Chiều 17/6, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã có chuyến công tác kiểm tra thực địa các mô hình áp dụng giải pháp khắc phục tình trạng nhiễm Cadimi trên cây sầu riêng tại huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang.
Theo đó, đoàn công tác đã tham quan hai mô hình kiểm soát Cadimi tại vườn ông Trần Thế Bảy và Ngô Văn Tậng tại ấp 16 xã Long Trung với quy mô sản xuất 0,5ha/hộ. Tại mô hình, nhà vườn đang áp dụng 5 giải pháp để khắc phục Cadimi trong đất gồm: phân bón không chứa Cadimi, bạc hà, vi sinh, biochar, vi sinh và biochar.
Đoàn công tác tham quan mô hình của ông Ngô Văn Tậng. Ảnh: Minh Đảm.
Thông tin bước đầu hiệu quả của các giải pháp, bà Nguyễn Thị Kim Phương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: Đến nay, nhà vườn đã thực hiện mô hình được 4 tháng. Kết quả thí nghiệm bước đầu cho thấy giải pháp dùng vôi và áp dụng phân bón không có Cadimi cho thấy hàm lượng Cadimi trên thân lá, đất, nước… giảm rõ rệt. Các giải pháp còn lại kết quả chưa rõ ràng. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng: Để đánh giá hiệu quả toàn diện của thí nghiệm cần có thời gian, nhất là đợi đến thời gian thu hoạch trái lần tới.
Qua báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Tiền Giang cũng như chia sẻ của nhà vườn, Thứ trưởng Hoàng Trung đánh giá rất cao người dân, doanh nghiệp cũng như ngành chức năng địa phương trong việc thực hiện mô hình. Từ mô hình này, Thứ trưởng cũng mong bà con, doanh nghiệp, nhà khoa học và ngành chuyên môn tiếp tục theo dõi đánh giá toàn diện để xác định rõ nguyên nhân, đưa ra giải pháp thiết thực, hiệu quả nhất để khuyến cáo nhằm ngăn ngừa, khắc phục nhiễm cadimi trên cây sầu riêng.
Thứ trưởng Hoàng Trung trao đổi với nông dân. Ảnh: Minh Đảm.
Tiền Giang là một trong những tỉnh sản xuất cây ăn quả trọng điểm của khu vực ĐBSCL với khoảng 88.000ha, trong đó diện tích trồng sầu riêng là 24.500ha. Với những nỗ lực mạnh mẽ và đồng bộ từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân, tỉnh Tiền Giang đang từng bước kiểm soát tốt nguy cơ ô nhiễm Cadimi, hướng tới nền sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững và đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu.
Sầu riêng tăng trưởng nóng và hàng loạt hệ lụy
Cũng tại buổi làm việc, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chia sẻ, chỉ trong vòng 10 năm, diện tích sầu riêng cả nước đã tăng hơn 5 lần, từ 32 nghìn ha (2015) lên gần 179 nghìn ha vào năm 2024. Sản lượng đạt trên 1,5 triệu tấn, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2020. Tuy nhiên, sự tăng trưởng ồ ạt đã vượt xa quy hoạch tại Đề án phát triển cây ăn quả chủ lực đến 2025 và 2030, kéo theo hàng loạt hệ lụy về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và áp lực kiểm soát an toàn thực phẩm.
Sau khi ký Nghị định thư với Trung Quốc (2022), xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam bùng nổ, đạt hơn 3 tỷ USD năm 2024. Nhưng chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu giảm đến 66,6% về kim ngạch so với cùng kỳ, riêng thị trường Trung Quốc giảm hơn 75%. Nguyên nhân chính là do sức tiêu thụ của Trung Quốc suy giảm, sự cạnh tranh gay gắt từ Thái Lan, Malaysia và Campuchia, cùng với yêu cầu kiểm soát chặt Cadimi và Vàng O. Trong khi Thái Lan đã giảm tần suất kiểm tra xuống 30%, sầu riêng Việt Nam vẫn phải kiểm tra 100% lô hàng.
Xuất khẩu sầu riêng đang gặp nhiều khó khăn do vướng nhiều rào cản kỹ thuật. Ảnh: Minh Đảm.
Ngay từ khi nhận được thông báo về sự việc Cadimi từ năm 2024 thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (trước đây) đã chỉ đạo Cục Bảo vệ thực vật (trước đây) sớm chủ động triển khai việc xác định nguyên nhân và đề xuất các giải pháp cho địa phương, trong đó có việc triển khai các mô hình giảm Cadimi tại Tiền Giang. Các giải pháp mà phía Bộ triển khai tập trung vào 3 nhóm chính: Nâng pH đất; dùng các chế phẩm sinh học, bochar để cố đinh Cadimi (chuyển từ dạng hòa tan sang dạng khó tiêu); áp dụng các giải pháp để giảm Cadimi trong đất (như việc trồng bạc hà). Ngoài ra, danh sách hơn 60 loại phân bón “an toàn” cũng được Bộ công bố.
Song song, Bộ đang xây dựng thông tư về quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, kiểm tra đột xuất các cơ sở có nguy cơ vi phạm, tăng năng lực phòng thử nghiệm và đàm phán giảm tần suất kiểm tra với Trung Quốc.
Về lâu dài, ngành sầu riêng được định hướng cơ cấu lại theo hướng tăng tỷ trọng sản phẩm đông lạnh, phát triển chế biến sâu, xây dựng thương hiệu quốc gia, mở rộng thị trường sang Nhật Bản, EU, Hàn Quốc, Hoa Kỳ...
