Quy định giảm phát thải khí nhà kính trong hàng không dân dụng

Lần đầu tiên có quy định về nhiên liệu hàng không bền vững

Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) do Quốc hội vừa thông qua, đã đưa ra quy định về bảo vệ môi trường trong hoạt động hàng không dân dụng. Theo đó, hoạt động hàng không dân dụng phải giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường; giảm phát thải khí thải; hạn chế tiếng ồn từ hoạt động của tàu bay.

Tàu bay, động cơ tàu bay, cánh quạt, trang thiết bị bảo đảm hoạt động bay, trang thiết bị cảng hàng không và các trang thiết bị mặt đất khác phải đáp ứng yêu cầu, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, Luật đưa ra quy định việc ban hành kế hoạch thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam về giảm phát thải và bù trừ các-bon trong hàng không quốc tế và nhiên liệu hàng không bền vững theo quy định của pháp luật.

Lần đầu tiên, Luật đưa ra khái niệm "nhiên liệu hàng không bền vững" (Sustainable Aviation Fuel - gọi tắt là SAF). Đây là nhiên liệu có hiệu quả cao trong việc giảm phát thải CO2 trong hoạt động hàng không dân dụng được sản xuất từ chất thải hoặc từ các nguyên liệu có thể tái tạo được.

Luật quy định, chính sách phát triển hàng không dân dụng sẽ có ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai đối với hoạt động đầu tư, nghiên cứu, sản xuất, nhập khẩu, phân phối và sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững, đầu tư xây dựng, vận hành hạ tầng nhiên liệu hàng không bền vững.

Việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, chuyển giao công nghệ trong hoạt động hàng không dân dụng phải bảo đảm công nghệ tiên tiến, hiện đại, bảo đảm an ninh, an toàn hàng không, bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, phù hợp với xu hướng phát triển của hàng không dân dụng quốc tế.

Tuân thủ cam kết quốc tế 

Trong thực tế, ngành hàng không là một trong những ngành đang có cam kết mạnh mẽ về giảm phát thải khí nhà kính. Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO) đặt mục tiêu giữ mức phát thải CO2 ổn định cho giai đoạn sau năm 2020 ở mức 85% so với năm 2019 (trước đại dịch Covid-19 là khoảng 1 tỷ tấn CO2tđ), giảm 5% vào năm 2030, giảm mạnh trong các năm tiếp theo và đạt mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050 theo Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Các giải pháp ưu tiên gồm cải tiến công nghệ, quy trình vận hành máy bay và sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững. ICAO yêu cầu các hãng hàng không thành viên thực hiện các giải pháp giảm phát thải CO2 bắt buộc từ năm 2027.

Liên minh Châu Âu (EU) đã ban hành Quy định về đảm bảo hoạt động bình đẳng cho vận tải hàng không bền vững (ReFuelEU Aviation 2023/2405), áp dụng từ 1/1/2025 cho các quy định chính thức. Theo đó, quy định cung ứng nhiên liệu cho các chuyến bay từ các sân bay của EU phải phối trộn tối thiểu 2% SAF vào Jet A-1 từ năm 2025, tăng dần lên 6% vào năm 2030, 20% vào năm 2035, tiếp tục nâng dần tỷ lệ và tiến tới đạt 70% vào năm 2050.

Cuối tháng 6/2025, ICAO xác nhận Việt Nam đăng ký tham gia giai đoạn tự nguyện của Cơ chế giảm và bù đắp các-bon đối với các chuyến bay quốc tế (CORSIA), bắt đầu từ ngày 1/1/2026. Các quốc gia khi tham gia CORSIA sẽ phải giám sát, báo cáo và thực hiện các biện pháp bù đắp lượng phát thải khí CO₂ từ các chuyến bay quốc tế thông qua việc mua tín chỉ carbon. Để đáp ứng yêu cầu quốc tế, các đơn vị quản lý ngành, các nhà cung cấp nhiên liệu bay và hãng hàng không của Việt Nam đang khẩn trương xây dựng kế hoạch nghiên cứu phát triển, sản xuất, nhập khẩu và cung ứng SAF để thích ứng với yêu cầu của thực tiễn.

Bên cạnh mục tiêu môi trường, việc phát triển SAF còn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài thông quan việc hình thành thị trường SAF nội địa và xuất khẩu ra các thị trường tiềm năng như EU và khu vực ASEAN. Việt Nam có tiềm năng lớn về nguyên liệu tái tạo như phụ phẩm nông nghiệp, dầu tái chế, sinh khối… và có điều kiện để sản xuất SAF với chi phí cạnh tranh.

Theo đại biểu quốc hội Tạ Đình Thi, Đoàn đại biểu quốc hội TP. Hà Nội, ngành hàng không là huyết mạch giao thông, một động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, kết nối thương mại toàn cầu và du lịch. Tuy nhiên, đây cũng là một trong những ngành khó giảm phát thải nhất. Với nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam được kỳ vọng trở thành nền tảng pháp lý vững chắc, dẫn dắt ngành hàng không phát triển an toàn, hiệu quả, hiện đại và thân thiện với môi trường trong thời gian tới.