Trong bối cảnh quỹ đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, TP.HCM buộc phải tìm kiếm những mô hình sản xuất mới phù hợp với đặc thù đô thị. Thực tế cho thấy thay vì mở rộng diện tích, nhiều mô hình nông nghiệp đang lựa chọn cách nâng cao giá trị bằng tư duy kinh tế tuần hoàn, tận dụng tối đa tài nguyên, giảm phát thải và tăng hiệu quả sản xuất.
Mô hình trồng rau hữu cơ tuần hoàn tại T&T Farm, nơi chất thải được tái chế thành phân bón, giá thể phục vụ sản xuất nông nghiệp đô thị. Ảnh: Trần Phi.
Một trong những mô hình tiêu biểu là T&T Farm tại xã An Nhơn Tây, TP.HCM. Xuất phát từ lĩnh vực xử lý môi trường, ông Phạm Đình Thi - Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Kỹ thuật môi trường T&T nhận thấy lượng lớn bùn thải và phế phẩm hữu cơ từ các doanh nghiệp đang bị bỏ đi, vừa lãng phí và vừa tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. “Tôi luôn trăn trở vì sao chất thải lại chỉ có một con đường là chôn lấp. Nếu xử lý đúng cách, chúng hoàn toàn có thể trở thành tài nguyên cho nông nghiệp”, ông Thi chia sẻ.
Từ suy nghĩ đó, ông Thi bắt tay vào nghiên cứu, thử nghiệm nhiều công thức phối trộn để biến các loại chất thải hữu cơ thành phân bón và giá thể trồng rau. Quá trình này không đơn giản bởi mỗi loại chất thải có đặc tính khác nhau, dễ gây mùi hoặc phân hủy nhanh. Sau nhiều lần điều chỉnh, các dòng phân bón hữu cơ T&T đã được đưa vào sử dụng thực tế.
Trên diện tích khoảng 1ha, T&T Farm hiện trồng nhiều loại rau ăn lá và cây ăn quả, cung cấp trung bình gần 100kg rau mỗi ngày cho thị trường nội đô. Việc sản xuất ngay tại TP.HCM giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics và giữ được độ tươi của sản phẩm - lợi thế mà các vùng sản xuất xa khó cạnh tranh.
Theo ông Phạm Đình Thi, điều quan trọng nhất của mô hình tuần hoàn này không chỉ là sản lượng mà là sự bền vững. “Phân bón hữu cơ giúp đất tơi xốp, giữ dưỡng chất lâu dài, giúp cây trồng khỏe hơn, ít sâu bệnh và quan trọng là người tiêu dùng tin tưởng sản phẩm”, ông Thi nói.
Một ao nuôi tôm ứng dụng xử lý nước tuần hoàn, giúp kiểm soát môi trường nuôi và hạn chế dịch bệnh. Ảnh: Tường Tú.
Song song với trồng trọt, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản tại phường Bà Rịa, TP.HCM cũng đang cho thấy rõ hiệu quả của mô hình tuần hoàn. Tại đây, nhiều cơ sở nuôi tôm công nghệ cao đã chuyển từ phương thức truyền thống sang hệ thống nuôi khép kín, xử lý và tái sử dụng nước.
Hồ nuôi lót bạt, mái che, hệ thống sục khí tự động và thiết bị giám sát môi trường giúp kiểm soát chặt chẽ các yếu tố pH, độ mặn và nhiệt độ. Nhờ đó mô hình nuôi tôm mật độ cao vẫn đảm bảo chất lượng, hạn chế dịch bệnh - vấn đề từng gây thiệt hại lớn cho người nuôi.
Ông Nguyễn Kim Chuyên - Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Quyết Thắng (phường Bà Rịa, TP.HCM) cho biết: “Công nghệ cao giúp chúng tôi chủ động kiểm soát môi trường nuôi tôm. Khi thời tiết thay đổi, hệ thống cảnh báo giúp điều chỉnh ngay, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào kinh nghiệm như trước”.
Theo ông Chuyên, mô hình tuần hoàn này không chỉ giúp giảm rủi ro mà còn hạn chế xả thải ra môi trường. Nguồn nước được xử lý và tái sử dụng nhiều vòng trước khi thải ra ngoài, góp phần bảo vệ hệ sinh thái xung quanh khu vực nuôi tôm.
Từ vườn rau hữu cơ đến ao nuôi tôm công nghệ cao, các mô hình trồng trọt và thủy sản tuần hoàn đang cho thấy nông nghiệp đô thị TP.HCM hoàn toàn có thể phát triển theo hướng hiệu quả, an toàn và bền vững. Đây chính là nền tảng quan trọng để nông nghiệp Thành phố thích ứng với đô thị hóa nhanh và biến đổi khí hậu.
