Ngư dân Bến Tre không đơn độc trong cuộc chiến chống khai thác IUU

Bám dân, hiểu dân, vận động dân

Dù đã nỗ lực hơn 5 năm qua, “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản Việt Nam vẫn chưa được gỡ bỏ. Tuy nhiên, cuộc chiến chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) vẫn tiếp tục và ngày càng quyết liệt. Trên mặt trận đầy cam go ấy, ngư dân Bến Tre không hề đơn độc.

Họ luôn có những người đồng hành thầm lặng nhưng kiên cường. Đó là các cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng (BĐBP), các cơ quan thực thi pháp luật trên biển và cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Không đợi dân đến, cán bộ biên phòng chủ động đến với dân. Họ “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng tàu” để tuyên truyền về hậu quả nghiêm trọng của hành vi khai thác IUU và lợi ích của việc chấp hành pháp luật trong hoạt động đánh bắt hải sản. Song hành đó, cán bộ BĐBP cũng tổ chức gặp gỡ những trường hợp có nguy cơ vi phạm, giải thích, vận động và yêu cầu cam kết tuân thủ quy định về lắp đặt và sử dụng thiết bị giám sát hành trình (VMS), không vi phạm vùng biển nước ngoài.

Từ nhận thức chuyển hóa thành hành động, hàng nghìn ngư dân Bến Tre đã tự giác chấp hành quy định. Không ít tàu thuyền đã chủ động cập nhật thiết bị, bổ sung giấy tờ, đăng ký đầy đủ, đúng thủ tục trước khi ra khơi. Ngư dân Đào Văn Vui, ngụ thị trấn Tiệm Tôm, huyện Ba Tri nói:

“Tàu phải lắp thiết bị giám sát hành trình, không được tắt thiết bị giám sát khi đánh bắt, phải ghi nhật ký hành trình, không được ra vùng biển nước ngoài đánh bắt. Mấy cái này, các anh biên phòng thường xuyên tuyên truyền nên tôi và các ngư dân đều biết và tự giác chấp hành để sớm tháo gỡ thẻ vàng cho hải sản Việt Nam. Nếu không có thiết bị giám sát thì không được xuất bến, ra biển mà tắt thiết bị giám sát cũng bị phát hiện và nhắc nhở liền hà”.

Kiểm tra nghiêm ngặt, không để lọt vi phạm

Theo Đại tá Đoàn Minh Trung, Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh Bến Tre, công tác kiểm tra, giám sát cũng được triển khai chặt chẽ từ cửa biển đến vùng khơi. Lực lượng BĐBP đã kiểm soát hơn 81.500 lượt phương tiện với gần 620.000 lượt ngư dân ra vào cửa biển, đảm bảo đầy đủ hồ sơ, thiết bị theo quy định.

Các đồn biên phòng và Hải đội Biên phòng 2 tăng cường tuần tra tại các khu vực cửa sông, vùng biển trọng điểm, tổ chức 378 cuộc kiểm tra với gần 2.800 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia. Qua đó phát hiện 222 vụ vi phạm trong lĩnh vực thủy sản, xử phạt nghiêm 130 trường hợp với tổng số tiền trên 2,3 tỷ đồng.

Cùng với đó, các biện pháp nghiệp vụ được áp dụng linh hoạt để phát hiện và xử lý những hành vi lén lút, cố tình vi phạm. Các trường hợp không hợp tác đều bị lập biên bản, xử lý đúng quy trình pháp luật, nhằm răn đe và tạo sức lan tỏa trong cộng đồng ngư dân.

Không chỉ là lực lượng giám sát, xử lý vi phạm, những người lính mang quân hàm xanh còn là chỗ dựa tinh thần và vật chất cho ngư dân trong những lúc khó khăn. Khi biển động, khi thiên tai ập đến, họ luôn có mặt kịp thời để hỗ trợ, cứu hộ và bảo đảm an toàn cho người dân.

Chính sự hiện diện thường xuyên và sát cánh của BĐBP đã giúp ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển, đồng thời từng bước thay đổi nhận thức từ “đánh bắt bằng mọi giá” sang “khai thác có trách nhiệm”.

Đại tá Đoàn Minh Trung, Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh Bến Tre cho biết: “Có thể nói chống khai thác IUU trong hơn 5 năm qua đã trở thành vấn đề đặc biệt quan trọng. Vì vậy, toàn bộ hệ thống chính trị của tỉnh đã vào cuộc, tập trung triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp. Các hoạt động tuyên truyền, vận động, kiểm tra, giám sát, phát hiện, làm rõ và xử lý vi phạm được thực hiện nghiêm túc. Nâng cao năng lực thực thi quản lý Nhà nước và kiểm soát tàu cá của ngư dân, nhằm ngăn chặn và chấm dứt tình trạng khai thác IUU tại vùng biển nước ngoài trên địa bàn tỉnh”.

Đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt nghiêm chỉ đạo của Trung ương

Hiện toàn tỉnh Bến Tre có 3.642 tàu cá, trong đó hơn 55% là tàu xa bờ. Công tác đăng kiểm, cấp phép khai thác và lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đều đạt trên 90%. Đặc biệt, tỷ lệ tàu lắp đặt thiết bị VMS đạt gần 99%. Các tàu chưa lắp đặt hoặc mất kết nối quá 6 giờ đều được theo dõi, xác minh nguyên nhân và có biện pháp khắc phục cụ thể.

Trong năm 2024 và từ đầu năm 2025 đến nay, Bến Tre không có tàu vi phạm. Tất cả các trường hợp vi phạm xảy ra trước năm 2024 đều đã được xử lý. Chẳng hạn như, tỉnh vừa xử phạt xong trường hợp tàu cá số đăng ký BT-96534-TS, chủ tàu Lê Văn Phúc, xã Hưng Phong, huyện Giồng Trôm (vi phạm vùng biển Malaysia năm 2023), phạt tiền 900 triệu đồng, chủ tàu đã thi hành xong.

Dẫu vậy, ông Nguyễn Minh Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre thẳng thắn nhìn nhận, bên cạnh kết quả đạt được, tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn như: Tình trạng tàu mất kết nối VMS trên 6 giờ còn phổ biến; số lượng tàu hoạt động gần ranh giới biển nước ngoài nhiều, tiềm ẩn nguy cơ vi phạm; tàu ‘3 không’ vẫn tồn tại mặc dù được kiểm soát.

Trước yêu cầu ngày càng cao của EC và áp lực gỡ “thẻ vàng”, chuẩn bị tốt cho thanh tra của EC lần 5, tỉnh Bến Tre xác định rõ một số giải pháp trọng tâm. Trong đó, đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, vận động ngư dân tuân thủ pháp luật, không vi phạm IUU. Bên cạnh đó, tăng cường giám sát tàu cá; xử lý nghiêm, dứt điểm vi phạm.