Giảm sử dụng BVTV hóa học nhờ nuôi nhện trong vườn bưởi

MC: Thưa quý vị và bà con!

Trong những năm gần đây, nhện đỏ, nhện trắng và bọ trĩ đã trở thành nỗi lo thường trực của nhiều vùng trồng bưởi tại các tỉnh phía Bắc. Không chỉ làm giảm chất lượng quả, các đối tượng dịch hại này còn buộc người trồng phải tăng cường sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kéo theo chi phí cao và nhiều hệ lụy cho môi trường, sức khỏe. 

Từ thực tiễn đó, năm 2025, ngành Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã triển khai mô hình ứng dụng nhện bắt mồitrên cây ăn quả có múi – một biện pháp sinh học thân thiện với môi trường – trong phòng trừ sinh vật gây hại trên cây bưởi. Hiệu quả bước đầu ghi nhận tại một số địa phương cho thấy đây đang là hướng đi phù hợp, góp phần giảm chi phí, nâng cao chất lượng nông sản và hướng tới sản xuất bền vững.

Mời quý vị và các bạn cùng theo dõi phóng sự do Báo Nông nghiệp và Môi trường ghi nhận tại Bắc Ninh

Nhện đỏ, nhện trắng, bọ trĩ là những đối tượng dịch hại xuất hiện phổ biến trên cây bưởi tại nhiều tỉnh phía Bắc trong những năm gần đây. Không làm mất trắng mùa vụ, nhưng chúng gây hại âm thầm, làm lá bạc màu, quả sần sùi, da dày, mẫu mã kém, kéo theo giá bán giảm sút. Để kiểm soát, nhiều nhà vườn buộc phải phun thuốc bảo vệ thực vật nhiều lần trong năm, chi phí lớn mà hiệu quả lại không bền vững

Anh NGUYỄN VĂN HOAN

Xã Lục Sơn, tỉnh Bắc Ninh

“Khu vườn của tôi có gần hai héc ta và bây giờ gia đình tôi trồng chủ yếu là bưởi đào, bưởi đường. Thực ra cây bưởi có rất nhiều loại sâu bệnh, nhưng lo ngại nhất vẫn là con nhện đỏ. Con nhện đỏ nó gây hại cho vườn bưởi rất là nhiều và rất là khó chữa, phun thuốc rồi nhưng không phải lúc nào cũng hiệu quả.”

Trong năm 2025, khi được Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía Bắc hướng dẫn thí điểm sử dụng dụng nhện bắt mồi trên cây ăn quả có múi. Qua thời gian theo dõi, hiệu quả phòng trừ được ghi nhận rõ rệt

Anh NGUYỄN VĂN HOAN

Xã Lục Sơn, tỉnh Bắc Ninh

“Sau khi thử nghiệm cái con nhện bắt mồi này thì hiệu quả đạt rất cao, khoảng 8–90% là diệt được nhện đỏ và cả bọ trĩ. Trước đây mỗi tháng tôi phải bỏ ra hơn 2 triệu tiền thuốc bảo vệ thực vật, nhưng từ khi dùng con nhện bắt mồi này đến giờ thì tôi chưa phải phun lần nào, chi phí rất ít mà lại an toàn cho người làm và cho môi trường.”

Không chỉ các hộ tham gia mô hình, nhiều nhà vườn trồng bưởi lâu năm tại Lục Sơn cũng đánh giá cao hiệu quả của biện pháp sinh học này. Ông Nguyễn Văn Quế, người có hàng chục năm gắn bó với vườn bưởi, cho biết nhện hại từng là nguyên nhân khiến sản xuất gặp nhiều rủi ro.

Ông NGUYỄN VĂN QUẾ

Xã Lục Sơn, tỉnh Bắc Ninh

“Khoảng 5–6 năm nay thì nhện đỏ phá hại rất nặng, sau nhện đỏ là nhện trắng, nó làm cho quả bưởi không còn màu sắc nữa, da dày, sần sùii mà nó rám. Băn khoăn cùa tôi bây giờ là làm sao cho bưởi thật đẹp, da nhẵn nhụi mới có tiền.”

Trước đây nông dân gần như chỉ có cách ra thị trường mua thuốc bảo vệ thực vật, phun liên tục nhưng vừa tốn tiền, vừa lo ảnh hưởng sức khỏe.

Ông NGUYỄN VĂN QUẾ

Xã Lục Sơn, tỉnh Bắc Ninh

“Thuốc bảo vệ thực vật thì giá rất đắt, phun xong chỉ được một thời gian ngắn là lại phải phun lại. Chi phí thì nhiều mà lại độc hại cho sức khỏe. Cho nên hôm nay được Nhà nước và ngành chuyên môn chuyển giao kỹ thuật dùng thiên địch thế này thì chúng tôi rất phấn khởi, mong là có giải pháp lâu dài cho người làm vườn.”

Ở quy mô tập thể, Hợp tác xã Dịch vụ nông sản xã Lục Sơn hiện có 12 thành viên, với tổng diện tích khoảng 20 hecta trồng bưởi các loại. Theo ông Nguyễn Văn Trụ, Giám đốc Hợp tác xã, nhện hại là đối tượng ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị quả bưởi. Trước đây, biện pháp chủ yếu vẫn là sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nhưng hiệu quả không đồng đều giữa các vườn và khó kiểm soát triệt để.

Ông NGUYỄN VĂN TRỤ

Giám đốc HTX Dịch vụ nông sản xã Lục Sơn, tỉnh Bắc Ninh

“Thuốc bảo vệ thực vật chỉ xử lý được một phần thôi, không triệt để, nhiều khi qua thời gian là nhện lại tái phát. Vì vậy khi được tiếp cận với phương pháp sử dụng nhện bắt mồi như thế này thì chúng tôi rất mừng và rất mong muốn áp dụng rộng rãi cho bà con trong hợp tác xã.” 

Đại diện Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía Bắc đánh giá nhện bắt mồi trên cây ăn quả có múi có nhiều ưu điểm, phù hợp với sản xuất cây có múi theo hướng an toàn, hữu cơ.

Bà DƯƠNG THỊ NGÀ

Phó Giám đốc Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía Bắc

“Nhện bắt mồi này có vòng đời ngắn hơn nhện hại, khả năng sinh sản nhanh nên tiềm năng nhân rộng rất tốt. Nếu bà con sản xuất cây có múi theo hướng hữu cơ thì có thể sử dụng con nhện này để hạn chế nhện hại rất hiệu quả. Trung tâm hiện đang nhân nuôi số lượng lớn nhện bắt mồi trong phòng nuôi thiên địch và đang cung cấp miễn phí cho một số nhà vườn…” 

Ông NGUYỄN QUÝ DƯƠNG

Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV, Bộ NN-MT

Trong chương trình IPHM đang có 1 số chương trình sử dụng thiên địch để phòng chống sinh vật gây hại trên cây có múi, ví dụ cây bưởi là ctrinh rất thành công… 

Từ thực tế triển khai tại Bắc Ninh và các địa phương phía Bắc, mô hình ứng dụng dụng nhện bắt mồi trên cây ăn quả có múi đang cho thấy hiệu quả rõ rệt: phòng trừ sinh vật gây hại bền vững, giảm chi phí sản xuất, bảo vệ môi trường và sức khỏe người làm vườn. Đây được xem là hướng đi phù hợp, góp phần nâng cao giá trị quả bưởi và thúc đẩy sản xuất nông nghiệp xanh trong thời gian tới.

MC: Thưa quý vị và bà con!

Thực tế từ điểm ứng dụng tại Bắc Ninh cho thấy, việc ứng dụng dụng nhện bắt mồi trên cây ăn quả có múi đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong phòng trừ nhện hại, giúp giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường sản xuất.

Với khả năng khống chế dịch hại tốt và phù hợp với canh tác theo hướng an toàn, hữu cơ, mô hình này đã và đang góp phần nâng cao giá trị quả bưởi nói riêng và cây ăn quả có múi nói riêng. Từ đó, đảm bảo sinh kế cho người nông dân và thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

Chương trình xin được khép lại tại đây. Cảm ơn quý vị và bà con đã quan tâm theo dõi!