Với tỷ lệ tán thành gần như tuyệt đối, Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội đánh dấu bước ngoặt lịch sử. Lần đầu tiên, một chiến lược quy mô quốc gia được xác lập, mang theo kỳ vọng về một hành lang bền vững, hiệu quả và nhân văn cho an sinh nhà ở.
Đặt nền móng cho chiến lược nhà ở bền vững
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội với 99,56% đại biểu tán thành. Tỷ lệ đồng thuận gần như tuyệt đối không chỉ phản ánh sự nhất trí cao trong nhận thức của các nhà lập pháp mà còn là sự cộng hưởng của một đòi hỏi xã hội ngày càng cấp bách: nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân, cán bộ ngành đặc thù cần một chiến lược mới toàn diện và đột phá.
Dự án nhà ở xã hội IEC tại xã Tứ Hiệp (Thanh Trì, Hà Nội). Ảnh: IEC.
Lần đầu tiên, chính sách về nhà ở xã hội được xây dựng trên tinh thần chủ động và định hướng dài hạn ở cấp quốc gia. Không còn là những mô hình lẻ tẻ, gói hỗ trợ ngắn hạn hay cam kết chưa trọn vẹn, Nghị quyết này đặt nền tảng pháp lý cho cả hệ thống chính trị cùng tham gia, đồng thời giao quyền, giao trách nhiệm cụ thể cho các bên liên quan từ Trung ương đến địa phương, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp.
Tuy mang tên “thí điểm”, nhưng Nghị quyết lần này không phải là một cuộc thử nghiệm đơn lẻ, mà là bước đi có tính hệ thống, được thiết kế để tạo hành lang pháp lý đủ rộng, đủ linh hoạt và đủ vững chắc.
Thí điểm trong 5 năm, đó là một khoảng thời gian đủ để kiểm chứng tính khả thi, hiệu quả và đồng thời là khoảng lùi để điều chỉnh, luật hóa. Quan trọng hơn, trong suốt thời gian này, các dự án đang triển khai được phép tiếp tục vận hành đến khi hoàn thành, không bị “đứt gánh giữa đường” như nỗi lo từng xảy ra ở các chính sách trước đây.
Việc cho phép giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu trong một số trường hợp là một quyết định táo bạo, đúng lúc. Trong thực tế, các thủ tục đầu tư hiện nay thường kéo dài, khiến nhà ở xã hội vốn đã thiếu lại càng chậm đi vào cuộc sống. Cắt giảm khâu thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi bởi cơ quan chuyên môn, trao quyền cho chủ đầu tư tự chịu trách nhiệm là cách thể hiện niềm tin và cũng là thúc đẩy tính chuyên nghiệp, minh bạch trong quản trị dự án.
Quỹ nhà ở quốc gia - động lực tài chính mới
Một điểm sáng nổi bật trong Nghị quyết là sự ra đời của Quỹ nhà ở quốc gia, một công cụ tài chính công mới, không vì lợi nhuận, hoạt động ngoài ngân sách. Với hai cấp độ trung ương và địa phương, quỹ này hứa hẹn sẽ trở thành trung tâm điều phối nguồn lực cho các dự án nhà ở xã hội trên toàn quốc.
Việc đa dạng hóa nguồn hình thành quỹ từ ngân sách, từ giá trị đất đã đầu tư hạ tầng, từ đấu giá quyền sử dụng đất và cả đóng góp tự nguyện đã cho thấy tư duy mở và bền vững trong thiết kế chính sách. Thay vì chỉ trông vào ngân sách, nhà nước khuyến khích sự tham gia của xã hội và doanh nghiệp, đây là những chủ thể đồng hành thực sự của an sinh đô thị.
Khi có dòng tiền ổn định, minh bạch, các chủ đầu tư có thể yên tâm triển khai dự án, người dân có thể tin tưởng vào tiến độ bàn giao, còn nhà nước giữ vai trò điều tiết thị trường theo hướng hài hòa giữa mục tiêu kinh tế và lợi ích cộng đồng.
Một hành trình khởi đầu bằng niềm tin
Không chỉ là câu chuyện về quy hoạch hay đầu tư, Nghị quyết lần này thể hiện một bước chuyển căn bản trong tư duy phát triển: nhà ở xã hội không còn là “chính sách từ thiện”, mà là một trụ cột thiết yếu trong cấu trúc phát triển đô thị bền vững.
Việc mở rộng đối tượng được thuê từ cán bộ, công nhân, viên chức đến cả người lao động nước ngoài đã cho thấy sự linh hoạt và bao trùm của chính sách. Đặc biệt, việc cho phép doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức thuê nhà để bố trí cho người lao động không chỉ giải quyết nhu cầu chỗ ở mà còn góp phần nâng cao năng suất lao động, giữ chân nhân lực chất lượng cao.
Thay vì để người lao động sống trong những khu trọ tạm bợ, nhà nước đang từng bước kiến tạo một không gian sống nhân văn, nơi mà an cư không còn là đặc quyền của người có tiền, mà là quyền cơ bản của mỗi người đóng góp cho xã hội.
Nghị quyết này là minh chứng cho quyết tâm hành động của Quốc hội, Chính phủ và toàn bộ hệ thống chính trị trước một bài toán khó đã tồn tại quá lâu. Việc chuyển từ “mong muốn” sang “cơ chế” rõ ràng, từ “cam kết” sang “hành động” cụ thể là tín hiệu đáng mừng cho tương lai của hàng triệu người lao động Việt Nam.
Không ai nói rằng 5 năm là đủ để giải quyết mọi vấn đề. Nhưng 5 năm với một lộ trình rõ ràng, một hành lang pháp lý đúng hướng và sự đồng thuận xã hội mạnh mẽ sẽ là tiền đề quan trọng để chúng ta tiến tới một cơ sở vững chắc cho chính sách nhà ở xã hội hiệu quả và nhân văn.
Nghị quyết đã mở ra cánh cửa hy vọng vấn đề nhà ở cho những người thu nhập trung bình và thấp, điều cần nhất lúc này là sự đồng hành của các địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng để mỗi mét vuông nhà ở xã hội được xây lên không chỉ là bê tông, gạch đá mà là một lời khẳng định cho sự tiến bộ, trách nhiệm và nhân văn.
