Đất đá từ nhà máy gạch tràn vào ruộng lúa, dân mất đất sản xuất
Những ngày đầu tháng 8/2025, cánh đồng thôn Nam Hà, xã Cẩm Giàng (tỉnh Thái Nguyên) loang lổ những mảnh ruộng màu đỏ quạch xen lẫn giữa màu xanh của cây lúa. Nhiều mảnh ruộng đã gắn bó bao đời với người dân nơi đây đang đứng trước nguy cơ xóa sổ.
Câu chuyện bắt đầu từ khi Nhà máy gạch tuynel ở gần đó đi vào hoạt động, để có đất làm gạch, doanh nghiệp múc đồi, đổ đất phía trên cánh đồng của bà con. Những tháng gần đây, sau vài trận mưa lớn, đất, đá, bùn đỏ từ nhà máy tràn về lấp ruộng, lấp mương thoát nước. Thiên tai, nhân tai ập đến, nhiều hộ có ruộng bị vùi lấp lâm cảnh khó khăn.
Khu vực cánh đồng thôn Nam Hà, xã Cẩm Giàng, phía trên là nhà máy gạch tuynel. Ảnh: Sơn Lâm.
Gia đình ông Hứa Ánh Nắng có 2.300m2 ruộng bị đất đá, bùn đỏ từ nhà máy gạch tràn về vùi lấp. Ông Nắng cho biết, tình trạng đất đá sạt lở tràn xuống ruộng diễn ra nhiều năm nay. Trước đây tràn xuống ít, nhưng mùa mưa năm nay ruộng lúa bị vùi lấp nặng nề, không thể canh tác. Sau khi đi kiểm tra, bùn đỏ vùi lấp ruộng dày từ 10cm đến 20cm, có chỗ dày tới 50cm, không thể làm đất, cây lúa cũng không thể phát triển.
Đứng trên bờ, bà Nguyễn Thị Thảo ngán ngẩm nhìn mảnh ruộng ngổn ngang đất, đá, bùn đỏ. Gia cảnh khó khăn, cả nhà bà Thảo trông chờ vào mảnh ruộng, giờ đây ruộng không thể canh tác, bà không biết làm gì để nuôi sống gia đình.
Bà Thảo than thở, ruộng bị bồi lấp hết, năm nay không được thu hoạch, vụ tới cũng không thể canh tác. Gia đình đã cố gắng dọn đất đá, bùn để cấy lúa nhưng sau nhiều trận mưa thiệt hại quá lớn không thể khắc phục.
“Gia đình có 2 mảnh ruộng thì bị lấp cả, bây giờ già rồi không thể đi làm công nhân nên không có thu nhập, thời gian tới không biết sống ra sao”, bà Thảo ngán ngẩm nói với chúng tôi.
Theo UBND xã Cẩm Giàng, sau khi người dân phản ánh, địa phương đã đi kiểm tra, xác định đất đá, bùn đỏ trôi từ bãi tập kết của Nhà máy gạch tuynel tràn về vùi lấp ruộng lúa của 4 hộ dân.
Cụ thể, hộ ông Hứa Văn Thiều có 2.000m2 ruộng bị đất đá vùi lấp, độ dày từ 10cm đến 40cm. Hộ ông Hứa Ánh Nắng, đất từ nhà máy trôi tràn toàn bộ mặt ruộng, độ dày thấp nhất 10cm, cao nhất 40cm, diện tích bị thiệt hại khoảng 2.300m2. Hộ ông Hứa Văn An và Hứa Thị Liền, đất đá, bùn trôi tràn lấp toàn bộ mặt ruộng, độ dầy bùn đất khoảng 20cm, diện tích bị thiệt hại khoảng 3.800m2.
Các hộ dân có ruộng bị vùi lấp cho biết, UBND xã đã nhiều lần cử lãnh đạo, cán bộ đến lập biên bản, xác định thiệt hại, nhưng phía nhà máy gạch chưa có động thái hỗ trợ, khắc phục hậu quả.
Công an xã và chính quyền địa phương kiểm tra thực tế tình hình ruộng bị vùi lấp. Ảnh: Ngọc Tú.
Doanh nghiệp thờ ơ, thiếu trách nhiệm
Nhà máy gạch tuynel này ở thôn Nam Hà, xã Cẩm Giàng, hoạt động từ năm 2018, đây là nhà máy có quy mô khá lớn. Nhà máy ở khu đất phía trên cao, phía dưới là ruộng lúa của người dân thôn Nam Hà. Nhiều năm nay, nhà máy đào núi, tập kết đất đá ngay sát ruộng của người dân, tuy nhiên không xây kè chắn xói lở. Đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đất, đá bùn trôi về lấp ruộng của người dân.
Biên bản làm việc ngày 23/7/2025 giữa UBND xã Cẩm Giàng, các hộ bị thiệt hại và phía nhà máy gạch thể hiện, các hộ yêu cầu nhà máy nạo vét toàn bộ đất đá vùi lấp ruộng, nạo vét khôi phục tuyến mương thoát nước đảm bảo dòng chảy, hỗ trợ phần diện tích bị thiệt hại.
Người dân mong mỏi từng ngày việc khắc phục sớm được thực hiện để có đất canh tác. Ảnh: Sơn Lâm.
Trong biên bản này, đại diện nhà máy gạch tuynel là ông Nguyễn Hùng Lâm (lãnh đạo doanh nghiệp vận hành nhà máy -PV) đã ký biên bản với nội dung “ Công ty thống nhất thỏa thuận với nội dung biên bản và thống nhất thỏa thuận với các hộ gia đình”.
Theo đó, ngoài nạo vét phần đất đá lấp ruộng lúa, nhà máy hỗ trợ sản lượng bình quân theo giá thị trường. Hỗ trợ hộ ông Hứa Văn Thiều tổng số tiền hơn 5 triệu đồng, hộ ông Hứa Ánh Nắng gần 5 triệu đồng và hộ bà Hứa Thị Liền hơn 8 triệu đồng.
Biên bản này thể hiện rõ: “UBND xã Cẩm Giàng đề nghị Nhà máy gạch tuynel chi trả kinh phí hỗ trợ và nạo vét đất đá vùi lấp ruộng, xong trước ngày 28/7/2025”.
Ông Phùng Đình Vinh, Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Giàng (tỉnh Thái Nguyên) cho biết: Đến ngày 27/8, phía nhà máy chưa thực hiện đền bù, hỗ trợ tiền cũng như thực hiện nạo vét đất đá theo cam kết trong biên bản. UBND xã đã nhiều lần đến làm việc nhưng đại diện doanh nghiệp không có thông tin phản hồi việc thực hiện hỗ trợ, nạo vét như đã thống nhất.
“Chúng tôi đã đôn đốc nhiều lần nhưng doanh nghiệp chưa thực hiện, mới nhất ngày 23/8, UBND xã, Công an xã và các hộ bị thiệt hại đã tiếp tục xuống thực địa để làm việc với nhà máy. Tuy nhiên đại diện nhà máy không cử người làm việc cùng đoàn công tác”, ông Vinh cho biết thêm.
Biên bản thể hiện nhà máy gạch cam kết hỗ trợ, khắc phục thiệt hại trước ngày 28/7/2025, nhưng đến nay chưa thực hiện. Ảnh: Sơn Lâm.
Cuối tháng 8/2025, Nhà máy gạch tuylel Cẩm Giàng vẫn liên tục nhả làn khói trắng xóa, dấu hiệu của việc nhà máy vẫn đang hoạt động bình thường. Xung quanh nhà xưởng, những ngọn đồi múc nham nhở, đất đá vẫn tạp kết để làm gạch.
Một cơn mưa lớn, đất đá sẽ tiếp tục theo dòng nước chảy về ruộng người dân ở phía dưới. Nhiều mảnh ruộng có nguy cơ tiêp tục bị xóa sổ.
