Kiểm soát sản phẩm theo chuỗi
Ngày 19/12, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) ban hành Thông báo số 251/2025 quy định yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với mít tươi nhập khẩu từ Việt Nam, trên cơ sở pháp luật Trung Quốc và Nghị định thư song phương ký hồi cuối tháng 11/2025.
Theo quy định có hiệu lực từ ngày 1/6/2026, mít tươi chỉ được phép nhập khẩu từ các vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được phía Trung Quốc đăng ký và phê duyệt. Các vườn trồng phải áp dụng các biện pháp GAP, IPM và thực hiện kiểm soát chặt chẽ 9 đối tượng sinh vật gây hại kiểm dịch mà phía Trung Quốc quan tâm, trong đó có ruồi đục quả và rệp sáp.
Việt Nam vừa ký nghị định thư xuất khẩu mít tươi với Trung Quốc nhân chuyến thăm của Bộ trưởng Trần Đức Thắng. Ảnh: TL.
Việt Nam có trách nhiệm xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý các đối tượng sinh vật gây hại theo tiêu chuẩn ISPM 6, đồng thời tổ chức giám sát vườn trồng quanh năm. Cụ thể, vườn trồng phải treo bẫy pheromone để theo dõi ruồi đục quả; sử dụng đèn bẫy hoặc bẫy dính màu vàng đối với sâu đục trái mít; rệp sáp được giám sát với tần suất tối thiểu 15 ngày/lần, thực hiện liên tục từ giai đoạn ra hoa đến khi thu hoạch. Toàn bộ hồ sơ giám sát và phòng trừ dịch hại phải được lưu giữ để cung cấp khi cần thiết.
Đối với khâu đóng gói, các cơ sở phải bảo đảm điều kiện vệ sinh và kỹ thuật theo quy định. Khu vực đóng gói phải sạch sẽ, nền được cứng hóa, bố trí tách biệt giữa khu vực nguyên liệu và kho thành phẩm. Mít xuất khẩu được tuyển chọn và phân loại thủ công, loại bỏ hoàn toàn quả bị bệnh, quả bị sâu, sau đó làm sạch bề mặt trước khi đóng gói. Bao bì sử dụng phải sạch, chưa qua sử dụng.
Trước khi xuất khẩu, sản phẩm phải được đóng gói bằng bao bì mới, ghi nhãn đầy đủ và kèm theo giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật hợp lệ. Cơ quan chức năng Việt Nam lấy mẫu kiểm dịch với tỷ lệ 2% số lô hàng. Nếu không phát hiện vi phạm trong 1 năm, tỷ lệ có thể giảm xuống 1%.
Tại cửa khẩu, các lô hàng sẽ được kiểm tra theo quy định. Trường hợp không đáp ứng yêu cầu có thể bị từ chối nhập khẩu hoặc buộc tiêu hủy.
Dù chỉ áp dụng với một mặt hàng cụ thể, quy định này được xem là tín hiệu cho thấy xu hướng nâng chuẩn nhập khẩu nông sản của Trung Quốc, đặt ra yêu cầu cao hơn đối với toàn bộ chuỗi sản xuất và xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong thời gian tới.
Giữ đà tăng so với năm 2024
Quy định mới về kiểm dịch mít tươi là một trong số những lưu ý quan trọng từ Bản tin Thị trường nông, lâm, thủy sản quý IV/2025 do Bộ Công Thương công bố. Ngoài ra, nhiều nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng về kim ngạch, trong đó tăng trưởng giá trị cao hơn đáng kể so với tăng trưởng sản lượng.
Cà phê là nhóm hàng thể hiện rõ nhất xu hướng tăng trưởng dựa vào giá. Tính đến ngày 15/12, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt khoảng 1,48 triệu tấn, tăng 16,9% về lượng so với cùng kỳ năm 2024, nhưng kim ngạch tăng tới 60,7%, đạt 8,36 tỷ USD.
Giá xuất khẩu bình quân cà phê trong 11 tháng năm 2025 đạt khoảng 5.661 USD/tấn, tăng gần 40% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, giá cà phê Arabica tăng mạnh nhất, lên khoảng 6.650 USD/tấn, tăng hơn 90%; cà phê Robusta đạt trên 5.100 USD/tấn, tăng hơn 40%.
Tuy nhiên, cùng với đà tăng về giá, thị phần cà phê Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ lại có xu hướng giảm. Trong 9 tháng năm 2025, Việt Nam chỉ chiếm khoảng 7,11% tổng lượng cà phê nhập khẩu của Hoa Kỳ, giảm so với mức 7,84% của cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy dù kim ngạch tăng mạnh, khả năng mở rộng thị phần tại các thị trường lớn, có yêu cầu cao, vẫn gặp áp lực cạnh tranh rõ rệt.
Cùng với cà phê, rau quả tiếp tục là nhóm hàng đóng vai trò đầu tàu của xuất khẩu nông sản năm 2025. Theo số liệu của Bộ Công Thương, tính đến ngày 15/12, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt hơn 8,16 tỷ USD, tăng 19,2% so với cùng kỳ năm 2024.
Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ mặt hàng sầu riêng và thị trường Trung Quốc. Trong 11 tháng năm 2025, sầu riêng mang về khoảng 3,65 tỷ USD, chiếm hơn 47% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả. Riêng thị trường Trung Quốc chiếm tới hơn 94% kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam.
Ở chiều nhập khẩu, Trung Quốc tiếp tục gia tăng mạnh nhập khẩu sầu riêng tươi. Đáng chú ý, lượng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc tăng nhanh hơn so với Thái Lan, khiến tỷ trọng của Việt Nam trong tổng nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc tăng lên gần 49,3%, thu hẹp đáng kể khoảng cách với nguồn cung truyền thống là Thái Lan.
Sự bứt phá này giúp củng cố vị thế của sầu riêng Việt Nam tại thị trường Trung Quốc, nhưng đồng thời cũng làm nổi bật mức độ phụ thuộc ngày càng lớn của ngành rau quả vào một mặt hàng và một thị trường chủ lực.
Bộ Công Thương đánh giá, trong bối cảnh cạnh tranh gia tăng và các thị trường nhập khẩu lớn liên tục nâng cao tiêu chuẩn kỹ thuật, tăng trưởng xuất khẩu trong giai đoạn tới sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào khả năng kiểm soát chất lượng, chuẩn hóa vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và đa dạng hóa thị trường.
