Tôn vinh di sản, lan tỏa giá trị văn hóa
Chùa Keo tên chữ là "Thần Quang tự", tọa lạc trên thế đất bằng phẳng (xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình trước đây, xã Vũ Tiên, tỉnh Hưng Yên hiện nay).
Chùa Keo gồm hai cụm kiến trúc: Chùa là nơi thờ Phật và đền là nơi thờ Đức thánh Dương Không Lộ. Tiêu biểu nhất ở chùa Keo là kiến trúc tòa gác chuông. Đây là một kiến trúc đẹp, cao 11m, có 3 tầng mái. Bộ khung gác chuông làm bằng gỗ liên kết với nhau bằng mộng, nâng 12 mái ngói với 12 đao loan. Gác chuông được dựng trên một nền gạch; tầng một treo một khánh đá cao 1,2m; tầng hai có quả chuông đồng lớn, đúc năm 1686 cao 1,3m, đường kính 1m. Hai quả chuông nhỏ treo ở tầng ba và tầng thượng cao 0,62m, đường kính 0,69m đều được đúc năm 1796.
Chùa Keo được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 1587/QĐ-TTg ngày 22/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ. Trước đó, năm 1962, chùa đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Đến năm 2017, Lễ hội chùa Keo được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Năm 2021, Hương án chùa Keo được Chính phủ công nhận là “Bảo vật quốc gia”. Đến nay, hương án chùa Keo được xem là lớn nhất trong các hương án sơn son thếp vàng tại các di tích thờ tự và tôn giáo tín ngưỡng ở Việt Nam.
Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Nguyễn Khắc Thận đánh trống khai hội chùa Keo. Ảnh: Cổng TTĐT Hưng Yên.
Những dấu ấn tự hào và mạch nguồn tiếp nối cho thấy giá trị độc đáo của ngôi chùa cổ kính gần 500 năm tuổi. Lễ hội chùa Keo mùa thu đến nay là một lễ hội lớn vùng đồng bằng sông Hồng.
Lễ hội chùa Keo được tổ chức vào hai mùa trong năm: mùa xuân và mùa thu. Lễ hội là dịp tưởng nhớ Thiền sư Không Lộ - vị Quốc sư triều Lý, người có đóng góp lớn trong sự nghiệp truyền bá Phật pháp và hành đạo cứu độ nhân sinh.
Tại lễ hội mùa thu, phần lễ diễn ra trang nghiêm với các nghi thức truyền thống như rước kiệu, tế lễ, dâng hương tưởng niệm. Song song với đó, phần hội tạo nên bầu không khí sôi nổi với nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn: Bơi trải, kéo co, đấu vật, chọi gà, đánh cờ người, thi kèn - trống, cùng các tiết mục biểu diễn nghệ thuật chèo đậm chất dân gian Bắc Bộ.
Quảng bá hình ảnh vùng đất địa linh nhân kiệt
Điểm nhấn của lễ khai mạc năm nay là chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “Ánh sáng Thần Quang”, lấy cảm hứng từ pháp hiệu của Thiền sư Dương Không Lộ. Chương trình gồm 3 phần, được dàn dựng công phu với sự tham gia của các nghệ sĩ, thể hiện sinh động nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống như chèo, múa rối, múa ếch vồ, bơi trải cạn…
Bên cạnh hoạt động tín ngưỡng, lễ hội 2025 mang đến nhiều trải nghiệm mới mẻ khi kết hợp giao lưu văn hóa và trò chơi dân gian: Du thuyền hát hội trên sông, gặp gỡ các câu lạc bộ chèo, thi têm trầu cánh phượng…
Kễ hội chùa Keo với nhiều hoạt động văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh đặc sắc. Ảnh: Cổng TTĐT Hưng Yên.
Trong ngày khai hội, nhất là vào những ngày cuối tuần, di tích chùa Keo đón nhận đông đảo người dân sở tại cũng như du khách thập phương hành hương về chiêm bái, trải nghiệm, thưởng ngoạn không gian lễ hội văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh đặc sắc của vùng châu thổ sông Hồng.
Chùa Keo có địa thế cảnh quan đẹp, đặc biệt nơi đây còn gìn giữ, bảo lưu gần như nguyên vẹn kiến trúc, nội tự và văn hóa truyền thống. Nét đẹp kiến trúc gác chuông chùa Keo nằm ở sự đồ sộ, lộng lẫy và độc đáo với nhiều chi tiết tinh xảo, thể hiện đỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc gỗ Việt Nam thời Lê. Gác chuông 3 tầng nổi bật với hệ thống mái cong mềm mại, kết cấu gỗ “chồng đấu tiếp rui”, tỷ lệ cân đối giữa các tầng và những họa tiết chạm khắc tinh xảo.
Việc còn bảo tồn được những giá trị cốt lõi về văn hóa của cha ông để lại là điểm sáng, là vốn quý mà Ban tổ chức Lễ hội chùa Keo đã gìn giữ, phát huy giá trị phục vụ phát triển du lịch tâm linh.
Lễ hội chùa Keo mùa thu và lễ hội chùa Keo mùa xuân không chỉ là dịp để người dân và du khách thập phương tưởng nhớ công đức của Thiền sư Không Lộ, mà còn là hoạt động văn hóa quan trọng góp phần gìn giữ, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, thúc đẩy phát triển du lịch tâm linh, quảng bá hình ảnh quê hương Hưng Yên - vùng đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống văn hóa và hiếu học.
