Người dân vùng 'rốn' lũ chủ động phòng tránh thiên tai

Chủ động phòng tránh

Nói đến chuyện lũ lụt, ông Đỗ Văn Tài (65 tuổi), nguyên công an viên thôn Quảng Vân (xã Tuy Phước, tỉnh Gia Lai), người có nhiều năm cùng chính quyền địa phương hỗ trợ người dân phòng, tránh thiên tai trong những mùa mưa lũ cho hay: “Ở thôn Quảng Vân có 14 hộ dân ở xóm Tân Quang Bắc nằm về phía Đông thôn Quảng Vân là nơi thường bị ngập sâu, nếu năm nào lũ lớn nước ngập đến 1,5-2m. Đó là vùng trọng điểm lũ của thôn, nên nếu có lũ lớn xảy ra, chính quyền xã, thôn tập trung lực lượng cứu hộ để di dời những hộ dân ở đó đến nơi an toàn”.

Cũng theo ông Tài, khu dân cư phía Nam thôn Nhân Ân (xã Tuy Phước) cũng lâm cảnh tương tự, nếu có lũ về là vùng này ngập tràn nước, giao thông tê liệt, người dân chỉ có ngồi bó gối trên giường chứ chẳng thể đi đâu.

“Trước đây, vùng ngập lũ nhất của thôn Quảng Vân là xóm Mỏ Cày. Nếu lụt lớn, vùng này phải ngập hơn 2m nước. Cách đây khoảng 10 năm, Nhà nước đã di dời hết các hộ dân ở xóm Mỏ Cày về khu giãn dân để bảo đảm an toàn. Tất cả những hộ dân nằm trong vùng thiên tai của thôn Quảng Vân hiện đã được di dời hết về khu giãn dân với gần 100 hộ, nên bây giờ mưa lũ không còn uy hiếp tính mạng người dân trong thôn như trước đây. Tôi làm công an thôn từ năm 1999 đến năm 2012 mới nghỉ, suốt thời gian này mùa mưa lũ năm nào cũng lặn lội trong nước lũ đi vận động dân phòng tránh thiên tai”, ông Tài nhớ lại.

Còn theo ông Lê Văn Trương, Trưởng thôn Diêm Vân (xã Tuy Phước), mùa lũ hằng năm, ở thôn Diêm Vân có 25 hộ sống ven sông với 127 nhân khẩu, trong đó có 28 trẻ em và 4 người già nằm trong vùng nguy hiểm.

“Mùa lũ năm nào cũng làm ảnh hưởng đến việc đi lại của người dân, có những năm lũ lớn nhiều vùng bị cô lập. Năm nào cũng vậy, chính quyền xã, thôn vận động những hộ dân sống ven sông di dời xen ghép đến những căn nhà cao ráo để bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân”, ông Trương cho hay.

Là cư dân vùng “rốn lũ”, nhưng nói đến chuyện mưa lũ, anh Huỳnh Thanh Vũ (40 tuổi), người dân ở đội 7, xóm Tân Quang Bắc (thôn Quảng Vân, xã Tuy Phước) cứ bình thản như không. Phía trước nhà anh Vũ là cánh đồng mênh mông nước, lũ về là nước từ cánh đồng sẽ lập tức tràn vào nhà. Anh Vũ nhớ lại: “Mùa lũ năm 2012 nước vào nhà tôi cao đến 1m. Lúc đó gia đình tôi dồn hết trên gác để tránh lũ. Xưa giờ ông bà cũng ở đây nên quá rành về lũ, nên cất căn nhà cấp 4 xập xệ nhưng ba tôi vẫn làm cái gác lửng để mùa lũ đưa lúa và người lên tránh lũ. Gia đình tôi có nghề truyền thống là nuôi vịt, nên trong nhà có lúc trữ cả tấn lúa để cho vịt ăn, nhưng trước mùa mưa là không dám trữ nữa, vì sợ lũ ngập ướt hết”.

Anh Vũ dắt tôi qua bên kia ruộng, nơi anh buộc sẵn 2 chiếc sõng (xuồng), để nếu trong mùa lũ đường sá không đi được anh sẽ dùng sõng đi mua lương thực, thực phẩm về cho vợ con ăn cầm cự qua mùa lũ.

Nắm trước số hộ di dời và nơi đến

Ở xóm Tân Dân (thôn Quảng Vân, xã Tuy Phước) không ai thẩm thấu về nỗi khổ mỗi khi lũ về bằng ông Đào Trọng Minh (75 tuổi), lão niên cao tuổi nhất xóm. Lúc tôi đến nhà, ông Minh đang sửa soạn lưới để chuẩn bị đi đánh trủ ngoài đồng. Theo ông Minh, mùa mưa lũ về là mùa làm ăn của ông, nhưng cũng là mùa đầy âu lo bởi trước nhà ông là cánh đồng mênh mông, lũ về là nước ập vào nhà tắp lự, phải phòng tránh trước chứ chủ quan là có khi trở tay không kịp.

Ông Minh nhớ lại, vào khoảng năm 2009-2010, ở địa phương này “gánh” một trận lũ lớn, đến năm 2013 tiếp tục chịu một trận lũ khác lớn hơn, đến năm 2017 lại bị trận lũ lớn hơn nữa.

“Không biết thời tiết biến đổi như thế nào mà lũ càng ngày càng lớn. Những năm mưa lớn kéo dài, các hồ chứa trên thượng nguồn điều tiết nước là vùng hạ du này ngập ngụa, vì đây là vùng trũng. Cũng nhờ phía dưới đây có nhiều bờ tràn, nên thoát lũ cũng nhanh. Vùng này sợ nhất là bão đẩy nước biển dâng qua đầm Thị Nại tràn vào gây ngập”, ông Minh cho hay.

Cũng theo ông Minh, trước mùa bão lũ, bà con ở đây ai nấy đều lo mua nẹp về đóng giằng các cửa sổ, trước mùa lũ ai cũng lo dọn hết quần áo, những vật dụng có giá trị vào bao, để khi lũ về là bưng bỏ lên những chiếc bàn cao để tránh ướt, nhà ai có gác lửng thì bưng bỏ trên gác trước. Ở xóm Tân Dân nhà ai cũng có sõng, nhà ít nhất 1 cái, nhà nhiều như nhà ông Minh có đến 3 cái sõng, để phòng khi lũ lớn thì chở người già, con trẻ đi đến nơi cao tránh lũ.

Theo bà Nguyễn Thị Bích Phượng, Phó Chủ tịch UBND xã Tuy Phước (Gia Lai), đặc thù của xã Tuy Phước là vùng trũng nằm ở hạ lưu của 2 lưu vực sông Kôn và sông Hà Thanh, nên hàng năm thường xuyên chịu ảnh hưởng của nước lũ gây ngập sâu, nhiều vùng bị chia cắt, ảnh hưởng đến đời sống dân cư vùng thấp. Từ năm 2022 đến nay, ở những địa phương trọng điểm lũ đã được xây dựng tháp cảnh báo lũ, nhằm cảnh báo cho người dân phòng tránh; đồng thời lắp đặt camera cảnh báo lũ để khi có lũ lãnh đạo có giải pháp chỉ đạo.

“Đặc biệt, từ năm 2023 đến nay, các địa phương đã sử dụng phần mềm phòng chống thiên tai để phục vụ cho công tác phòng chống thiên tai trên địa bàn, nên đã hạn chế thiệt hại, nhất là chủ động rà soát số hộ dân cư cần sơ tán khi có lũ ngập sâu, địa bàn cần sơ tán dân cư đến nơi an toàn”, bà Nguyễn Thị Bích Phượng cho hay.