Năm 2024, gần 1.300 người ở Ấn Độ đã thiệt mạng do mưa lớn và lũ lụt. Năm nay, hàng trăm trường hợp tử vong liên quan đến mưa đã xảy ra ở khu vực Nam Á, bao gồm Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Bhutan, Sri Lanka, Afghanistan, Maldives và Nepal.
Hơn 60% người dân Nam Á phụ thuộc vào nông nghiệp và gần như tất cả họ đều phụ thuộc vào lượng mưa gió mùa. Ảnh: ABC.
Các chuyên gia khí hậu cho biết nhiệt độ cao và mưa lớn cũng góp phần làm tan chảy các sông băng ở dãy Himalaya, gây ra lũ lụt và sạt lở đất thảm khốc.
Khu vực Nam Á có truyền thống hai mùa gió mùa. Một mùa thường kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9, với mưa di chuyển từ tây nam đến đông bắc. Mùa còn lại, từ khoảng tháng 10 đến tháng 12, di chuyển theo hướng ngược lại.
Tuy nhiên, với lượng khí gây nóng lên toàn cầu trong không khí nhiều hơn, lượng mưa hiện nay chỉ tuân theo mô hình này một cách lỏng lẻo. Điều này là do không khí ấm hơn có thể chứa nhiều độ ẩm hơn từ Ấn Độ Dương, và lượng mưa đó sau đó có xu hướng đổ xuống cùng một lúc. Điều đó có nghĩa là gió mùa bị xen kẽ bởi lũ lụt dữ dội và các đợt khô hạn, thay vì mưa liên tục.
Roxy Mathew Koll, nhà khoa học khí hậu tại Viện Khí tượng Nhiệt đới Ấn Độ ở Pune và là tác giả của một số báo cáo khí hậu của Liên Hợp Quốc, cho biết: "Chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi khí hậu rõ rệt trong các mô hình gió mùa trên khắp Nam Á".
Người dân ở Ấn Độ và các nước láng giềng thường háo hức chờ đợi những cơn mưa gió mùa, điều này cuối cùng sẽ chấm dứt cái nóng mùa hè. Nhưng sự mong chờ này đang thay đổi khi các thảm họa gia tăng trong mùa mưa.
Finu Shrestha, nhà khoa học khí hậu tại Trung tâm quốc tế Phát triển núi tổng hợp có trụ sở tại Kathmandu, Nepal, cho biết nhiệt độ cao hơn và thời gian hạn hán kéo dài hơn cũng khiến việc canh tác trở nên khó khăn hơn ở Nam Á. "Hơn 60% người dân Nam Á phụ thuộc vào nông nghiệp và gần như tất cả họ đều phụ thuộc vào lượng mưa gió mùa”.
Một báo cáo năm 2023 của tổ chức của Shrestha cho thấy, các sông băng đang tan chảy với tốc độ chưa từng có trên dãy núi Hindu Kush và Himalaya. Nghiên cứu cho thấy ít nhất 200 trong số hơn 2.000 hồ băng trong khu vực có nguy cơ tràn, có thể gây ra thiệt hại thảm khốc ở hạ lưu. Mưa gió mùa lớn có thể làm trầm trọng thêm vấn đề.
Tháng 10/2023, một vụ tràn hồ băng ở bang Sikkim của Ấn Độ đã gây ra lũ lụt khiến 55 người thiệt mạng và làm hư hại cầu, nhà cửa và một đập thủy điện đang được xây dựng.
Shrestha cho biết mưa lớn và nhiệt độ tăng đang dẫn đến tuyết lở và băng lở, sạt lở đá và các sự kiện khác có thể kích hoạt các hồ bị vỡ hoặc tràn.
Các chuyên gia khí hậu cho rằng việc lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm và xây dựng ở những khu vực ít rủi ro hơn có thể giúp giảm thiệt hại do mưa lớn. Bên cạnh đó, vấn đề lớn nhất là cố gắng giảm lượng khí thải gây nóng lên hành tinh vì có giới hạn trong việc thích nghi với thời tiết cực đoan.
