Thí sinh mang tâm lý thoải mái sau khi rời phòng thi. Ảnh: Mạnh Hùng.
Không còn văn mẫu, giảm áp lực học thuộc lòng
Sáng 7/6, hơn 100.000 học sinh lớp 9 tại Hà Nội bước vào kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT công lập năm học 2025 - 2026 với môn thi đầu tiên là Ngữ văn. Với thời gian làm bài 120 phút, đề thi được đánh giá là hợp lý, vừa sức, bám sát định hướng đổi mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, đồng thời khơi gợi cảm xúc và khả năng tư duy độc lập của thí sinh.
Đây là năm đầu tiên Hà Nội triển khai kỳ thi tuyển sinh lớp 10 theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018. So với các năm trước, đề thi Ngữ văn năm nay cho thấy sự thay đổi rõ nét về tư duy ra đề khi không còn lối hỏi khuôn mẫu, học thuộc lòng, thay vào đó là sự mở rộng không gian suy nghĩ và tạo điều kiện để học sinh thể hiện chính mình.
Phần Đọc hiểu đề thi môn Ngữ văn kỳ tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập năm học 2025 - 2026 của Hà Nội.
Cấu trúc đề thi gồm hai phần quen thuộc: Đọc hiểu (4 điểm) và Viết (6 điểm). Ngữ liệu được trích từ bài thơ “Hạnh phúc” của nhà thơ Giang Nam, một văn bản ngoài sách giáo khoa nhưng giàu cảm xúc, dễ tiếp cận. Hình ảnh người cha trở về sau chiến tranh được khai thác nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, tạo nền tảng cảm xúc tích cực cho học sinh khi làm bài.
Phần Đọc hiểu gồm 5 câu hỏi, trải đều theo tiến trình nhận thức từ nhận biết thể loại, ngôn ngữ, đến phân tích nghệ thuật và vận dụng liên hệ thực tế. Trong đó, câu hỏi cuối cùng yêu cầu học sinh chia sẻ một niềm hạnh phúc giản dị trong đời sống. Đây được xem là điểm nhấn mang tính giáo dục rõ rệt khi không chỉ đánh giá năng lực diễn đạt và tư duy ngôn ngữ, mà còn hướng thí sinh đến những giá trị tích cực, nhân văn trong cuộc sống.
Phần Viết đề thi môn Ngữ văn kỳ tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập năm học 2025 - 2026 của Hà Nội.
Phần Viết, đặc biệt là đoạn văn nghị luận xã hội 400 chữ, là cơ hội để học sinh thể hiện quan điểm cá nhân, năng lực lập luận và vốn sống. Chủ đề không xa lạ với học sinh tuổi 15, nhưng cách đặt vấn đề lại mới mẻ, cởi mở và gợi nhiều suy tư. Thay vì áp đặt một đáp án duy nhất, đề mở ra nhiều hướng tiếp cận khác nhau, cho phép học sinh được là chính mình – viết thật, cảm thật, nghĩ thật.
Truyền cảm hứng và phù hợp mục tiêu giáo dục hiện đại
Theo cô Phạm Thái Lê, giáo viên Ngữ văn Trường THCS Marie Curie (Hà Nội), đề thi năm nay phản ánh đúng tinh thần của chương trình Giáo dục phổ thông 2018: giảm áp lực ghi nhớ, tăng cường phát triển năng lực ngôn ngữ và tư duy văn học.
“Đề không đánh đố, không quá hàn lâm nhưng có độ phân hoá rõ rệt, đặc biệt là ở phần nghị luận xã hội, nơi học sinh khá giỏi có thể thể hiện chiều sâu lập luận, cảm xúc và khả năng kết nối với thực tiễn sống”, cô Lê nhận xét.
Phần phân tích tác phẩm văn học cũng được xây dựng theo hướng mở, gợi ý kiến cá nhân, tránh yêu cầu khô cứng theo kiểu “thuộc bài mẫu”. Dù dạng bài không mới nhưng cách đặt vấn đề và lựa chọn văn bản đã khiến học sinh tiếp cận đề thi một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, không bị căng thẳng.
Theo giáo viên, đề thi năm nay không chỉ hoàn thành tốt chức năng kiểm tra kiến thức mà còn góp phần giáo dục cảm xúc và nhân cách. Từ một bài thơ ngắn gọn, đề thi đã mở ra chuỗi hoạt động tư duy đa chiều: cảm thụ văn học, phân tích ngôn ngữ nghệ thuật, liên hệ thực tế và bày tỏ suy nghĩ cá nhân.
Đề thi môn Ngữ văn cũng là cơ hội để học sinh bộc lộ chính mình. Ảnh: Hữu Hưng.
Yếu tố cá nhân hóa được đề cao xuyên suốt, giúp học sinh rèn luyện năng lực tự biểu đạt, một kỹ năng quan trọng trong thế kỷ 21. Đồng thời, tính phân hoá vẫn được giữ vững khi những học sinh trung bình có thể hoàn thành phần cơ bản, trong khi học sinh khá - giỏi có “dư địa” để thể hiện chiều sâu nhận thức và sáng tạo trong cách viết.
Việc sử dụng ngữ liệu ngoài sách giáo khoa cũng được đánh giá cao. Văn bản thơ “Hạnh phúc” tuy không nằm trong chương trình học chính thức nhưng vẫn phù hợp lứa tuổi, dễ chạm đến cảm xúc và có tính giáo dục sâu sắc.
Tổng thể, đề thi Ngữ văn lớp 10 Hà Nội năm 2025 được đánh giá là tròn trịa, không gây áp lực nhưng vẫn giữ được chiều sâu. Đề thi không chỉ khuyến khích học sinh học để hiểu mà còn học để cảm, học để sống có ý nghĩa. Qua đó góp phần hiện thực hoá mục tiêu chuyển đổi giáo dục từ “dạy chữ” sang “phát triển con người toàn diện”.
Nhiều giáo viên dự đoán phổ điểm môn Ngữ văn năm nay sẽ dao động chủ yếu từ 6,5 - 7,5 điểm đối với học sinh có năng lực trung bình khá và nắm vững kỹ năng làm bài. Mức điểm trên 8 sẽ dành cho những em có khả năng cảm thụ sâu sắc và biết vận dụng linh hoạt kiến thức xã hội vào bài viết.
