Trông những khúc gỗ dạt vào bờ, người ta chỉ thấy rác. Nhưng anh Hồ Công Thắng - một người đàn ông ở Quảng Nam - lại thấy ở đó cả một "đại dương ký ức". Qua tay anh, những mảnh gỗ bỏ đi bỗng trở thành những chú cá gỗ mang dáng hình vui nhộn, bắt mắt, như thể vừa bơi ra từ một câu chuyện cổ tích nào đó đã lâu lắm rồi không ai kể lại.
Một trong những chú cá gỗ của anh Hồ Công Thắng. Ảnh: Katsu Nihon.
Anh Thắng chưa từng học qua mỹ thuật. Anh cũng chẳng được dạy điêu khắc. Anh là một người theo học ngành dược và làm nghề cơ khí - hai lĩnh vực tưởng chừng chẳng liên quan gì đến nghệ thuật và tái chế. Thế nhưng những năm tháng lăn lộn trong xưởng đóng tàu bên Nhật, rồi những ngày trở về nước, đi bộ dọc biển Hội An nhặt gỗ, vỏ chai, dây thừng… đã cho anh một quyết định: làm sống lại vật liệu bị lãng quên.
Và thế là, từ năm 2017, những chú cá gỗ đầu tiên ra đời.
Ký ức đất và biển
“Một người bạn thấy mình hay nhặt củi, gỗ dạt về làm mấy thứ đồ. Một hôm, bạn ấy gửi vài hình trên Pinterest (ứng dụng chia sẻ những ý tưởng sáng tạo) rồi nhờ mình làm đồ decor cho homestay. Vậy là duyên với những chú cá gỗ bắt đầu từ đó”, anh Thắng kể về khởi nguồn hành trình sáng tạo của mình.
Không chần chừ, anh lục gỗ trong xưởng, ghép hình theo trí tưởng tượng, rồi thổi vào chúng những tâm tư, tình cảm, những câu chuyện của riêng mình. Không chú nào giống chú nào. Có con đang "cười nghịch ngợm", có con trầm tư như đang lắng nghe câu chuyện của sóng...
Anh Hồ Công Thắng, người thổi hồn vào gỗ và cá. Ảnh: Katsu Nihon.
“Con cá nào cũng là bản gốc, vì bản thân miếng gỗ đã là độc bản”. “Mình chỉ thêm vào chút mắt, chút màu, chút hình dáng, chút tâm tư để nó hiện ra”. Chính sự mộc mạc, gần gũi ấy khiến cho cá gỗ của anh dù không bóng bẩy hay "đẹp theo tiêu chuẩn chung", nhưng lại đẹp theo một cách "dị" - một vẻ đẹp pha trộn giữa đất và biển và những câu chuyện sống động trong đó về đời cây, đời gỗ lìa đất nổi trôi trên biển.
Những chú cá gỗ sắc màu, không chú nào giống chú nào. Ảnh: Katsu Nihon.
Chính cái đẹp "dị" này khiến người ta yêu thích những sản phẩm cá gỗ của anh. Họ chọn để treo ở hiên nhà, quán cà phê, homestay hay đặt cạnh bậu cửa sổ... như một lời nhắc nhở về sự sống của biển cả, về vẻ đẹp của những thứ tưởng chừng đã bị lãng quên nhưng vẫn luôn hiện hữu.
Và không phải sản phẩm nào cũng sắc màu. Không quá can thiệp vào cấu trúc của từng mảnh gỗ, những vết nứt nhỏ, những mảng loang màu sắc đặc trưng trên bề mặt gỗ được anh Thắng trân trọng giữ lại khiến mỗi sản phẩm đều mang dấu ấn riêng. Những vết nứt ấy không phải là khuyết điểm mà là dấu tích của thời gian, là câu chuyện gỗ kể lại hành trình của mình từ khi còn là một phần của cây. Mảng loang màu sắc trên gỗ cũng tương tự, chúng phản ánh sự thay đổi tự nhiên, sự phát triển và biến đổi của từng thớ gỗ qua từng mùa, từng năm.
Những vết nứt nhỏ, những mảng loang màu sắc đặc trưng trên bề mặt gỗ, khiến mỗi khúc gỗ mang một dấu ấn riêng biệt. Ảnh: Katsu Nihon.
Khi anh Thắng khéo léo giữ lại và tận dụng những đặc điểm này trong từng chú cá gỗ, anh không chỉ tạo ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo mà còn lưu giữ được cái hồn, cái “quá khứ” của gỗ, khiến mỗi chú cá trở thành một tác phẩm nghệ thuật có linh hồn và câu chuyện riêng. Qua mỗi sản phẩm cá gỗ, có thể cảm nhận được tình yêu và sự tôn trọng mà anh Thắng dành cho thiên nhiên.
Cá kể câu chuyện tái chế
Những chú cá gỗ không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là câu chuyện sống động về hành trình tái chế đầy ý nghĩa.
Anh Thắng hiểu rõ vẻ đẹp riêng của từng khúc gỗ, với bàn tay khéo léo và sự sáng tạo, những mảnh gỗ tưởng chừng vô tri đã được tái sinh, trở thành biểu tượng sống động cho sự bền vững và tình yêu với thiên nhiên.
Đối với anh, mỗi chú cá mang theo mình những muối, những gió, những tâm huyết của anh, đi sống cuộc đời "hậu đại dương". Chúng không còn bơi nữa mà lặng lẽ treo mình trên tường, trên kệ gỗ... Chúng kể chuyện về biển, nhưng không phải về một bãi biển đẹp như mộng mà người ta thường hình dung, mà là bãi biển với rác thải trôi dạt, gỗ, neo, dây thừng, lưới, ni lông, lốp xe, vỏ chai, hộp xốp... Chúng kể về thứ người ta bỏ đi, nhưng ai đó lại nhặt về để rác bắt đầu một cuộc sống khác.
Những chú cá gỗ không bơi, lặng lẽ kể câu chuyện, về biển, về rác... Ảnh: Katsu Nihon.
“Mình muốn những sản phẩm này chạm đến cảm xúc người xem, có thể là cảm giác nhẹ lòng về một giải pháp xử lý rác thải biển, có thể là sự soi chiếu, lục vấn trách nhiệm bản thân”, anh Thắng chia sẻ. Người ta hay nghĩ cá là biểu tượng của sự di chuyển, nhưng cá gỗ thì lại là biểu tượng của sự lắng lại. Nó ở yên, không chạy theo ai, không đuổi theo xu hướng. Nó chỉ kể chuyện bằng thớ gỗ, bằng những thứ cũ... Và người nghe, đôi khi thấy chính mình trong đó.
Những chú cá gỗ được “sống dậy” từ bàn tay khéo léo của anh Hồ Công Thắng. Nó không đơn thuần là sản phẩm thủ công mỹ nghệ, nó không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo. Những chú cá truyền đi thông điệp sâu sắc về trách nhiệm bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ biển, bảo vệ môi trường. Hãy nhìn vào đó, để giảm thải rác, ngăn chặn ô nhiễm, bảo tồn đa dạng sinh học... để tương lai xanh, sạch và bền vững hơn.
