Cô gái Mường làm giàu từ xơ mướp

Là người phụ nữ dân tộc Mường, sinh ra và lớn lên ở vùng miền núi thuộc xã Cao Sơn, tỉnh Phú Thọ, chị Xa Thị Nga (sinh năm 1990, trú tại thôn Xèo) cũng giống như bao người dân tộc thiểu số khác, quanh năm chỉ biết đến cây sắn, cây ngô… Tuy chăm chỉ làm lụng vất vả nhưng cuộc sống vẫn không đủ ăn, cái nghèo vẫn đeo bám dai dẳng.

Để cải thiện cuộc sống, nhiều người phụ nữ dân tộc Mường ở xã Cao Sơn phải xa gia đình, gửi con cái cho ông bà chăm sóc, rời bỏ quê hương đi làm thuê, làm công nhân.

“Tôi xót xa khi thấy các con phải tách rời vòng tay yêu thương của bố mẹ, thiếu đi sự quan tâm, chăm sóc, dẫn đến một số em bỏ học, ham chơi và bị dụ dỗ vào các tệ nạn xã hội. Nhiều trẻ em gái do gia đình kinh tế nghèo nàn, không có kiến thức nên tảo hôn dẫn đến cuộc sống ngày càng khó khăn… Từ đó tôi nung nấu ý chí quyết tâm khởi nghiệp trên chính quê hương mình để tự tạo thu nhập cho bản thân, hơn nữa cũng muốn tạo công ăn việc làm ổn định cho chị em trong xã", chị Nga bồi hồi kể.

Tuy nhiên, do kinh tế còn khó khăn, chưa được định hướng cụ thể, nên chị Nga không biết phải bắt đầu từ đâu. Đến năm 2024, sau khi tham gia các cuộc thi khởi nghiệp, được tham gia nhiều lớp tập huấn, tham quan các mô hình phát triển kinh tế và được định hướng bài bản, chị Nga quyết định triển khai mô hình “Thiết lập chuỗi giá trị của xơ mướp bản địa’’.

Với ý tưởng sử dụng xơ mướp già để sản xuất, chế tác ra các sản phẩm theo 4 nhóm: Nhóm nghệ thuật (các sản phẩm tranh vẽ); nhóm chăm sóc cơ thể (bông tắm, cọ chà lưng, bông rửa mặt và tẩy da chết...); nhóm gia dụng (cọ xoong nồi, bông rửa bát, xửng lót hấp bánh, lót ly cốc, lót giầy, dép đi trong nhà...); nhóm phụ kiện (mũ, túi xách...).

“Mô hình này không chỉ tạo thu nhập cho bản thân, mà tôi hướng đến sẽ tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương, đặc biệt là lao động nữ giới dân tộc Mường để họ không phải rời quê hương đi làm ăn xa”, chị Nga chia sẻ.

Hiện nay, mô hình “Thiết lập chuỗi giá trị của xơ mướp bản địa’’ đã mang đến thu nhập ổn định hàng chục triệu đồng mỗi tháng cho chị Nga. Đặc biệt hơn, mô hình của chị đã tạo công ăn việc làm ổn định cho 12 phụ nữ dân tộc Mường tại địa phương làm thời vụ, với mức thu nhập 300.000 đồng/1 ngày và 5 phụ nữ dân tộc Mường làm việc toàn thời gian, mức lương từ 3,5 triệu đồng - 6 triệu đồng/tháng.

Để tạo ra các sản phẩm, chị Nga đã dày công nghiên cứu ngay từ khâu ban đầu là trồng mướp, cho đến khâu chăm sóc cho cây mướp ra quả đều, to… rồi đến khâu thu hoạch, bảo quản và chế biến xơ mướp thành sản phẩm. Sau đó, chị hướng dẫn lại cho người dân cùng làm.

Theo chị Nga, tất cả các sản phẩm cung cấp tới người tiêu dùng đều được làm bằng phương pháp thủ công bởi những bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mường xã Cao Sơn, nên mỗi sản phẩm có những nét độc đáo riêng. Đặc biệt, các sản phẩm đều thân thiện với môi trường, hướng tới tiêu dùng xanh.

Chị Nga chia sẻ: “Lúc khởi nghiệp tôi gặp rất nhiều khó khăn do thiếu kỹ năng, kinh nghiệm chăm sóc cây trồng. Đến khi có sản phẩm thì lại loay hoay tìm đầu ra ổn định… Nhiều đêm tôi thức trắng suy nghĩ tìm cách tiêu thụ sản phẩm, để chị em phụ nữ có thêm việc làm, tăng thu nhập thoát nghèo”.

Nghĩ là làm, sau đó hành loạt sản phẩm được chế tác từ xơ mướp ra đời, ngoài việc bán hàng trực tiếp cho khách du lịch, chị Nga cũng tích cực bán online trên các nền tảng xã hội. Đồng thời, chị cũng mang các sản phẩm đi tham gia các triển lãm, hội chợ để giới thiệu đến người tiêu dùng. Vì thế, ngày càng nhiều người đã biết đến các sản phẩm xơ mướp ChaPi, các sản phẩm làm ra được tiêu thụ nhanh chóng.

Hiện nay, chị Nga cũng liên kết với 8 hộ gia đình trồng mướp lấy xơ để làm nguyên liệu sản xuất. Xơ mướp được chị Nga bao mua lại với giá 5.000 đồng/xơ, nhờ đó mà các hộ gia đình này có thêm thu nhập, cuộc sống ngày càng được nâng cao.

Ông Nguyễn Hồng Tuấn - Phó Chủ tịch UBND xã Cao Sơn, cho biết: “Mô hình của chị Nga là một điểm 'sáng' của xã, không chỉ giúp nhiều người dân tộc thiểu số có thêm thu nhập ổn định mà còn lan tỏa được văn hóa địa phương đến với khách du lịch… Trong thời gian tới, UBND xã sẽ nghiên cứu, nhân rộng mô hình này đến nhiều thôn, bản trên địa bàn”.