Giữ màu xanh Hoàng Liên bằng tri thức và tình yêu với rừng

Nền tảng khoa học để bảo tồn lâu dài

Vườn quốc gia Hoàng Liên từ lâu được xác định là một trong những trung tâm đa dạng sinh học quan trọng nhất của Việt Nam. Sự đặc sắc của hệ sinh thái nơi đây đến từ cấu trúc núi cao độc đáo, trải dài trên biên độ độ cao lớn, tạo nên sự phong phú hiếm có về sinh cảnh và nguồn gen. Theo ông Nguyễn Duy Thịnh, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Hoàng Liên, khu vực hiện ghi nhận 2.853 loài thực vật cùng hàng trăm loài thú, chim, lưỡng cư – bò sát. Trong đó có nhiều loài đặc hữu và nguy cấp như Vân sam Fansipan, Thiết sam hay Pơ mu. Giá trị của Vườn không chỉ nằm ở thiên nhiên mà còn là không gian văn hoá – sinh thái phong phú của đồng bào Mông, Dao, Tày, Giáy… góp phần tạo nên bản sắc riêng biệt của vùng.

“Vườn quốc gia Hoàng Liên còn đóng vai trò then chốt trong điều tiết khí hậu, bảo vệ nguồn nước cho lưu vực sông Hồng, sông Chảy và đảm bảo cân bằng sinh thái cho cả khu vực Tây Bắc. Hệ sinh thái rừng tự nhiên nơi đây tồn tại như một “tấm lá chắn” điều hòa dòng chảy, giảm thiểu rủi ro thiên tai và duy trì cân bằng sinh thái cho cả khu vực. Đây cũng là lý do khiến mọi chiến lược phát triển tại Hoàng Liên luôn phải đặt trọng tâm vào bảo tồn bền vững”, ông Thịnh nói.

Những năm gần đây, Vườn quốc gia Hoàng Liên triển khai đồng bộ nhiều hoạt động nghiên cứu nhằm phục vụ bảo tồn lâu dài. Trong đó, công tác điều tra và giám sát đa dạng sinh học được duy trì bài bản, liên tục. Cán bộ của Vườn thường xuyên phối hợp với các nhà khoa học trong và ngoài nước, tiến hành khảo sát, lập danh mục loài và xây dựng cơ sở dữ liệu số phục vụ quản lý. Đối với những hệ sinh thái đặc thù như rừng Vân sam, Pơ mu hay đỗ quyên, các chương trình bảo tồn và phục hồi cũng được triển khai theo hướng khoa học, có theo dõi và đánh giá định kỳ.

Lãnh đạo quốc gia Hoàng Liên cho biết, hoạt động cứu hộ động vật hoang dã cũng rất được chú trọng. Hàng năm, Trung tâm Du lịch và Bảo tồn sinh vật của Vườn đã cứu hộ, chăm sóc và tái thả hàng trăm cá thể quý hiếm về tự nhiên. Bên cạnh phương pháp truyền thống, Hoàng Liên đang chuyển mạnh sang ứng dụng công nghệ như: bẫy ảnh, GIS, flycam và cơ sở dữ liệu số. Những công cụ này giúp theo dõi diễn biến tài nguyên rừng chính xác hơn, kịp thời phát hiện biến động và nâng cao tính minh bạch trong quản lý.

Phát triển rừng bền vững cho thế hệ mai sau

Theo Phó Giám đốc Vườn quốc gia Hoàng Liên, ngoài công tác chuyên môn thì việc giáo dục môi trường, nâng cao nhận thức cộng đồng vùng lõi và vùng đệm cũng được duy trì thường xuyên. Các hoạt động truyền thông, chương trình học đường và các mô hình đồng quản lý đã từng bước giúp người dân hiểu rõ hơn giá trị của rừng, từ đó chủ động tham gia công tác bảo vệ. Đồng thời, Vườn quốc gia Hoàng Liên cũng mở rộng hợp tác quốc tế, tiếp nhận nguồn lực và chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn tiên tiến.

“Thời gian tới, Vườn xác định mục tiêu xuyên suốt là bảo tồn bền vững đa dạng sinh học, gắn kết trách nhiệm giữa cơ quan quản lý và cộng đồng. Chúng tôi sẽ tiếp tục kết hợp công tác bảo tồn với phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững, đảm bảo hoạt động du lịch không làm tổn hại đến hệ sinh thái. Cùng với đó, công nghệ số sẽ tiếp tục là trụ cột trong hiện đại hóa quản lý rừng, giúp nâng cao năng lực dự báo và ứng phó trước tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu”, ông Thịnh chia sẻ.

Ngoài ra, Vườn quốc gia Hoàng Liên cũng đặt trọng tâm vào phát triển sinh kế cộng đồng, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, nhằm giảm phụ thuộc vào khai thác rừng. Đồng thời, việc nâng cao năng lực cán bộ, đầu tư phục hồi rừng tự nhiên và bảo vệ các sinh cảnh đặc thù cũng sẽ được triển khai mạnh mẽ hơn nữa.

Với cách tiếp cận tổng hòa giữa khoa học – cộng đồng – công nghệ, Vườn quốc gia Hoàng Liên đang từng bước khẳng định vai trò là trung tâm đa dạng sinh học trọng điểm của quốc gia. Các giá trị thiên nhiên nơi đây không chỉ được bảo vệ cho hiện tại mà còn được gìn giữ để truyền lại trọn vẹn cho các thế hệ mai sau.