Trong nửa đầu năm 2025, Nhật Bản lần đầu tiên giảm 60% điện sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch, thay thế bởi điện hạt nhân và điện mặt trời đang tăng trưởng mạnh.
Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào dầu mỏ, khí đốt và than đá nhập khẩu của Nhật Bản vẫn còn rất cao, chiếm tới 87% tổng tiêu thụ năng lượng, dù đã giảm so với mức kỷ lục 96% năm 2012.
Trong chiến lược năng lượng mới, Tokyo đặt mục tiêu tăng tỷ trọng điện hạt nhân lên hơn 20% vào năm 2040, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Ảnh: The Japan Times.
Thảm họa động đất và sóng thần năm 2011 đã khiến Nhật Bản phải đóng cửa toàn bộ lò phản ứng hạt nhân để kiểm tra an toàn. Khi đó, điện hạt nhân chiếm tới 30% sản lượng điện, bỗng dưng biến mất, buộc nước này tăng cường nhập khẩu LNG, dầu và than. Hệ quả là lượng phát thải CO2 tăng vọt và Nhật Bản lún sâu vào sự lệ thuộc nhiên liệu hóa thạch.
Trong những năm gần đây, đặc biệt sau khủng hoảng năng lượng 2022-2023, khiến nhập khẩu nhiên liệu tăng mạnh, Tokyo đã dần khởi động lại một số lò phản ứng hạt nhân. Đây được xem là bước đi giúp giảm tỷ trọng nhiên liệu hóa thạch, đồng thời song hành với xu hướng lắp điện mặt trời.
Bên cạnh đó, điện mặt trời đã trở thành nguồn năng lượng carbon thấp lớn nhất của Nhật Bản, chiếm khoảng 10% tổng sản lượng điện năm 2024, gấp 5 lần so với năm 2014. Ngược lại, điện gió gần như giậm chân tại chỗ. Theo Ember, tỷ trọng điện gió của Nhật chỉ đạt 1% năm 2024, thua xa mức trung bình 11% trong nhóm G7.
Nhật Bản đang đặt kỳ vọng lớn vào điện gió ngoài khơi, với kế hoạch phát triển công suất 10 GW vào năm 2030 và 30-45 GW vào năm 2040. Nhưng, tập đoàn Mitsubishi thông báo hủy bỏ ba dự án điện gió ngoài khơi tại Nhật, do điều kiện thị trường thay đổi ngoài dự đoán và chi phí tăng cao. Động thái này phản ánh thách thức toàn cầu của ngành điện gió ngoài khơi. Ngay cả Ørsted – tập đoàn phát triển điện gió ngoài khơi lớn nhất thế giới cũng cảnh báo hồi tháng 5 về tình hình nhiều trở ngại.
Để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Tokyo sẽ phải tìm ra cách cân bằng giữa an toàn hạt nhân, mở rộng năng lượng tái tạo, và giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu. Đây là bài toán nan giải nhưng mang tính quyết định cho tương lai năng lượng của Nhật Bản.
