Vay sản xuất nông nghiệp nếu gặp thiên tai sẽ không bị xếp vào nợ xấu

Sau gần 10 năm, Ngân hàng Nhà nước lần đầu xây dựng một dự thảo Thông tư mới nhằm thay thế toàn bộ 2 văn bản hướng dẫn cũ liên quan đến Nghị định 55/2015/NĐ-CP về tín dụng nông nghiệp. Tâm điểm của dự thảo là quy định cho phép tổ chức tín dụng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ một lần duy nhất với việc bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh, mà không phải chuyển nhóm nợ.

Điều này được đánh giá là bước đột phá về thể chế, tháo gỡ nút thắt pháp lý từng khiến nhiều ngân hàng và khách vay nông nghiệp lúng túng suốt thời gian qua. Trên thực tế, chỉ cần nợ bị quá hạn sau thiên tai, người vay sẽ lập tức bị rơi vào nhóm nợ xấu, mất khả năng tiếp cận vốn, kéo theo nhiều hệ lụy.

Theo dự thảo, khoản vay được phép cơ cấu lại nếu phát sinh trước thời điểm xảy ra thiên tai, dịch bệnh, chưa quá hạn quá 10 ngày tại thời điểm đề nghị và khách hàng được đánh giá vẫn có khả năng trả nợ nếu được gia hạn. Thời gian gia hạn tối đa là 12 tháng đối với khoản vay ngắn hạn và 24 tháng với khoản vay trung, dài hạn.

Nếu đủ điều kiện, khách hàng được giữ nguyên nhóm tín dụng (thường là nhóm 1), không bị chuyển xuống nhóm nợ xấu. Việc này giúp họ duy trì lịch sử tín dụng tốt, tránh bị cắt vốn hoặc từ chối cho vay sau này, điều từng là nỗi lo lớn mỗi khi thiên tai xảy ra.

Dự thảo cũng theo hướng tối giản hóa thủ tục, không phát sinh thêm giấy tờ, không buộc ngân hàng phải xin thêm văn bản từ bên thứ ba. Tổ chức tín dụng được trao quyền chủ động trong đánh giá hồ sơ, nhưng phải đảm bảo có quy định nội bộ rõ ràng và phân tách trách nhiệm giữa các bộ phận phê duyệt tín dụng và phê duyệt cơ cấu nợ, tránh tình trạng “vừa đá bóng vừa thổi còi”.

Một trong những điểm nữa được đánh giá cao, là cơ chế kiểm soát nội bộ và phòng ngừa rủi ro đi kèm. Theo đó, ngân hàng phải định kỳ rà soát khả năng trả nợ của khách hàng sau khi đã được cơ cấu, tránh tình trạng lợi dụng chính sách để giấu nợ xấu.

Ngoài ra, lãi phải thu trong thời gian cơ cấu sẽ không được ghi nhận vào thu nhập ngay, mà chỉ được hạch toán khi thực sự thu được. Cách làm này giúp phản ánh đúng thực trạng tài chính của tổ chức tín dụng, hạn chế việc làm đẹp sổ sách.

Ngân hàng Nhà nước cũng quy định rõ vai trò phối hợp của các đơn vị chuyên môn như Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Cục An toàn hệ thống và các chi nhánh địa phương. Mỗi đơn vị có trách nhiệm cụ thể từ hướng dẫn biểu mẫu, kiểm tra hồ sơ đến báo cáo kết quả triển khai, tạo nên một cơ chế thực thi đồng bộ và minh bạch.

Bối cảnh hiện nay cho thấy thiên tai, biến đổi khí hậu và dịch bệnh ngày càng diễn biến phức tạp, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp và chuỗi cung ứng. Trong điều kiện đó, việc mở ra dư địa tín dụng an toàn và linh hoạt hơn không chỉ giảm rủi ro cho người vay mà còn giúp hệ thống tài chính kiểm soát tốt chất lượng tín dụng.

Việc giữ nguyên nhóm nợ với các khoản vay gặp rủi ro bất khả kháng không đơn thuần là một biện pháp kỹ thuật trong quản lý tín dụng. Đây là thông điệp rõ ràng về sự đồng hành của hệ thống ngân hàng với người sản xuất nông nghiệp, lực lượng vốn chịu nhiều rủi ro nhất nhưng lại đóng vai trò "trụ đỡ" trong đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.