Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh lo ngại rằng các tua-bin gió sẽ đe dọa hệ sinh thái mong manh của Mannar – điểm dừng chân quan trọng của hàng triệu loài chim di cư trên tuyến bay Trung Á.
Mannar từ lâu được xem là khu vực lý tưởng cho phát triển điện gió nhờ gió biển mạnh và ổn định. Theo kế hoạch, giai đoạn đầu, Sri Lanka đã triển khai nhà máy Thambapavani với 30 tua-bin gió, công suất 100 MW. Nhà máy đã đi vào hoạt động giai đoạn 2020–2021 với vốn vay từ Ngân hàng Phát triển châu Á.
Mannar (Sri Lanka) là điểm dừng chân quan trọng của hàng triệu loài chim di cư trên tuyến bay Trung Á. Ảnh: Moditha Kodikara Arachchie.
Tiếp đó, chính phủ đang xúc tiến nhiều dự án khác, trong đó có dự án Adani Mannar 250 MW do tập đoàn Adani (Ấn Độ) đầu tư. Tuy nhiên, dự án này đã bị hủy bỏ đầu tư năm 2024.
Người dân và nhà hoạt động lo ngại dự án sẽ gây tổn hại tới các vùng đất ngập nước, làm gia tăng nguy cơ xung đột đối với các loài chim di cư, đặc biệt là những loài đang bị đe dọa như chim choắt mỏ thìa và chim rẽ lớn.
Nhà nghiên cứu chim di cư Sampath Seneviratne cảnh báo việc xây thêm cơ sở điện gió có thể tạo “rào chắn nguy hiểm” trên tuyến đường di cư, đồng thời kêu gọi đánh giá tác động tổng thể thay vì xem xét riêng lẻ từng dự án.
Trong khi đó, Bộ trưởng Năng lượng Kumara Jayakody lại mô tả khu vực Mannar–Pooneryn là "vùng đất khô cằn", phủ nhận giá trị đa dạng sinh học và cho rằng những lo ngại về chim di cư chỉ là "làm quá".
Phát biểu này khiến giới khoa học và cộng đồng địa phương phẫn nộ. Trên thực tế, nghiên cứu đã ghi nhận tại Mannar có tới 566 loài thực vật và 548 loài động vật, trong đó hàng chục loài đặc hữu, cùng các hệ sinh thái đất ngập nước, cỏ biển và bãi triều có giá trị toàn cầu. Khu bảo tồn Vankalai tại đây cũng được công nhận là khu Ramsar – vùng đất ngập nước quốc tế quan trọng.
Không chỉ là “điểm nóng” đa dạng sinh học, Mannar còn có tiềm năng lớn về du lịch sinh thái. Mỗi mùa chim di cư, hàng đàn hồng hạc lớn thu hút du khách và giới quan sát chim khắp thế giới. Ngoài ra, khu vực còn phù hợp cho thể thao gió và các hoạt động biển bền vững, mở ra cơ hội kinh tế không đánh đổi môi trường.
Tuy nhiên, cộng đồng địa phương, phần lớn là ngư dân và nông dân nghèo, đang chịu sức ép từ các dự án quy mô lớn. Một số người cho biết các tua-bin gió hiện tại đã làm thay đổi thủy văn, gây ngập lụt bất thường mùa mưa. Họ lo ngại đây có thể là bước đi nhằm buộc cư dân rời bỏ đảo, nhường chỗ cho khai thác tài nguyên.
Theo nhà hoạt động khí hậu Melani Gunathilaka (CAN Sri Lanka), việc tạm đình chỉ dự án điện gió mở cơ hội để chính phủ tiến hành đánh giá môi trường nghiêm túc và lắng nghe người dân. Bà nhấn mạnh, phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết, nhưng phải đi đôi với bảo vệ hệ sinh thái toàn cầu có ý nghĩa đặc biệt như Mannar.
Hiện nay, Sri Lanka cần tìm cách cân bằng giữa mở rộng năng lượng sạch và bảo tồn thiên nhiên. Nếu làm tốt, điện gió Mannar có thể trở thành câu chuyện thành công về phát triển bền vững; nếu không, đây sẽ là bài học cay đắng về cái giá phải trả khi hy sinh đa dạng sinh học để chạy theo năng lượng xanh.
