng kỹ thuật, ổi đạt độ giòn và hương thơm đặc trưng, không lẫn với ổi vùng khác.

Mô hình được 7 hộ cùng tham gia, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, sau chuyển sang hướng OCOP. Gia đình ông Quyền - bà Thảo trở thành hộ nòng cốt duy trì sản xuất theo hướng hữu cơ, an toàn. Cây ổi được bón phân mục hoai, tuyệt đối không sử dụng phân hóa học giúp cây khỏe, quả đọng ngọt. Sau khoảng 10 ngày đậu quả, ông bà bắt đầu bao từng quả bằng túi chuyên dụng, vừa tránh sâu bệnh vừa giữ cho lớp vỏ sáng bóng, tự nhiên.

Ông Quyền chia sẻ: "Chăm sóc ổi không quá nặng nhọc, chỉ vất vả lúc bọc quả. Công việc phù hợp với phụ nữ và người cao tuổi. Vợ chồng tôi vừa làm vừa thuê thêm người, tạo thêm việc làm tại chỗ cho người dân địa phương. Cây ít sâu, quả thu đều quanh năm, mình làm sạch, người mua tin tưởng, thương lái tìm đến tận nơi”.

Năm 2024, sản phẩm Ổi sạch Thu Quế đạt chứng nhận OCOP 3 sao và đến năm 2025 tiếp tục được tỉnh Bắc Ninh tôn vinh là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu. Thành công đó không chỉ là niềm tự hào của gia đình ông Quyền mà còn là minh chứng cho hướng đi đúng đắn: làm nông sản sạch, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm trong thời kỳ hội nhập.

“Ngày trước trồng vải, cực mà lời chẳng bao nhiêu, có năm chỉ 2.000 đồng/kg. Giờ chuyển sang trồng ổi, năng suất ổn định quanh năm, lợi nhuận cao gấp 5-6 lần”, bà Thảo chia sẻ.

Làm nông sạch - thu nhập ổn định và bền vững

Cây ổi trồng từ cành chiết, sau một năm bắt đầu ra quả, nhưng phải từ năm thứ ba trở lên mới cho quả chuẩn vị, cùi dày, ít hạt và ngọt đậm hơn. Để cây khoẻ và cho trái ngon, gia đình ông Quyền chỉ thu hoạch ba vụ chính mỗi năm, trong đó 3 tháng đầu năm dành cho đất nghỉ, giúp cây phục hồi dinh dưỡng, giảm áp lực ra hoa liên tục.

“Để cho năng suất, chất lượng bền vững là phải để cây nghỉ. Nếu bắt cây ra quả quanh năm, chất lượng giảm, dễ thoái hoá. Cây khoẻ thì quả mới ngon, mới bán được giá. Hơn nữa, thời gian cây nghỉ, gia đình tôi lại thu hoạch búp ổi để làm trà, đa dạng sản phẩm, lại thêm thu nhập”, bà Thảo chia sẻ.

 Cây ổi từ năm thứ ba bắt đầu cho chất lượng tốt, tuổi thọ kéo dài khoảng 16 năm. Cứ 3 tháng 1 vụ, cho sản lượng ổn định 50-60 tấn/năm. Với giá bán bình quân 25.000-30.000 đồng/kg, mỗi năm gia đình đạt doanh thu gần 1 tỷ đồng, lợi nhuận 50-60%, tương đương khoảng 500-600 triệu đồng/năm, cao gấp 4-5 lần so với trồng vải trước đây. Một kết quả đáng kể so với canh tác truyền thống.

Không chỉ năng suất cao, Ổi sạch Thu Quế còn nổi bật bởi chất lượng kiểm nghiệm an toàn tuyệt đối: không dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, không có kim loại nặng như chì, cadimi, thủy ngân; các chỉ tiêu vi sinh đều đạt chuẩn. Song song, gia đình ông Quyền còn tự công bố sản phẩm, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc. Mỗi lô hàng có mã định danh cụ thể theo ngày và hộ sản xuất, để bảo đảm minh bạch và dễ kiểm soát chất lượng.

Nhờ đó, Ổi sạch Thu Quế được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng, thường xuyên cung cấp cho thương lái, cơ quan, siêu thị và chuỗi nông sản an toàn.

Ngoài quả ổi tươi, gia đình ông Quyền đang làm hồ sơ phát triển dòng “Trà búp ổi Thu Quế” - chế biến từ búp ổi non, sấy thủ công, hương thơm thanh dịu, được thị trường đón nhận như một món quà quê tinh tế. Tuy nhiên, do chuyển đổi mô hình chính quyền 2 cấp (bỏ cấp huyện, các thủ tục xét duyệt thay đổi), hồ sơ đang được trình lại tỉnh Bắc Ninh mới để cập nhật và hoàn thiện quy trình chứng nhận.

“Trà búp ổi là hướng đi mới. Mình tận dụng lá non, vừa có thêm sản phẩm, vừa lan tỏa mô hình nông nghiệp xanh”, bà Thảo chia sẻ thêm.

Giữa vùng đất đồi gió heo may tháng 10, vườn Ổi sạch Thu Quế vẫn xanh mướt, đều hàng tăm tắp. Từ một hộ nông dân khó khăn, gia đình ông Quyền - bà Thảo nay đã có cuộc sống ổn định, là mô hình kinh tế tiêu biểu của phường Phượng Sơn. Nơi đây trở thành điểm tham quan, học hỏi của nhiều hộ nông dân trong vùng.

Hành trình 10 năm, với cách làm bài bản, khoa học, gắn kết văn hóa vùng miền, Ổi sạch Thu Quế không chỉ là sản phẩm được tôn vinh mà còn là mô hình điển hình về kinh tế nông nghiệp hiện đại, giúp người nông dân Bắc Ninh giữ đất và làm giàu ngay trên chính mảnh đồi quê hương.