Dọn đồng sau lũ
Trên đường về thôn Đại Lễ (xã Tuy Phước Bắc, Gia Lai) những ngày qua, nông dân ra đồng dọn dẹp ruộng rau để khôi phục sản xuất, chuẩn bị cung ứng cho thị trường dịp Tết Nguyên đán.
Trên thửa ruộng bừa bộn, một lớp rơm ướt nhẹp nằm bệt dán vào đất, dãy hàng rào bị lũ xô sập, hỏi ra thì biết trước khi lũ xảy ra, thửa ruộng này được nông dân sản xuất nấm. Người nông dân tên Thiên chia sẻ: “Hàng rào này đã bị cơn bão số 13 xô sập một lần rồi, lớp rơm cũng bị bão xới tung, sau bão tôi dựng lại hàng rào, phủ lại lớp rơm mới để tái sản xuất. Nào ngờ hơn 10 ngày sau lũ dữ lại ập về xô sập hàng rào một lần nữa và cuốn phăng lớp rơm mới, mất bao nhiêu công sức”.
Ông Thiện đang dọn dẹp lớp rơm làm nấm bị lũ làm trôi dạt chờ nắng lên khôi phục lại sản xuất. Ảnh: V.Đ.T.
Cũng ở cánh đồng thôn Đại Lễ, tôi thấy hai vợ chồng nông dân già cùng nhau dọn dẹp những tấm bạt phủ lên những vồng đất trồng ớt đã được vun thẳng tắp. Bà Chín, chủ ruộng ớt chia sẻ: “Đám ớt của tôi vừa được làm đất, lên vồng phủ bạt hết rồi, giống ớt tôi đã đặt mua tại đại lý giống cây trồng, đợi đại lý chuyển giống về là vợ chồng tôi xuống giống. Chưa kịp làm gì thì cơn lũ ùa về, cuốn phăng, lùa thành đống lớp bạt phủ trên những vồng đất. Giờ vợ chồng tôi phải dọn dẹp đợi nắng lên xới lại đất, chứ lũ làm cho đất nén cứng lại rồi làm sao xuống giống. Làm nông khổ quá chú ơi, mưa thuận gió hòa thì còn kiếm được chút đỉnh xoay sở cuộc sống gia đình, chứ gặp bão lũ là kể như thất bại”.
Chồng bà Chín đang dọn dẹp những tấm bạt trên ruộng ớt để tái sản xuất. Ảnh: V.Đ.T.
Những diện tích rau xanh VietGAP của HTX Nông nghiệp Phước Hiệp (xã Tuy Phước Bắc) còn thê thảm hơn nữa. Sau những thiệt hại do cơn bão số 13 gây ra, người trồng rau xanh ở đây lập tức phá bỏ những luống rau hư hỏng, xuống giống lứa rau mới để kịp cung ứng cho thị trường dịp cuối năm. Cây rau vừa nhoi đầu lên khỏi mặt đất thì cơn lũ ùa về, vùi dập tơi tả. Thiệt hại nặng nhất là những diện tích trồng khổ qua, vì chi phí làm giàn rất lớn.
Theo ông Phạm Long Thăng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Phước Hiệp, HTX này có 10 nhóm hộ trồng rau theo quy trình VietGAP, hơn 250 hộ tham gia với diện tích 13,5 ha. Sau cơn bão số 13, toàn bộ diện tích rau ăn lá và rau ăn quả ở đây đều tiêu điều. Sau bão, bà con lập tức tái sản xuất thì lại gặp cơn lũ dữ, lại một lần nữa người trồng rau thất bại.
Ông Hồ Ngọc Dũng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Phước Sơn, đang sấy lúa bị ngập lũ của nông dân. Ảnh: V.Đ.T.
Khôi phục hạ tầng thủy lợi, chuẩn bị đủ giống cây trồng
Xã Tuy Phước Đông (Gia Lai) là địa phương nằm cuối nguồn sông Kôn, nên sau đợt lũ vừa qua phải hứng chịu hàng tấn bèo rác từ thượng nguồn trút xuống, làm nghẹt cả những tuyến kênh mương.
Theo ông Hồ Ngọc Dũng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Phước Sơn (xã Tuy Phước Đông), cơn bão số 13 vừa qua làm tốc hết mái tôn của những nhà kho chứa lúa và nhà máy sấy để sản xuất lúa giống, vừa khắc phục xong thì cơn lũ này về. Nhờ các nhà kho của HTX đều nằm ở vị trí cao nên phân bón, lúa giống chuẩn bị phục vụ sản xuất vụ đông xuân 2025-2026 không bị ngập, chỉ bị thiệt hại nặng nhất là các công trình thủy lợi.
Ông Hồ Thiện, Phó Giám đốc HTX Nông nghiệp Phước Sơn, sửa lại hệ thống máy sấy để vận hành sấy lúa sau lũ. Ảnh: V.Đ.T.
“Hiện nay, tuyến kênh Lộc Thượng và đập Cái Sơn bị nước lũ gây sạt lở, đây là những công trình thủy lợi xung yếu của HTX, hiện HTX đang bố trí nhân lực khắc phục để kịp phục vụ sản xuất. Nhưng lo nhất là số lượng bèo với rác từ thượng nguồn theo nước lũ tấp xuống lấp đầy các tuyến kênh mương, vướng vào các trụ pin những con đập làm ngáng trở dòng chảy thoát lũ.
Hiện nay, HTX đang bố trí nhân lực phối hợp với Xí nghiệp Thủy lợi 4 (đơn vị trực thuộc Công ty Khai thác công trình thủy lợi Bình Định) tiến hành vớt bèo để khơi thông dòng chảy”, ông Hồ Ngọc Dũng cho biết.
Cũng theo ông Dũng, từ ngày 20/11 đến nay, lực lượng thủy nông viên của HTX Nông nghiệp Phước Sơn gồm 6 người (tính cả người phụ trách) không ngớt việc, ngày nào cũng lặn lội ở các tuyến kênh mương, các con đập để khắc phục sạt lở và vớt bèo khai thông dòng chảy.
Ở những vị trí bèo tấp dày cả mét, HTX phải thuê xe múc chứ sức người không kham nổi. Ví như tuyến kênh TX6 từ đập Mỹ Cang chạy xuống đến đập Lộc Thượng ngập ngụa bèo làm nghẹt lòng kênh, cảng trở dòng chảy với tổng chiều dài 1.270m, diện tích nạo vét hốt lên bờ là 2.540m2.
Bèo từ thượng nguồn trút xuống làm nghẹt hệ thống thủy lợi, HTX Nông nghiệp Phước Sơn phải thuê xe múc dọn. Ảnh: V.Đ.T.
Ngoài ra, HTX còn tiến hành đắp đất các tuyến bờ bị lũ làm sạt lở như bờ hạ ngầm Lộc Thượng bị sạt lở cả bên trong lẫn bên ngoài với chiều dài 86m, khối lượng đất đắp bờ là 103m3; bờ hạ ngầm Dương Thiện bị sạt lở có chiều dài 58m, khối lượng đất đắp bờ là 130m3; bờ Quy Bắc giáp mương Phước Hòa bị sạt lở chiều dài 46m, khối lượng đất đắp bờ là 105m3; bờ Nam Cái Sơn bị sạt lở chiều dài 20m, khối lượng đất đắp bờ là 97,5m3… Tổng chi phí vớt bèo và khắc phục sạt lở là hơn 100 triệu đồng.
“HTX có 1.184 ha diện tích sản xuất lúa, đợt lũ này chắc chắn sẽ có nhiều diện tích bị sa bồi thủy phá, nhưng do lũ chưa rút hết, đất chưa lộ ra nên chưa thể thống kê được. UBND xã Tuy Phước Đông đã có kế hoạch khắc phục tình trạng sa bồi thủy phá để kịp phục vụ sản xuất, trong đó có sự giúp sức của lực lượng quân đội và công an. Riêng khắc phục hệ thống thủy lợi HTX cũng không “đủ sức” đảm đương vì nguồn lực có hạn, HTX đã làm báo cáo để trình các cấp xin hỗ trợ”, Giám đốc HTX Nông nghiệp Phước Sơn cho hay.
Lực lượng thủy nông viên của HTX Nông nghiệp Phước Sơn phối hợp với công nhân thủy nông của Xí nghiệp Thủy lợi 4 vớt dọn bèo, khơi thông dòng chảy. Ảnh: V.Đ.T.
“HTX Nông nghiệp Phước Sơn có sản xuất lúa giống và đã chuẩn bị đủ cơ số giống lúa cung cấp cho bà con sản xuất vụ đông xuân 2025-2026. Dù đợt lũ này gây thiệt hại không ít lúa giống trong nông hộ, nhưng HTX đã thông báo cung ứng lúa giống nên bà con không phải lo thiếu giống. Xã đã có chủ trương sau đợt lũ này vùng nào rút nước trước sẽ cho làm đất gieo sạ trước, vùng nào nước rút sau gieo sạ sau để kịp thời vụ”, ông Tôn Kỳ Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Tuy Phước Đông cho hay.
