Hội nghị thượng đỉnh Đối tác vì Tăng trưởng xanh và Mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G) diễn ra tại Hà Nội, từ ngày 15/4 đến 17/4/2025. Với chủ đề “Chuyển đổi xanh bền vững, lấy con người làm trung tâm”, đây là sự kiện cấp cao đa phương về tăng trưởng xanh có quy mô lớn nhất do Việt Nam đăng cai tổ chức trong giai đoạn 2021-2026.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chính thức chuyển giao vai trò chủ nhà Hội nghị thượng đỉnh P4G lần thứ năm cho Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed Ali. Ảnh: Tùng Đinh.
Kết thúc Hội nghị, các đại biểu đã thống nhất nhận thức rằng, chuyển đổi xanh là hành trình tất yếu, là yêu cầu khách quan, là lựa chọn chiến lược, là ưu tiên hàng đầu để thực hiện thành công các mục tiêu phát triển bền vững. Quá trình này đòi hỏi sự hợp tác toàn cầu, hợp tác nhiều bên giữa Chính phủ, doanh nghiệp, cộng đồng và mọi người dân để bảo đảm phát triển bao trùm, công bằng, không ai bị bỏ lại phía sau.
Từ những kết quả nêu trên, trong phiên bế mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh 5 kết quả đồng thuận mà Hội nghị P4G đã đạt được. Trong đó, các quốc gia và tổ chức quốc tế đã đồng thuận về chuyển đổi hệ thống nông nghiệp và lương thực bền vững, vừa đảm bảo an ninh lương thực, an ninh dinh dưỡng, vừa đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Kết quả này có được là nhờ sự hiện diện tích cực của nhà quản lý, doanh nhân, nhà khoa học Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế, đại diện cho tiếng nói của ngành nông nghiệp và môi trường (NN-MT).
Chuyển đổi vĩ mô bắt đầu từ những thay đổi nhỏ
Trong khuôn khổ chương trình Hội nghị P4G, Bộ trưởng Bộ NN-MT Đỗ Đức Duy đã chủ trì thảo luận cấp Bộ trưởng với chủ đề: “Bắt nhịp Cách mạng Xanh 4.0: Hành trình chuyển đổi hệ thống lương thực cho kỷ nguyên bền vững”.
Tại đây, Việt Nam tái khẳng định cam kết là một đối tác hành động tích cực, trách nhiệm cùng các quốc gia, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi hệ thống lương thực - thực phẩm (LTTP) toàn cầu theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.
Phiên thảo luận cấp Bộ trưởng về "Bắt nhịp Cách mạng Xanh 4.0: Hành trình chuyển đổi hệ thống lương thực cho kỷ nguyên bền vững" ngày 17/4. Ảnh: Tùng Đinh.
Phát biểu tại diễn đàn, ông Donal Brown - Phó Chủ tịch Quỹ Phát triển Nông nghiệp Quốc tế (IFAD) - đã đề cao trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ NN-MT đối với chuyển đổi hệ thống LTTP ở Việt Nam.
“Bộ NN-MT có vị thế độc nhất để dẫn dắt nỗ lực chuyển đổi, biến ý tưởng thành hành động thiết thực và lan tỏa những tác động tích cực. Sự chuyển đổi vĩ mô bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, từ những điều quen thuộc trong đời sống sản xuất của Việt Nam”, ông Brown nói.
Ông đề cập đến giải pháp tưới ngập - khô xen kẽ đã được Bộ NN-MT chuẩn hóa thành quy trình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Trong thời kỳ hiện đại, tưới ngập - khô xen kẽ được nhân rộng trên nhiều quốc gia trồng lúa ở châu Á như một phương pháp nông nghiệp thông minh. Nhưng Việt Nam có ưu thế khi đã thực hành thủy lợi từ lâu đời. Theo ông Brown, đây là điển hình cho việc đổi mới sáng tạo dựa trên tập quán và điều kiện kinh tế - xã hội vốn có.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Điệp, Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ, là đại diện địa phương duy nhất của Việt Nam có chia sẻ tại phiên thảo luận. Đây cũng là địa phương tham gia tích cực Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”.
Cần Thơ là địa phương tham gia tích cực vào Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Ảnh: Kim Anh.
Ngay từ vụ hè thu năm 2024, thành phố Cần Thơ xây dựng mô hình thí điểm với quy mô 50 ha, sau đó mô hình nhân rộng với tổng diện tích 170 ha. Tất cả các mô hình đều áp dụng giải pháp gieo sạ bằng cơ giới và tưới ngập - khô xen kẽ.
Kết quả, việc ứng dụng công nghệ đã giúp giảm lượng nước tưới tiêu đáng kể, giảm phát thải khí metan. Về năng suất, cao hơn 0,3 - 0,7 tấn/ha so với nông dân canh tác theo phương thức truyền thống. Bên cạnh đó, mô hình tận dụng phụ phẩm rơm, nông dân trồng nấm, làm phân hữu cơ thu nhập tăng thêm 33 triệu/ha/3 vụ. Kết quả đo đạc phát thải khí nhà kính cho thấy mô hình giảm khí phát thải.
Chuyển đổi bền vững là bài toán toàn cầu
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Ethiopia - TS Girma Amente - đại diện nước chủ nhà Hội nghị P4G lần thứ năm, đã chia sẻ kinh nghiệm vượt đói nghèo, từ quốc gia có nguy cơ mất an ninh lương thực trở thành nhà sản xuất lúa mì lớn nhất châu Phi.
Trước thách thức về biến đổi khí hậu và suy thoái tài nguyên, Ethiopia đã thiết kế một lộ trình chuyển đổi hệ thống LTTP và dinh dưỡng toàn diện, với 24 giải pháp sáng tạo. Theo đó, 5 năm qua, Chính phủ Ethiopia mở rộng sản xuất lúa mì ở các vùng đất trũng. Ethiopia còn phát triển hệ thống thủy lợi giúp vùng núi, vùng cao chủ động nước tưới tiêu, giảm phụ thuộc vào nước trời trong canh tác lúa.
Với lộ trình này, Ethiopia đã thành công gắn kết các mục tiêu chuyển đổi hệ thống LTTP với các hành động khí hậu, cam kết Công ước khung thay đổi khí hậu của Liên hợp quốc (UNFCCC).
Cũng như Ethiopia, Ireland có chính sách Tầm nhìn hệ thống LTTP đến năm 2030. Theo Đại sứ Ireland tại Việt Nam Deirdre Ní Fhallúin, đây là chiến lược có sự liên ngành, nhằm đạt mục tiêu vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa giảm 25% lượng khí thải từ công đoạn sản xuất, chế biến thực phẩm.
Đại sứ Ireland tại Việt Nam Deirdre Ní Fhallúin khẳng định sự đồng thuận giữa Ireland và Việt Nam trong tầm nhìn và cam kết chuyển đổi hệ thống LTTP.
Đại sứ Ireland nhấn mạnh, hệ thống nông nghiệp - thực phẩm là lĩnh vực đặc biệt được chú trọng trong mối quan hệ song phương giữa Ireland và Việt Nam. Điều này đã được nêu bật trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tới Ireland hồi tháng 10/2024, khi Bộ NN-PTNT (nay là Bộ NN-MT) Việt Nam và Bộ Nông nghiệp, Thực phẩm và Hàng hải Ireland ký Bản ghi nhớ về hợp tác chuyển đổi hệ thống LTTP.
“Việt Nam, với tư cách là nhà cung cấp thực phẩm của thế giới, đã thể hiện cam kết và vai trò lãnh đạo mạnh mẽ. Chính phủ Việt Nam đã xây dựng kế hoạch hành động chuyển đổi hệ thống LTTP quốc gia”, Đại sứ bày tỏ và đề cao thống nhất chặt chẽ giữa Ireland và Việt Nam trong tầm nhìn và cam kết hành động.
Việt Nam đề xuất 5 giải pháp chuyển đổi hệ thống LTTP
Kết luận phiên thảo luận, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng các ý kiến đã gợi mở ra 5 giải pháp cụ thể có thể hành động ngay.
Một là, tăng cường đầu tư cho chuyển đổi số và công nghệ xanh trong nông nghiệp, gắn với mục tiêu giảm phát thải, nâng cao năng suất và minh bạch chuỗi cung ứng.
Hai là, phát triển hệ thống tài chính xanh và thị trường carbon công bằng, hiệu quả và dễ tiếp cận cho nông dân và doanh nghiệp quy mô nhỏ.
Ba là, tăng cường năng lực địa phương - từ chia sẻ dữ liệu mở, đào tạo kỹ năng số, đến chính sách hỗ trợ phù hợp với đặc thù của từng vùng và đối tượng yếu thế.
Bốn là, phát triển các mô hình hợp tác công - tư - cộng đồng (PPCP: Public-Private - Community Partnership), tận dụng thế mạnh của từng bên để chia sẻ rủi ro, đồng hành trong hành động.
Và cuối cùng là hợp tác đa phương và thực chất là con đường duy nhất để cùng nhau vượt qua các khủng hoảng lương thực, các thách thức về khí hậu, sinh kế và môi trường.
