Người cao tuổi ở nước ta tăng trưởng liên tục trong vòng hai thập niên qua. Tính đến giữa năm 2025, Việt Nam có khoảng 16,2 triệu người cao tuổi, và trở thành quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất khu vực châu Á. Đó là biểu hiện tích cực của đời sống càng ngày càng được cải thiện. Tuy nhiên, ngoài những bảng thống kế được cập nhật thường xuyên, chúng ta vẫn chưa xây dựng được cơ chế tương ứng cho người cao tuổi.
Bây giờ, khái niệm “thất thập cổ lai hy” đã lạc hậu. Đồng thời, mô hình “tứ đại đồng đường” cũng không còn đắc dụng. Cấu trúc gia đình tiêu chuẩn của xã hội công nghiệp chỉ gồm hai thế hệ, cha mẹ và con cái. Nghĩa là những người cao tuổi thuộc thế hệ ông bà bỗng dưng bơ vơ trong chính tổ ấm. Nghĩa là những người cao tuổi không chỉ cần đảm bảo yếu tố vật chất, mà còn có nhu cầu cải thiện yếu tố tinh thần.
Hiện tại, người cao tuổi đã được nhận khoản trợ cấp phúc lợi định kỳ. Thế nhưng, cơm ngọt canh ngon không thể an ủi nỗi cô đơn của người cao tuổi mỗi ngày đối diện bốn bức tường lạnh lẽo, khi con cháu đều bận bịu đi học, đi làm. Nhịp sống tất bật không cho phép lòng hiếu thảo của con cháu được thể hiện bằng sự cúc cung phụng dưỡng sớm tối người cao tuổi. Cho nên, người cao tuổi phải có không gian riêng để thụ hưởng khoảng thời gian quý báu cuối đời.
Đầu năm 2025, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 383/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia người cao tuổi đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách về người cao tuổi theo hướng toàn diện và bền vững. Ngày Quốc tế Người cao tuổi 1/10 năm nay còn có một tin vui, đó là Bộ Chính trị triển khai Nghị quyết 72 về đột phá tăng cường bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân, trong đó dành nhiều ưu tiên cho người cao tuổi. Tổng Bí thư Tô Lâm gợi ý: “Trung tâm dưỡng lão chăm sóc người già như học sinh, sáng đón đi, chiều đưa về. Đến đây họ được gặp bạn bè, đồng nghiệp cũ tâm sự, thể thao, học âm nhạc, văn hóa, văn nghệ rất hay”.
Viện dưỡng lão đã xuất hiện ở Việt Nam từ lâu, nhưng chưa đạt được kết quả như mong muốn. Ngay tại những đô thị lớn, viện dưỡng lão cũng ít ỏi và nhỏ hẹp, không đáp ứng được những đòi hỏi về cả “chất” lẫn “lượng”. Quá trình xã hội hóa dịch vụ cho người cao tuổi cũng đã nhen nhóm ở vài nơi. Ví dụ, tại TP.HCM có Ngôi nhà chào buổi sáng rất sang trọng và chuyên nghiệp, nhưng giá cả không phù hợp với số đông người cao tuổi.
Để khuyến khích tư nhân đầu tư các trung tâm dưỡng lão, trước tiên phải giải quyết bài toán mặt bằng. Sở dĩ chi phí ở một số trung tâm dưỡng lão tại Hà Nội và TP.HCM không hề rẻ, phần lớn đều do mặt bằng quá đắt. Sau đợt sáp nhập và tinh gọn trên quy mô toàn quốc đã dôi dư khá nhiều trụ sở hành chính, tại sao không ưu tiên mặt bằng cho những dự án kiến tạo trung tâm dưỡng lão?
Chắn chắn, khi khuyến khích nguồn lực tư nhân tham gia tích cực, thì các trung tâm dưỡng lão sẽ được người cao tuổi lựa chọn, mà mọi chi phí hoàn toàn thanh toán dễ dàng bằng chính lương hưu của họ.
