Theo ông Nguyễn Khắc Pho, Giám đốc Ban Quản lý VQG Côn Đảo: “Quần thể Dugong ở Côn Đảo đang ở ngưỡng báo động”. Theo ghi nhận, quần thể Dugong (bò biển) ở Côn Đảo ban đầu có hơn chục cá thể, đến nay chỉ còn 8 cá thể. Nếu bò biển tiếp tục chết thì nguy cơ không còn bò biển trên vùng biển này là rất lớn. Đáng lo ngại hơn là bò biển chết hàng loạt, khiến nỗ lực bảo tồn gặp nhiều khó khăn.
Cụ thể, từ đầu năm 2025 đến nay, Côn Đảo ghi nhận 4 cá thể Dungong chết. Ngày 24/2 và 12/5, các cá thể trôi dạt vào bờ trong tình trạng không có dấu hiệu tác động ngoại lực. Ngày 3/4, thêm một cá thể chết tại khu vực Bãi Vông - Cỏ Ống. Mới nhất, vào ngày 18/8 vừa qua, một cá thể mắc cạn ở vịnh Côn Sơn, được phát hiện và hỗ trợ nhưng không qua khỏi; cơ thể còn nguyên vẹn, chưa xác định nguyên nhân. Chuỗi sự kiện này cho thấy quần thể Dugong trên biển Côn Đảo đang suy giảm nhanh, trong khi chưa tìm được nguyên nhân chết.
Một con Dugong (Bò biển) ở Côn Đảo đang tìm thức ăn dưới đáy biển. Ảnh: Ban Quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo.
Theo ông Pho, một trong những nguyên nhân Dugong chết có thể là do các thảm cỏ biển, thức ăn chính của Dugong, đang bị suy thoái nghiêm trọng do ô nhiễm như xả thải. Các hoạt động du lịch, dân cư đánh bắt thuỷ sản, tàu thuyền neo đậu, qua lại dày đặc làm hư hại thảm cỏ. "Quần thể Dugong tại Côn Đảo rất nhỏ, lại phân tán mỏng, rất dễ tổn thương nếu hệ sinh thái biển không an toàn, ô nhiễm", ông Pho nói.
Để bảo vệ quần thể Dugong ít ỏi này, Ban Quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo kiến nghị, cần một “gói giải pháp” đồng bộ, triển khai ngay. Trước tiên là nhanh chóng xác định các nguyên nhân Dugong chết qua giám định chuyên sâu, thiết lập quy trình phản ứng nhanh khi có tin báo Dugong mắc cạn, lập đường dây nóng để nhận tin báo nhanh của cộng đồng.
“Song song đó, khoanh vùng nghiêm ngặt khu vực có thảm cỏ biển; cấm sử dụng các ngư cụ có nguy cơ khiến Dugong vướng mắc; quy định tốc độ, lộ trình tàu thuyền đi qua vùng sinh cảnh; lắp phao neo cố định để chấm dứt thả neo tự do. Việc phục hồi thảm cỏ biển phải làm có mục tiêu: trồng bổ sung ở các bãi suy thoái, theo dõi định kỳ độ phủ, sinh trưởng và sức tải”, ông Pho nói.
Quần thể Dugong tại Côn Đảo hiện còn rất ít, đặt ra yêu cầu cấp bách phải bảo vệ loài trước nguy cơ tuyệt chủng. Ảnh: Ban Quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo.
Tăng cường tuyên truyền, giáo dục cộng đồng cho người dân, ngư dân, hướng dẫn viên và du khách có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ sinh thái biển, nghiêm cấm câu, thả lưới hay lặn biển tại các khu vực Dungong sinh sống.
Về dài hạn, Côn Đảo cần một trung tâm cứu hộ sinh vật biển với năng lực tiếp nhận – hồi sức – thả lại môi trường, đồng thời là nơi lưu trữ dữ liệu, nghiên cứu và chia sẻ kinh nghiệm, liên kết, hợp tác với các tổ chức khoa học, bảo tồn quốc tế trong công tác nghiên cứu, bảo vệ và cứu hộ Dugong,
