Gia cố bờ đập, khơi thông dòng chảy
Những ngày cuối tháng 4, khi những dấu hiệu đầu tiên của mùa mưa bão bắt đầu xuất hiện, không khí tại các khai trường khai thác và nhà máy chế biến quặng sắt của Công ty TNHH Tân Tiến và Công ty Cổ phần Khoáng sản Minh Đức tại huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái lại trở nên khẩn trương, hối hả. Các đơn vị đang tập trung gia cố bờ đập, khơi thông dòng chảy để đảm bảo an toàn cho các hồ chứa bùn thải.
Những hồ đập chứa bùn thải của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản tiềm ẩn nguy hiểm trong mùa mưa lũ. Ảnh: Thanh Tiến.
Huyện Trấn Yên không còn xa lạ với hoạt động khai thác khoáng sản, đặc biệt là quặng sắt. Tuy nhiên, đi cùng với lợi ích kinh tế là những rủi ro tiềm ẩn, nhất là từ các hồ chứa bùn thải sau tuyển rửa.
Người dân tại các xã Hưng Khánh, Hưng Thịnh, Lương Thịnh có lẽ chưa quên được những vụ vỡ đập xảy ra vào mùa mưa năm 2014, 2020. Sau những trận mưa lớn, đập vỡ, bùn thải đỏ quạch theo dòng nước lũ tràn xuống gây thiệt hại nhà dân, vùi lấp nhiều diện tích lúa, hoa màu đang mùa thu hoạch. Thiệt hại không chỉ dừng lại ở vật chất mà còn là nỗi lo lắng, bất an kéo dài về môi trường sống và sự an toàn tính mạng.
Công ty TNHH Tân Tiến có nhà máy sản xuất tại xã Lương Thịnh, được cấp phép khai thác 2 điểm mỏ diện tích hơn 50 ha và khu bãi thải gần 10 ha. Trong khu nhà máy sản xuất hiện có 3 hồ chứa bùn, dung tích khoảng 7.000 m3/hồ. Rút kinh nghiệm từ quá khứ và thực hiện nghiêm chỉ đạo của tỉnh Yên Bái về công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, đảm bảo an toàn hồ đập, ngay từ đầu mùa khô, Công ty đã chủ động xây dựng và triển khai kế hoạch chi tiết các phương án phòng chống thiên tai.
Nhiều máy móc được huy động để thực hiện nạo vét lòng hồ trước mùa mưa. Ảnh: Thanh Tiến.
Theo ghi nhận của phóng viên tại hiện trường khu vực khai thác của công ty, hoạt động nạo vét bùn thải đang diễn ra rất tích cực. Máy xúc, ô tô tải lớn hoạt động liên tục để nạo vét lòng hồ chứa, loại bỏ lượng bùn lắng đọng, nhằm tăng tối đa dung tích chứa, tạo khoảng không an toàn đón những trận mưa lớn sắp tới. Việc này giúp giảm áp lực nước lên thân đập, hạn chế nguy cơ nước tràn qua đỉnh đập khi có mưa lớn cục bộ.
Ông Nguyễn Xuân Sản, Giám đốc Công ty TNHH Tân Tiến cho biết, nếu để xảy ra sự cố vỡ đập, thiệt hại lớn đầu tiên sẽ thuộc về doanh nghiệp, bên cạnh đó nhiều hộ dân sẽ bị ảnh hưởng, công tác khắc phục đòi hỏi kinh phí lớn và mất nhiều thời gian. Vì vậy, song song với nạo vét hồ chứa, trước mùa mưa lũ công ty huy động nhân lực, máy móc vệ sinh khơi thông hệ thống kênh mương thoát nước mặt, rãnh thu nước quanh khu vực đập. Việc đảm bảo hệ thống thoát nước hoạt động tốt sẽ giúp giảm lượng nước mưa chảy vào hồ chứa, đồng thời dẫn nước thoát nhanh, tránh tình trạng xói mòn thân đập, mái đập.
Đặc biệt, công tác kiểm tra, đánh giá và gia cố thân đập được thực hiện kỹ lưỡng. Các vị trí xung yếu, có dấu hiệu sạt lở hoặc thẩm thấu đều được xử lý kịp thời bằng cách đắp thêm đất đá, xây kè chắn. Đặc biệt, năm 2024, công ty đã đầu tư và thực hiện quy trình môi trường khép kín tuần hoàn, khi sản xuất sẽ có máy ép bùn, hồ 1 chứa bùn khô, hồ 2 và hồ 3 chứa nước. Nguồn nước được quay vòng sản xuất, gần như không có nước thải ra môi trường.
Thân đập thường xuyên được kiểm tra để phát hiện kịp thời những điểm xung yếu. Ảnh: Thanh Tiến.
Thành lập đội ứng cứu tại chỗ
Không chỉ tập trung gia cố công trình, các doanh nghiệp còn thể hiện sự chuẩn bị chu đáo cho các tình huống xấu nhất có thể xảy ra. Phương án ứng phó sự cố đã được xây dựng chi tiết, trong đó đặc biệt chú trọng phương châm “4 tại chỗ”.
Ông Đỗ Quang Hưng, Giám đốc Công ty Cổ phần khai khoáng Minh Đức (xã Hưng Thịnh) cho biết, đơn vị đã thành lập đội ứng cứu nhanh tại chỗ, bao gồm những công nhân lành nghề, có kinh nghiệm xử lý sự cố. Đội được trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ và phương tiện cần thiết, thường xuyên được tập huấn các phương án ứng phó. Khi có tình huống khẩn cấp, công ty có thể huy động lực lượng và phương tiện ngay lập tức để xử lý ban đầu, hạn chế tối đa thiệt hại.
Tại khu vực nhà điều hành của công ty, các phương tiện, máy móc thiết bị như máy xúc, máy ủi, máy bơm nước công suất lớn, xe vận tải... đều được kiểm tra, bảo dưỡng và đặt trong tình trạng sẵn sàng hoạt động.
Các phương tiện luôn được đặt trong tình trạng sẵn sàng ứng trực khi có tình huống. Ảnh: Thanh Tiến.
Dừng hoạt động khai thác khi có mưa lũ
Ông Lưu Việt Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Thịnh, huyện Trấn Yên cho biết, trên địa bàn xã hiện nay có 2 nhà máy chế biến khoáng sản là Công ty TNHH Tân Tiến và Công ty Cổ phần Hà Quang. Trước mùa mưa bão, xã chỉ đạo các thôn triển khai rà soát các điểm xung yếu, những hộ dân trong vùng có nguy cơ bị ảnh hưởng bão lũ. Đồng thời, xây dựng kế hoạch và phương án phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn.
Chính quyền xã phối hợp với các công ty khai thác khoáng sản trên địa bàn, hiệp đồng phương án phòng chống, ứng cứu và khắc phục hậu quả khi có tình huống thiên tai xảy ra. Thực hiện sớm việc kiểm tra tình hình các hồ đập chứa thải, yêu cầu đơn vị thực hiện nạo vét, gia cố các hồ đập để đảm bảo an toàn nhằm giảm thiểu thấp nhất rủi ro cho người dân.
Khi có mưa lũ, các hoạt động khai thác, sản xuất sẽ phải tạm dừng để tránh thiệt hại cho doanh nghiệp và người dân. Ảnh: Thanh Tiến.
Trong kế hoạch phòng chống thiên tai năm 2025, huyện Trấn Yên đã yêu cầu các đơn vị khai thác, chế biến khoáng sản, khai thác tài nguyên nước phục vụ thủy điện, thủy lợi thường xuyên theo dõi sát dự báo tình hình thời tiết tại địa phương.
Tăng cường kiểm tra, đánh giá khả năng phòng chống lũ của công trình và triển khai ngay các biện pháp bảo vệ; đánh giá mức độ an toàn của các khu vực khai thác mỏ, các công trình hồ đập; chủ động biện pháp đảm bảo an toàn trong khai thác mỏ, chế biến khoáng sản, vận hành hồ chứa thủy điện, thủy lợi.
Khi xảy ra mưa lũ phải dừng ngay các hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản, chủ động sơ tán người, phương tiện, máy móc đến khu vực an toàn. Bố trí người canh gác tại các địa bàn trọng điểm có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất, các khu vực thường xuyên bị lũ chia cắt để thông tin cảnh báo đến người dân và kịp thời tiếp nhận thông tin ứng cứu và hỗ trợ cứu nạn.
