Trước nguy cơ một trận siêu động đất có thể xảy ra bất kỳ lúc nào trong vòng 30 năm tới tại rãnh Nankai, Nhật Bản đang nâng cấp các phương án ứng phó lên cấp độ cao nhất.
Các nhà khoa học cảnh báo, nếu kịch bản tồi tệ nhất xảy ra, trận động đất này có thể kéo theo sóng thần khổng lồ và cướp đi sinh mạng của gần 300.000 người – một con số khiến chính quyền và người dân không thể lơ là.
Một hội đồng chính phủ Nhật Bản đã đưa ra báo cáo chi tiết, trong đó nhấn mạnh những thách thức lớn mà đất nước này phải đối mặt nếu động đất lớn xảy ra. Báo cáo đặc biệt lo ngại cho nhóm người nước ngoài và khách du lịch – những người được đánh giá là dễ tổn thương nhất trong thảm họa. Họ thường thiếu thông tin, gặp khó khăn trong việc tiếp cận cứu trợ nhân đạo và dễ bị mắc kẹt khi giao thông bị tê liệt.
Một giờ sau khi động đất xảy ra, sóng thần từ bờ biển quét vào những khu dân cư ven biển ở tỉnh Iwanuma, kéo về sân bay Sendai vào ngày 11/3/2011. Ảnh: AP.
Nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các trận động đất lớn tại Nhật Bản không chỉ đến từ rung chấn mà chủ yếu là sóng thần. Vì vậy, việc phổ cập kỹ năng thoát hiểm và hướng dẫn đường di tản lên cao, bao gồm cả cho những người không nói tiếng Nhật, được coi là yếu tố sống còn. Các chuyên gia cho biết, nếu mọi người lập tức di tản sau trận động đất, số người chết vì sóng thần có thể giảm tới 70%.
Tuy nhiên, phản ứng nhanh không phải là giải pháp duy nhất. Chuyên gia Shimakawa Eisuke nhấn mạnh rằng, để giảm thiểu thiệt hại, từng người dân cần chủ động gia cố nhà cửa, cố định các vật dụng nặng và chuẩn bị sẵn các phương án đối phó khi có thiên tai. “Không chỉ các hành động lớn mới cứu được mạng sống,” ông nói. “Chỉ khi cả cộng đồng cùng hành động, Nhật Bản mới có thể trở nên thực sự vững vàng trước thảm họa siêu động đất.”
Báo cáo cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc cải thiện hệ thống cảnh báo sớm, mở rộng các buổi huấn luyện thoát hiểm và tăng cường tiếp cận thông tin thiên tai bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Điều này không chỉ hỗ trợ người dân địa phương mà còn giúp bảo vệ hàng triệu du khách và lao động nước ngoài đang sinh sống, làm việc tại quốc gia này.
Đồ họa mô tả vị trí rãnh Nankai. Ảnh: NHK.
Rãnh Nankai là khu vực từng nhiều lần chứng kiến các trận động đất lịch sử. Lần gần nhất, khu vực này ghi nhận chuỗi động đất nghiêm trọng vào thế kỷ 20, và theo các mô hình khoa học hiện nay, khả năng tái phát trong vài thập kỷ tới là rất cao. Với vị trí địa lý sát biển, trận động đất ở Nankai gần như chắc chắn sẽ kéo theo sóng thần, làm tăng mức độ thiệt hại và đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng con người cũng như hạ tầng kinh tế - xã hội của Nhật Bản.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, đô thị hóa và dân số già ngày càng gia tăng, việc phòng chống thiên tai ở Nhật Bản không còn là vấn đề của riêng cơ quan chức năng, mà trở thành nhiệm vụ sống còn của cả quốc gia. Thảm họa có thể không tránh khỏi, nhưng với sự chuẩn bị đầy đủ và hành động đồng lòng từ mỗi cá nhân, Nhật Bản hoàn toàn có thể giảm thiểu được mức độ tàn phá mà nó để lại.
