Nuôi ong VietGAHP trong rừng tràm Trà Sư

Mật ngọt giữa rừng tràm

Giữa vùng lõi rừng tràm Trà Sư rộng hơn 845 ha thuộc xã Văn Giáo, tỉnh An Giang, nơi ngập tràn sắc xanh và hương thơm dịu nhẹ của hoa tràm, những đàn ong mật vẫn miệt mài bay lượn để góp phần tạo nên sản vật quý và tạo ra lượng mật ong nguyên chất mang đậm chất thiên nhiên.

Nơi đây không chỉ là khu bảo tồn sinh thái đất ngập nước quanh năm nổi tiếng ở miền Tây. Đặc biệt, nơi đây còn là điểm lý tưởng cho nghề nuôi ong tự nhiên phát triển, nhất là với mô hình nuôi ong theo hướng VietGAHP, một bước đi chiến lược nhằm nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm, hướng tới thị trường quốc tế.

Trong không gian yên tĩnh của rừng tràm Trà Sư, hơn 100 thùng ong được đặt xen kẽ dưới những tán cây mát rượi. Tiếng ong vo ve hòa quyện cùng tiếng chim, tiếng gió tạo nên bản giao hưởng thiên nhiên sống động. Người chăm sóc đàn ong, anh Nguyễn Thành Phú (37 tuổi, ấp Văn Trà, xã Văn Giáo) đã có nhiều năm gắn bó với nghề nuôi ong lấy mật. Theo quan sát của chúng tôi, dưới đôi tay thành thạo của anh Phú, từng thao tác mở thùng ong, tạo khói, kiểm tra tổ ong diễn ra nhẹ nhàng, chính xác như một nghệ nhân.

Anh Phú chia sẻ: Rừng tràm này cho hoa quanh năm, đặc biệt vào mùa cao điểm từ tháng 6 đến tháng 9, lượng mật nhiều và thơm đậm hương hoa tràm. Chính môi trường sinh thái tự nhiên, không hóa chất, đã giúp mật ong nơi đây có chất lượng cao, màu vàng sánh đậm, vị ngọt thanh và giàu dưỡng chất.

Không dừng lại ở việc lấy mật bán lẻ, những người nuôi ong tại rừng tràm Trà Sư đã tiến thêm một bước khi chuẩn hóa quy trình sản xuất và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm. Điển hình là dự án khởi nghiệp của chị Bùi Thị Anh Thư và anh Đặng Phạm Mạnh Quỳnh, ở phường Tịnh Biên, tỉnh An Giang. Năm 2020, cặp đôi này khởi đầu bằng việc đầu tư hơn 100 thùng ong trên diện tích 500 m2, đặt trong khu vực rừng tràm Trà Sư.

Nhờ tận dụng nguồn hoa tràm dồi dào, quy trình sản xuất thủ công nghiêm ngặt và sự tỉ mỉ trong từng khâu đóng gói, sản phẩm "Mật ong Trà Sư Honey" nhanh chóng được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Đây là bước đệm quan trọng giúp sản phẩm tiếp cận các thị trường cao cấp và từng bước hướng tới xuất khẩu.

Chị Anh Thư cho biết: “Khác với nhiều loại mật khác, mật ong Trà Sư hoàn toàn không pha đường, không nhiễm kháng sinh, không tạp chất. Ong lấy mật từ hoa tràm tự nhiên và chỉ khi tổ ong được bịt nắp hoàn toàn, chúng tôi mới tiến hành thu hoạch. Điều này đảm bảo mật đã chín, đạt độ đặc và ngọt chuẩn vị”.

Theo chị Thư, mỗi tháng, trang trại cung cấp khoảng 100-150 lít mật ra thị trường, giá bán lẻ 450.000 – 500.000 đồng/lít. Doanh thu ổn định và thương hiệu ngày càng lan xa đã mở ra nhiều cơ hội kinh doanh, kể cả trên các nền tảng số như Facebook, Zalo, Shopee, TikTok...

Du lịch sinh thái kết hợp trải nghiệm nuôi ong

Chị Mai Thị Hạnh, một du khách đến từ TP. HCM chia sẻ: Rừng tràm Trà Sư ở An Giang từ lâu đã là điểm đến yêu thích của khách du lịch nhờ hệ sinh thái ngập nước đặc sắc. Nay gia đình chúng tôi có dịp đến đây trải nghiệm du lịch sinh thái, đặc biệt trong rừng có mô hình nuôi ong dưới tán rừng còn giúp tăng thêm giá trị trải nghiệm cho du khách.

Du khách không chỉ được tham quan cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, mà còn tận mắt chứng kiến cách khai thác mật ong, thưởng thức mật ong nguyên chất tại chỗ và tìm hiểu về đời sống sinh học kỳ thú của loài ong.

Chị Hạnh cho biết thêm, gia đình trải nghiệm du lịch sinh thái giữa rừng tràm Trà Sư mà được nếm mật ong rừng chính gốc, lại nghe thuyết trình về ong, về kỹ thuật tạo mật, thì chuyến đi càng trở nên đáng nhớ và đầy ý nghĩa. Đây là hình thức du lịch trải nghiệm độc đáo mà rất nhiều du khách thành thị yêu thích.

Để nâng cao chất lượng và đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế, mô hình nuôi ong theo hướng VietGAHP đã được ngành nông nghiệp An Giang triển khai mạnh mẽ trong thời gian gần đây. VietGAHP không chỉ là tiêu chuẩn về vệ sinh, an toàn thực phẩm mà còn bao hàm cả quy trình chăm sóc ong khoa học, không lạm dụng thuốc, không gây ô nhiễm môi trường và bảo vệ đa dạng sinh học.

Ông Phạm Thành Quang, Chi cục phó Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh An Giang cho biết: Thời gian qua Chi cục phối hợp cùng Trung tâm Nghiên cứu ong và Nuôi ong nhiệt đới - Học viện Nông nghiệp Việt Nam tổ chức các lớp tập huấn thực địa ngay tại rừng tràm Trà Sư. Gần 50 học viên từ An Giang, Cần Thơ đã tham gia, học từ lý thuyết đến thực hành về kỹ thuật nuôi ong trong thùng, tạo ong chúa, nhân đàn, phòng bệnh.

Theo ông Quang, đây là bước khởi đầu quan trọng để nhân rộng mô hình nuôi ong sạch, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm mật ong, từ đó có thể tiếp cận thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu… những nơi rất quan tâm đến tiêu chuẩn VietGAHP và nguồn gốc sinh thái sản phẩm.

Bảo tồn rừng gắn với sinh kế người dân

Rừng tràm Trà Sư không chỉ là "lá phổi xanh" của vùng biên giới Tây Nam mà còn là sinh kế bền vững cho nhiều hộ dân nếu biết khai thác hợp lý. Với độ ẩm cao, nhiệt độ ổn định và nguồn hoa tự nhiên đa dạng, nơi đây được xem là “vườn ong lý tưởng” cho phát triển mật ong rừng tự nhiên.

Ông Thái Văn Nhân, Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ và đặc dụng tỉnh An Giang nhấn mạnh: Ban Quản lý rừng phòng hộ và đặc dụng tỉnh An Giang không khuyến khích nuôi ong ồ ạt mà chọn lọc, hướng đến tiêu chuẩn VietGAHP, kết hợp với phát triển du lịch sinh thái.

Mô hình nuôi ong giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà vẫn giữ được hệ sinh thái tự nhiên. Trong tương lai, Ban Quản lý sẽ quy hoạch rõ vùng nuôi ong và đồng hành cùng các “startup” địa phương phát triển thương hiệu mật ong rừng Trà Sư.

Theo ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, việc gắn sản phẩm mật ong với địa danh Trà Sư nơi nổi tiếng về hệ sinh thái rừng tràm ngập nước, chính là hướng đi đúng đắn. Không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mật ong Trà Sư còn là “đặc sản bản địa” kết tinh giữa thiên nhiên và bàn tay con người.

Hiện, sản phẩm Mật ong Trà Sư Honey đã được cấp chứng nhận OCOP 3 sao, nhưng các chủ thể đang nỗ lực nâng tầm lên 4 sao, đồng thời hoàn thiện các tiêu chuẩn về bao bì, truy xuất nguồn gốc, kiểm nghiệm chất lượng để có thể xuất khẩu.