Giải ngân vốn đầu tư công vẫn bị nghẽn

Tính đến hết tháng 5/2025, tổng giá trị giải ngân vốn đầu tư công đạt hơn 199.000 tỷ đồng, tương đương 24,1% kế hoạch Thủ tướng giao. So với cùng kỳ năm 2024, tỷ lệ này tăng gần 2,5 điểm phần trăm, cho thấy những tín hiệu tích cực bước đầu.

Tuy nhiên, phần vốn ngân sách Trung ương, chiếm gần 40% tổng kế hoạch, lại giải ngân chậm hơn địa phương và thấp hơn cả chính mình cùng kỳ năm trước.

Bộ Tài chính thông tin, vốn ngân sách trung ương mới giải ngân được 19,6% kế hoạch, trong khi vốn ngân sách địa phương đạt 27,5%. Đáng chú ý, phần vốn chưa phân bổ trị giá 8.030 tỷ đồng, thì phần lớn (khoảng 7.400 tỷ đồng) nằm ở Trung ương. Nói cách khác, dòng tiền đang bị "tắc" tại cấp phân bổ lớn nhất.

Khoảng cách này phản ánh sự chậm trễ trong quá trình phê duyệt và phân bổ kế hoạch đầu tư của các bộ, ngành Trung ương, nơi được kỳ vọng dẫn dắt đầu tư công bằng các dự án trọng điểm, đường cao tốc, ven biển, liên vùng. Trong khi nhiều địa phương đã “chạy” được dự án và giải ngân gần 1/3 kế hoạch, thì ở Trung ương, hàng loạt khoản vốn vẫn chưa kịp đến công trường.

Thực tế này không mới, nhưng trở nên báo động khi 2025 được xem là năm bản lề, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8%, trong đó đầu tư công đóng vai trò dẫn dắt tổng cầu. Việc vốn lớn vẫn “nằm chờ” khiến các động lực tăng trưởng gặp khó, kéo theo rủi ro dồn tiến độ vào cuối năm như từng diễn ra nhiều lần trước đây.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là quy trình xử lý vốn tại cấp bộ, ngành Trung ương thường mất nhiều thời gian do thủ tục phức tạp, quy mô dự án lớn và tâm lý “sợ sai”. Trong khi đó, địa phương có không gian linh hoạt hơn, sát thực tế và ít tầng nấc phê duyệt hơn, nên dễ chủ động đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Không chỉ chậm giải ngân, tỷ lệ giải ngân vốn ở cấp Trung ương còn đang "đi lùi". Năm ngoái, cùng thời điểm này, tỷ lệ giải ngân vốn là 22,6%, cao hơn năm nay gần 3 điểm phần trăm. Điều này cho thấy tình trạng nghẽn vốn không những không được cải thiện mà còn có dấu hiệu nặng hơn, bất chấp nhiều chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ và các cam kết tiến độ của các bộ chủ quản.

Chính phủ đã yêu cầu xem xét khả năng điều chuyển vốn từ nơi giải ngân chậm sang nơi làm tốt, nhưng giải pháp này mới dừng ở khuyến nghị. Để thật sự tạo chuyển biến, cần cơ chế mạnh hơn, sát sao hơn, thậm chí là ràng buộc trách nhiệm cá nhân đối với lãnh đạo bộ, ngành chậm phân bổ vốn và chậm giải ngân.

Trong thông báo của Bộ Tài chính, thị trường vốn được ghi nhận phục hồi, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp. Trong 5 tháng đầu năm 2025, có 30 doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ với tổng giá trị 74.400 tỷ đồng, tăng hơn 29% so với cùng kỳ.

Khối lượng phát hành tăng nhưng đi kèm là con số mua lại trước hạn cũng lên tới 53.800 tỷ đồng, cho thấy tâm lý thận trọng vẫn hiện hữu. Dư nợ trái phiếu riêng lẻ hiện hơn 1 triệu tỷ đồng, tương đương 9,2% GDP. Đây là tỷ lệ đáng lưu ý trong bối cảnh giám sát rủi ro tài chính được tăng cường.

Sự phục hồi chưa đồng đều giữa các nhóm doanh nghiệp và việc thiếu chuẩn hóa thông tin vẫn bị xem là rào cản để thị trường trái phiếu doanh nghiệp thực sự trở thành kênh dẫn vốn ổn định cho nền kinh tế.