Sự tan chảy của các sông băng và chỏm băng do biến đổi khí hậu có thể kích hoạt hàng loạt vụ phun trào núi lửa dữ dội.
Nguyên nhân được giải thích là khi băng tan, áp lực lên các buồng magma dưới lòng đất giảm, làm khí trong dung nham giãn nở và dẫn tới phun trào. Hiện tượng này từng được ghi nhận ở Iceland, đảo quốc nằm trên ranh giới mảng kiến tạo giữa đại dương. Tuy nhiên, nghiên cứu tại Chile là một trong những bằng chứng đầu tiên cho thấy sự gia tăng hoạt động núi lửa trên lục địa sau kỷ băng hà cuối cùng.
Núi lửa Erebus ở Nam Cực. Các nhà nghiên cứu cảnh báo nguy cơ lớn nhất là tại Tây Nam Cực, nơi có ít nhất 100 núi lửa nằm dưới lớp băng dày. Ảnh: Jason Edwards.
Các nhà khoa học cảnh báo nguy cơ lớn nhất hiện nay nằm ở tây Nam Cực, nơi có ít nhất 100 núi lửa bị che phủ bởi lớp băng dày. Lượng băng này được dự báo sẽ biến mất trong vài thập kỷ tới do Trái đất nóng lên nhanh chóng.
Mặc dù núi lửa phun trào có thể tạm thời làm mát khí hậu nhờ các hạt phản xạ ánh sáng mặt trời, nhưng các vụ phun trào kéo dài sẽ giải phóng lượng lớn khí nhà kính như CO2 và methane, gây vòng xoáy nóng lên toàn cầu.
Iceland đã trải qua những đợt phun trào liên quan đến sự tan chảy của các sông băng và băng tuyết. Ảnh: Anadolu.
Pablo Moreno-Yaeger, nhà nghiên cứu tại Đại học Wisconsin-Madison (Mỹ), cho biết: “Khi băng tan do biến đổi khí hậu, các núi lửa có xu hướng phun trào thường xuyên và dữ dội hơn”.
Nghiên cứu được trình bày tại Hội nghị địa hóa Goldschmidt ở Prague, dựa trên khảo sát núi lửa Mocho-Choshuenco thuộc dãy Andes. Nhóm nghiên cứu sử dụng phương pháp định tuổi đồng vị để phân tích đá phun trào trước, trong và sau kỷ băng hà, khi lớp băng Patagonian dày tới 1.500 m bao phủ khu vực.
Kết quả cho thấy băng dày từng kìm hãm hoạt động núi lửa giai đoạn 26.000 - 18.000 năm trước, khiến một lượng lớn magma tích tụ ở độ sâu 10-15 km. Khi băng tan từ khoảng 13.000 năm trước, áp lực giảm đột ngột khiến khí trong dung nham giãn nở và phun trào bùng phát. Đáng chú ý, thành phần magma cũng thay đổi, trở nên đặc quánh hơn và gây nổ mạnh hơn.
Các chuyên gia nhấn mạnh cần nghiên cứu sâu hơn để dự đoán và giảm thiểu tác động của vòng phản hồi khí hậu - núi lửa, đặc biệt trong bối cảnh mưa cực đoan cũng có thể làm tăng tính bạo lực của các vụ phun trào trong tương lai.
