Chính quyền Tổng thống Donald Trump vừa thực hiện một loạt thay đổi lớn đối với cách thực thi Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia (NEPA) – đạo luật ra đời năm 1970 và được xem là nền tảng pháp lý của bảo vệ môi trường tại Mỹ. Theo quy định mới từ các Bộ Năng lượng, Giao thông, Nội vụ, Nông nghiệp và Quốc phòng, NEPA sẽ được điều chỉnh nhằm “đơn giản hóa” thủ tục đánh giá môi trường – điều mà Nhà Trắng gọi là “gỡ bỏ quy trình cấp phép phức tạp và chậm trễ”.
Một dàn khoan dầu ở Mỹ. Ảnh: TTXVN.
Bên cạnh đó, các cơ quan liên bang được mở rộng quyền tự quyết trong việc xác định phạm vi đánh giá tác động môi trường. Họ có thể viện dẫn tình huống khẩn cấp để rút ngắn thủ tục, thậm chí loại trừ một số dự án khỏi đánh giá đầy đủ. Quy trình mới cũng không còn yêu cầu công bố dự thảo báo cáo môi trường trước khi phê duyệt, làm giảm đáng kể cơ hội giám sát và phản biện từ cộng đồng.
Giới chuyên gia pháp lý cảnh báo, những thay đổi này sẽ hạn chế nghiêm trọng sự tham gia của công chúng, làm suy yếu tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan liên bang.
"Quy định mới sẽ thúc đẩy các dự án nhiên liệu hóa thạch, khai thác mỏ và công nghiệp nặng bằng cách gạt bỏ các đánh giá về biến đổi khí hậu và công lý môi trường", Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên (NRDC) đánh giá.
Trung tâm Đa dạng Sinh học gọi đây là “quả bóng phá sập” nhắm vào NEPA. Trong khi đó, các nhóm lợi ích ngành năng lượng như Western Energy Alliance hoan nghênh chính sách này, coi đây là bước tiến lớn để gỡ bỏ rào cản đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng.
Một số chuyên gia pháp lý cảnh báo rằng các thay đổi có thể gây tác dụng ngược, khiến các dự án dễ bị kiện tụng hơn nếu quy trình đánh giá không đầy đủ. Hơn nữa, việc bãi bỏ nghĩa vụ công bố bản dự thảo báo cáo môi trường trước khi phê duyệt có thể làm suy giảm nghiêm trọng khả năng giám sát của cộng đồng. NEPA vốn là công cụ pháp lý duy nhất bắt buộc các cơ quan liên bang phải cân nhắc tác động tích lũy đến môi trường và sức khỏe cộng đồng - điều đang có nguy cơ bị loại bỏ.
