Động lực hợp tác toàn cầu
Trải qua hai thập kỷ, Việt Nam đã và đang thể hiện rõ quan điểm phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, gắn với bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Những chủ trương lớn đã tạo ra cảm hứng lớn cho cộng đồng quốc tế, xây dựng hình ảnh Việt Nam là đối tác thân thiện, có trách nhiệm với các vấn đề toàn cầu.
Ngày 24/1/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Đây là một trong 4 nghị quyết trụ cột của giai đoạn đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Đối với lĩnh vực nông nghiệp - môi trường, Nghị quyết 59-NQ/TW có ý nghĩa đặc biệt khi mở rộng thành tựu hơn 15 năm phát triển nông nghiệp - nông dân - nông thôn, kế thừa Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X và Nghị quyết số 19 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII.
Định hướng phát triển bền vững tạo động lực phát triển kinh tế nông thôn, quản lý tài nguyên hiệu quả gắn với bảo vệ môi trường. Ảnh: PL.
Đồng thời, tầm nhìn hội nhập quốc tế cũng tiếp nối tinh thần của Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX về bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về ứng phó biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Các giải pháp lớn, dài hạn kể từ đầu thập kỷ đã giúp nước ta triển khai bền vững, hiệu quả các cam kết quốc tế quan trọng như Công ước về Đa dạng sinh học (CBD), Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC).
Từ năm 2021, thực hiện Chương trình nghị sự của Liên hợp quốc về Các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), Việt Nam đã chủ động huy động nguồn lực và tăng cường phối hợp với các đối tác quốc tế để triển khai nhiều sáng kiến và kế hoạch quan trọng. Nổi bật có quan hệ đối tác hành động nhựa quốc gia (NPAP); Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính của ngành nông nghiệp đến năm 2030; Kế hoạch thực hiện Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất; Kế hoạch hành động chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm minh bạch - trách nhiệm - bền vững; Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP); Đề án 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL.
Việt Nam đã chủ trì tham gia đàm phán xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa, tăng cường tiếng nói và vai trò dẫn dắt trong nhiều khuôn khổ hợp tác như hợp tác ASEAN và ASEAN+ về môi trường, Tổ chức Khí tượng thế giới… Qua đó, từng bước nâng tầm công tác đối ngoại, ngoại giao môi trường được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.
Tiến trình hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng đã đưa nông sản Việt vươn xa, tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương. Năm 2024 ghi dấu mốc đặc biệt khi xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so với năm 2023.
Không dừng lại ở thương mại, Việt Nam còn trở thành “địa chỉ xanh” cho đầu tư trong nhiều lĩnh vực như dịch vụ thông tin thời tiết - khí hậu, phát triển thị trường carbon, kinh tế biển, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng công bằng, bảo vệ đa dạng sinh học và an ninh nguồn nước. Đặc biệt, hợp tác quốc tế đã chuyển từ hình thức tiếp nhận viện trợ sang quan hệ đối tác bình đẳng, cùng chung tay giải quyết các vấn đề toàn cầu.
Theo đó, ngành nông nghiệp - môi trường tiếp tục giữ vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa các mục tiêu bao trùm của Nghị quyết 59-NQ/TW, trực tiếp thúc đẩy tái cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, mở rộng không gian phát triển bền vững, hiện đại hóa đất nước và phát huy vai trò chủ động của các địa phương.
Ngày 30/5/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết 153/NQ-CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 59-NQ/TW, trong đó giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng các đề án quan trọng, gồm: Định hướng phát triển hợp tác Nam - Nam trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; Định hướng thu hút và quản lý vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; Định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA và các khoản vay ưu đãi khác từ các nhà tài trợ và tổ chức phi chính phủ quốc tế.
Những đề án lớn mở cơ hội để Việt Nam tiến bước dài trong hành trình chuyển đổi xanh, đồng thời chia sẻ nguồn lực và kinh nghiệm với cộng đồng quốc tế. Hình ảnh một Việt Nam năng động, sáng tạo và bền vững đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều quốc gia trên thế giới.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành phát biểu tại buổi Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới năm 2025. Ảnh: Khương Trung.
Hình mẫu về tự chủ lương thực, thực phẩm
Trong mắt bạn bè quốc tế, câu chuyện Việt Nam là một kỳ tích: Từ một nước nghèo, thiếu ăn, kết cấu hạ tầng kinh tế lạc hậu, đến nay, Việt Nam đã vươn lên trở thành cường quốc xuất khẩu nông - thủy sản, góp phần đảm bảo an ninh lương thực thực phẩm và dinh dưỡng cho thế giới.
Trong chuyến thăm hồi tháng 7/2025 của đoàn 14 Bộ trưởng châu Á, châu Phi, Báo Nông nghiệp và Môi trường có dịp lắng nghe kỳ vọng hợp tác quốc tế trong nông nghiệp - thực phẩm với Việt Nam.
Ông Sam Dalitso Kawale - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Malawi - đánh giá cao các tổ chức nông dân của Việt Nam, coi đây là bài học quý giá cho phát triển nông nghiệp.
Bộ trưởng Malawi luôn quan sát cách nhiều quốc gia châu Á tận dụng nghiên cứu, đổi mới và công nghệ để chuyển đổi nông nghiệp, với những khoản đầu tư lớn vào các lĩnh vực này. Qua các chuyến đi thực địa tại Việt Nam, ông đã tiếp cận nhiều công nghệ ứng dụng trong sản xuất, chế biến sau thu hoạch và tiếp thị sản phẩm.
Bên cạnh việc đưa công nghệ đến tay nông dân, Bộ trưởng Malawi đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gia tăng giá trị sản phẩm.
“Chúng tôi đánh giá cao cách Việt Nam hỗ trợ nông dân tiếp cận thị trường, mở rộng đầu ra cho sản phẩm. Đây chỉ là một trong nhiều bài học quý mà chúng tôi mong muốn học hỏi, điều chỉnh và vận dụng phù hợp với điều kiện thực tế, để tái hiện thành công của Việt Nam, thậm chí tiến xa hơn vì lợi ích của nông dân Malawi”, Bộ trưởng nói. “Chúng tôi tin rằng, những mô hình đã được nghiên cứu và áp dụng thành công tại châu Á hoàn toàn có thể trở thành tham chiếu quý cho các quốc gia đang phát triển”.
Diễn đàn cấp cao liên khu vực về mô hình OCOP diễn ra ngày 15/7 tại Hà Nội do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) thực hiện. Ảnh: PL.
Ngoài Malawi, Cộng hòa Zimbabwe cũng đang đối mặt với thực trạng sản lượng nông nghiệp giảm mạnh do biến đổi khí hậu. Bộ trưởng Bộ Đất đai, Nông nghiệp, Thủy sản, Tài nguyên nước và PTNT Anxious Jongwe Masuka cho biết, Zimbabwe thường xuyên rơi vào tình trạng mất an ninh lương thực thực phẩm.
Chuyến thăm Việt Nam đã mang đến cho Bộ trưởng Zimbabwe nhiều bài học quý. Tại Zimbabwe, các chương trình phát triển thường tập trung vào từng chuỗi giá trị riêng lẻ, trong khi Việt Nam lại triển khai đồng thời nhiều chuỗi giá trị và đạt được những thành công rõ rệt.
“Cách tiếp cận này thực sự truyền cảm hứng cho chúng tôi. Khi trở về, chúng tôi sẽ đưa việc củng cố và phát triển chuỗi giá trị trở thành ưu tiên trọng tâm của chính phủ, để các cộng đồng nông thôn ở Zimbabwe có thể được hưởng lợi nhiều như tại Việt Nam”, ông nhấn mạnh.
Biến đổi khí hậu là thách thức Zimbabwe xác định phải đối mặt trực diện. Giải pháp giảm thiểu tác động quan trọng nhất hiện nay là phát triển hệ thống tưới tiêu, lĩnh vực mà nước này mong muốn trao đổi kỹ thuật với Việt Nam.
Học hỏi kinh nghiệm của Việt Nam trong phát huy giá trị các tiểu vùng khí hậu, Zimbabwe nhìn thấy tiềm năng sản xuất theo vùng sinh thái. Song song, Zimbabwe cũng đang rà soát lại cơ cấu cây trồng, điều chỉnh theo từng vùng sinh thái nông nghiệp để phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu địa phương.
Còn đại diện Bờ Biển Ngà đặc biệt ấn tượng với chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) của Việt Nam. Ông Yacouba Dembélé - Giám đốc Cơ quan Phát triển ngành lúa gạo, Bộ Nông nghiệp Bờ Biển Ngà - cho rằng OCOP đã “tô điểm” những giá trị nông thôn vốn thường bị bỏ quên.
“OCOP mang đến khuôn khổ rất rõ ràng: từ việc nhận diện sản phẩm tiềm năng, hỗ trợ phát triển, tổ chức đào tạo cho người sản xuất, đến huy động nguồn lực cho sản xuất, quảng bá, tiêu thụ và mở rộng thị trường”, ông chia sẻ. So sánh với Bờ Biển Ngà, ông cho rằng nước mình có nhiều sản phẩm chất lượng cao và người sản xuất lành nghề, nhưng còn thiếu cơ chế quảng bá phù hợp.
Theo ông Dembélé, mô hình như OCOP Việt Nam có thể giúp những sáng kiến địa phương phát triển lên tầm cao mới, thúc đẩy sản xuất, tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho cộng đồng nông thôn. Nếu áp dụng thành công, mô hình này có thể giúp Bờ Biển Ngà biến các thế mạnh bản địa thành cơ hội phát triển ở tầm quốc gia, thậm chí vươn ra quốc tế.
Lộ trình thực thi mục tiêu Thiên niên kỷ
Năm 2025 đánh dấu cột mốc quan trọng trong tiến trình hợp tác toàn cầu, khi thế giới kỷ niệm 80 năm thành lập Liên hợp quốc, nhìn lại một thập kỷ, kể từ khi các quốc gia nhất trí thông qua Thỏa thuận Paris. Năm nay cũng đánh dấu tròn 80 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/9/1945).
Vào thời điểm mang tính lịch sử, Liên hợp quốc đã kêu gọi Việt Nam cùng hướng đến một khát vọng chung, cam kết dài hạn vì một xã hội hòa bình, phát triển bền vững và bao trùm hơn.
Theo bà Pauline Tamesis - Điều phối viên Thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam, các tổ chức quốc tế cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi gắn với sự tham gia của cộng đồng.
Trong đó, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) đã và đang triển khai nhiều sáng kiến liên kết chuyển đổi năng lượng với hỗ trợ y tế, lao động, giáo dục sẵn sàng cho tương lai, cùng các giải pháp giảm phát thải trong ngành xi măng.
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO), Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) và Cơ quan về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) tập trung nguồn lực hỗ trợ phụ nữ nông thôn - nhóm chiếm tới 64% lực lượng lao động nông nghiệp và chịu tác động nặng nề từ thiên tai, biến đổi khí hậu - thông qua lồng ghép nội dung phòng chống bạo lực giới vào ứng phó thiên tai, đồng thời thúc đẩy vai trò lãnh đạo của phụ nữ.
Liên hợp quốc kêu gọi Việt Nam cùng hướng đến một khát vọng chung, cam kết dài hạn vì một xã hội hòa bình, phát triển bền vững và bao trùm hơn. Ảnh: PL.
Tại Hội nghị COP30 diễn ra tháng 11/2025 ở Brazil, Việt Nam sẽ công bố Bản Đóng góp do quốc gia tự quyết định lần thứ ba (NDC 3.0), thể hiện cam kết biến chính sách thành kế hoạch sẵn sàng đầu tư.
Các đối tác quốc tế kỳ vọng văn bản này sẽ lồng ghép các sáng kiến xanh, gồm việc triển khai Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP) và chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm.
“Một NDC 3.0 mạnh mẽ, với tiến độ thực hiện rõ ràng, lộ trình giảm phát thải theo từng lĩnh vực và cơ chế định giá carbon khả thi, sẽ góp phần củng cố vị thế của Việt Nam như một quốc gia dẫn đầu về khí hậu trong nhóm các nền kinh tế mới nổi”, Liên hợp quốc nhấn mạnh trong thông điệp.
Ngày 14/8, tại Hà Nội, Phiên toàn thể Đại hội Đại biểu Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra. Đại hội Đảng bộ Bộ NN-MT lần thứ I đề ra mục tiêu phát triển kinh tế xanh, hiện đại đến năm 2030 và góp phần xây dựng Việt Nam hùng cường vào năm 2045.
Đồng chí Trần Hồng Hà dự, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ dự và chỉ đạo Đại hội. Tham dự Đại hội có lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; nguyên lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường và 259 đại biểu chính thức đại diện cho hơn 10.000 đảng viên thuộc 82 tổ chức đảng trực thuộc Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
