Nửa đời chắt chiu cho một mái nhà
Ông Đinh Văn Bình (sinh năm 1956) cùng gia đình đã sinh sống ổn định ở khu vực phường Ô Chợ Dừa suốt nhiều thập kỷ qua. Gia đình nhiều thế hệ với 7 người, gồm vợ chồng ông, gia đình con trai 4 nhân khẩu và một người khuyết tật được nhận bảo trợ, chen chúc trong căn nhà nhỏ nhưng ấm cúng.
Là một trong những hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án đường Vành đai 1 (đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục), gia đình ông Bình đã chấp hành di dời, bàn giao mặt bằng với mong muốn được Nhà nước hỗ trợ thỏa đáng. Căn nhà nhỏ nhiều năm gắn bó bị thu hồi để làm đường, ông Bình hiểu đây là chủ trương lớn cần thiết để phát triển hạ tầng giao thông Thủ đô nên vợ chồng ông đã đồng thuận chuyển đi, nhường đất cho dự án chung.
Ông Đinh Văn Bình (69 tuổi) tại căn nhà ở khu tập thể Trại Nhãn trước khi thu hồi. Ảnh: Tú Thành.
Gia đình ông Bình có hai phần đất nằm trong diện thu hồi phục vụ dự án. Một phần diện tích đã bị thu hồi toàn bộ là căn nhà tại địa chỉ B13, tổ 29 Trại Nhãn (nay là tổ 33), phường Ô Chợ Dừa (Hà Nội). Căn nhà này nằm trong khu tập thể Trại Nhãn (trước đây thuộc Khu tập thể Công ty Vệ sinh), được gia đình mua lại vào năm 1991.
Phần đất còn lại tại địa chỉ C1, tổ 28, phường Ô Chợ Dừa có tổng diện tích 62,6 m²; trong đó 43,3 m² nằm trong chỉ giới giải phóng mặt bằng (bị thu hồi) và 19,3 m² nằm ngoài chỉ giới.
Chị Đinh Thị Yến (con gái ông Bình) chỉ tay về phía ngôi nhà trên diện tích hơn 19m2 còn lại. Ảnh: Tú Thành.
Ông Bình chia sẻ rằng, những căn nhà vợ chồng ông mua trước đây đều chỉ có giấy tờ viết tay. Thuở kinh tế còn khó khăn, hai vợ chồng phải tằn tiện dành dụm từng chút một mới mua được nhà để lo cho con cái. Thế nhưng đến nay, căn nhà nào đủ điều kiện ở thì lại nằm trong diện quy hoạch, phải thu hồi để làm đường.
Riêng căn nhà tại số 273 Đê La Thành là nhà cũ xây từ những năm 1980. Nhà chỉ có một tầng lợp mái tôn và tum nhỏ tạm bợ, không thể cơi nới hay sửa sang lại cũng vì vướng quy hoạch, thành ra có nhà cũng như không, chẳng đủ chỗ cho 7 con người sinh hoạt.
Anh Trần Minh Hùng (SN 1973) bị thần kinh tâm thần, trí tuệ được gia đình ông Bình bảo trợ. Ảnh: Tú Thành.
Bất chấp khó khăn, ông bà vẫn cố gắng nuôi dạy con cháu và chăm sóc anh Trần Minh Hùng, một người khuyết tật được gia đình nhận bảo trợ. Nửa đời người tảo tần vì mái nhà, ông Bình và bà Oanh (vợ ông Bình) chỉ ước mong tuổi già được an cư bên con cháu dưới mái nhà do chính tay mình tạo dựng.
Bốc thăm được nhà tái định cư nhưng lại bị thu hồi
Theo phương án hỗ trợ, do nhà đất của ông Bình không có giấy tờ hợp pháp, gia đình không được bồi thường theo giá đất ở mà chỉ nhận hỗ trợ bằng tiền. Trong đó, căn nhà tập thể (khu tập thể Trại Nhãn) với diện tích sử dụng 100 m² (3 tầng, bao gồm cả diện tích cơi nới); căn nhà 4 tầng có diện tích 43,3 m². Ngoài ra, còn 12,4 m² đất nông nghiệp xen kẹt được hỗ trợ 30%.
Tất cả cộng lại, gia đình ông Bình nhận được khoảng 2,1 tỷ đồng tiền hỗ trợ cho toàn bộ nhà và đất bị thu hồi. Con số hơn 2 tỷ thoạt nghe có vẻ nhiều, nhưng giữa thời giá nhà đất Thủ đô đắt đỏ hiện nay, số tiền ấy không đủ mua một chỗ ở tối thiểu cho 7 con người.
Gia đình 7 nhân khẩu gồm vợ chồng ông Bình, gia đình con trai 4 nhân khẩu và bảo trợ thêm một người khuyết tật. Ảnh: Tú Thành.
Điều an ủi duy nhất cho gia đình ông Bình lúc bấy giờ là họ nằm trong diện được xét tái định cư. Theo quy định của thành phố Hà Nội, những hộ mất nhà ở hoàn toàn và không có chỗ ở nào khác trên địa bàn phường sẽ được xem xét bố trí mua một căn hộ chung cư tái định cư với giá ưu đãi của Nhà nước.
Gia đình ông Bình nộp đơn đăng ký và được đưa vào danh sách bốc thăm căn hộ tái định cư. Tháng 4/2024, vận may tưởng đã mỉm cười. Tại đợt bốc thăm lần thứ 19, vợ chồng ông Bình bốc được căn hộ số 807, nhà CT2 khu X2 Đại Kim, diện tích 86,42 m². Nhận được kết quả ấy, gia đình mừng rơi nước mắt vì nghĩ rằng cuối cùng mình cũng sẽ có một căn hộ mới làm nơi an cư lạc nghiệp sau khi nhường đất cho dự án chung.
Thế nhưng, niềm vui ngắn chẳng tày gang. Chưa đầy một tháng sau, UBND quận Đống Đa (cũ) bất ngờ ban hành Quyết định số 1291/QĐ-UBND ngày 22/4/2024, hủy kết quả bốc thăm căn hộ tái định cư của gia đình ông Bình.
Quyết định số 1291/QĐ-UBND ngày 22/4/2024 hủy phê duyệt kết quả bốc thăm căn hộ tái định cư đối với hộ gia đình ông Đinh Văn Bình khi thực hiện dự án xây dựng đường Vành đai 1 (đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục). Ảnh: Tú Thành.
Lý do đưa ra khiến ông Bình chết lặng. Cơ quan chức năng xác minh ông “có chỗ ở khác” trên địa bàn phường, cụ thể là một phần đất 19,3 m² còn lại ngoài chỉ giới giải phóng mặt bằng (thuộc địa chỉ C1, tổ 28 phường Ô Chợ Dừa). Diện tích 19,3 m² này được cho là “đủ điều kiện tồn tại”, tức đủ để làm một thửa đất riêng, nên theo quy định, ông Bình không thuộc diện mất chỗ ở duy nhất. Nói cách khác, vì trên giấy tờ ông vẫn còn mảnh đất nhỏ đó, gia đình ông không đủ điều kiện để được bố trí tái định cư.
Về mặt pháp lý, đây là cách áp dụng thống nhất để đảm bảo công bằng giữa các hộ dân. Nhưng với gia đình ông Bình, thực tế diện tích nhỏ hẹp, xuống cấp và chưa có sổ đỏ khiến họ chưa thể sử dụng làm chỗ ở ổn định. Từ đó phát sinh những khó khăn bước đầu trong việc ổn định đời sống sau khi bàn giao đất.
Hiện trạng căn nhà trên diện tích 19,3 m² ngoài chỉ giới. Ảnh: Tú Thành.
Ông Bình bày tỏ: “Khi biết tin được một căn hộ, vợ chồng tôi mừng lắm, nghĩ bụng dù sao cũng có nơi để ở ổn định tuổi già. Ai ngờ lại bị thu hồi. Họ bảo tôi còn đất khác, nhưng thử hỏi 19 mét vuông đất, hiện trạng là một căn nhà 2 tầng lụp xụp, xuống cấp thì ở làm sao được? Trong khi đó, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không thể sửa chữa, xây dựng. Mà kể cả có cho sửa sang lại thì làm sao mà đảm bảo sinh hoạt cho 7 con người”.
Thực tế, ngôi nhà còn lại trên diện tích hơn 19 m² đó đã xuống cấp trầm trọng và nằm sát mép con đường sắp được thi công. Muốn ở lâu dài, gia đình ông Bình buộc phải xin phép xây mới trên nền đất siêu nhỏ này, nhưng chưa biết có được chấp thuận hay không, bởi lẽ mảnh đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng và diện tích thì quá chật hẹp.
Khó khăn bước đầu sau khi bàn giao đất
Từ ngày nhà cũ bị thu hồi, 7 thành viên trong gia đình phải thuê trọ để sinh hoạt. Số tiền hỗ trợ tuy không nhỏ, nhưng trong bối cảnh giá bất động sản tại Hà Nội tăng cao, việc mua một căn hộ đủ chỗ ở cho cả gia đình là điều vượt quá khả năng.
Ông Bình tâm sự: "Chúng tôi hiểu đây là dự án lớn vì lợi ích chung, gia đình đã chấp hành bàn giao. Nhưng trước mắt, thật sự cuộc sống còn nhiều khó khăn. Tiền hỗ trợ nhận về, mỗi tháng lại tiêu tốn cho tiền thuê nhà, điện nước, thuốc men... Chúng tôi chỉ mong có chính sách linh hoạt hơn, giúp những trường hợp đặc thù như gia đình sớm ổn định nơi ở".
Tờ đơn đề nghị được nhận nhà tái định cư, gia đình ông Bình nhiều lần gửi đến chính quyền địa phương. Ảnh: Tú Thành.
Tuyến đường Vành đai 1 khi hoàn thành sẽ góp phần giải tỏa ùn tắc, kết nối giao thông đô thị, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội cho cả khu vực trung tâm thành phố. Người dân đều hiểu và ủng hộ, bởi đây là công trình trọng điểm phục vụ lợi ích lâu dài.
Song, để công trình thực sự trở thành niềm vui trọn vẹn, việc quan tâm, tháo gỡ vướng mắc về chỗ ở cho các hộ dân bị ảnh hưởng là cần thiết. Với gia đình ông Bình và những hộ còn khó khăn, một chỗ an cư ổn định không chỉ giúp họ vượt qua giai đoạn chuyển tiếp mà còn củng cố niềm tin của người dân vào chính sách nhân văn trong quá trình phát triển đô thị.
