Trong lộ trình phát triển năng lượng sạch quốc gia, việc đẩy mạnh sử dụng nhiên liệu Euro 5 không chỉ là hành động vì môi trường, mà còn là động lực thúc đẩy nền kinh tế xanh, mở đường cho các công nghệ năng lượng mới, phương tiện giao thông thân thiện và một tương lai phát triển bền vững hướng đến Net zero.
Mở đường cho các công nghệ năng lượng mới
Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí từ khí thải ô tô là nguyên nhân dẫn đến hàng triệu trường hợp tử vong và mất điều kiện sức khỏe hàng năm trên toàn cầu. Để giải quyết bài toán đó, công nghệ tiêu chuẩn khí thải Euro 5 là một trong những tiêu chuẩn khắt khe về xe ô tô đang được áp dụng rộng rãi trên thế giới.
Ô nhiễm không khí từ khí thải ô tô là nguyên nhân dẫn đến hàng triệu trường hợp tử vong. Ảnh: Minh họa.
Tiêu chuẩn khí thải Tier 4 của Hoa Kỳ được ký vào năm 2004 và đã được triển khai từ năm 2008 đến 2015, yêu cầu các nhà sản xuất động cơ mới với công nghệ kiểm soát khí thải tiên tiến. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) và các quốc gia thành viên Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA) đã áp dụng Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 và Euro 6 cho các phương tiện đường bộ mới. Trung Quốc cũng đã áp dụng chuẩn khí thải Euro 5 từ tháng 1/2017 với bộ 5 nguyên tắc khí thải phương tiện giao thông, tương đương với chuẩn khí thải Euro 5 áp dụng cho ô tô dùng động cơ xăng và diesel đã được áp dụng ở châu Âu.
Việt Nam cũng không nằm ngoài lề xu hướng này. Tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP 26), Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc chống lại biến đổi khí hậu và hướng tới phát triển bền vững. Để hiện thực hóa cam kết này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, trong đó có lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 cho các loại xe ô tô.
Tại Việt Nam từ 2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của ngày 1/9/2011, theo Quyết định này tất cả các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải tuân thủ tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022. Quyết định này không chỉ nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.
Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 là một trong những tiêu chuẩn khí thải hiện hành trên thế giới. Tiêu chuẩn này đặt ra các hướng dẫn cụ thể về lượng khí thải tối đa cho phép từ xe ô tô trong quá trình vận hành. Các chất như bụi mịn (PM), hydrocarbon (HC), khí nitơ oxit (NOx) và khí carbon monoxide (CO) được kiểm soát và giảm thiểu theo tiêu chuẩn này.
So với các tiêu chuẩn áp dụng trước đây, Euro 5 chặt chẽ hơn về mức phát thải các chất gây ô nhiễm. Đối với nhiên liệu, các loại xăng và dầu diesel phải đáp ứng các tiêu chuẩn về hàm lượng lưu huỳnh thấp, như xăng RON 95-V và dầu DO 0,001S-V, nhằm giảm thiểu khí thải độc hại.
Giảm thiểu chất gây ô nhiễm môi trường
Theo Hiệp hội xăng dầu Việt Nam (Vinpa), việc sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn khí thải Euro 5 mang lại nhiều lợi ích quan trọng như bảo vệ sức khoẻ con người, bảo vệ môi trường, tối ưu hóa hiệu suất động cơ, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm chi phí vận hành cho người sử dụng.
Theo đó, các giới hạn khí thải của Euro 5 được quy định rất chi tiết để đảm bảo tính hiệu quả trong việc giảm thiểu ô nhiễm. Đối với xe sử dụng động cơ xăng, giới hạn khí thải CO là 1,00g/km, HC là 0,10g/km, NOx là 0,06g/km và PM là 0,005g/km. Trong khi đó, đối với xe diesel, giới hạn CO là 0,50g/km, HC + NOx là 0,23g/km, NOx riêng lẻ là 0,18g/km và PM là 0,005g/km. Những con số này phản ánh mức độ nghiêm ngặt của tiêu chuẩn Euro 5 trong việc kiểm soát các chất gây ô nhiễm từ phương tiện giao thông. Điều này không chỉ giúp cải thiện chất lượng không khí mà còn đóng góp vào nỗ lực toàn cầu trong việc chống biến đổi khí hậu. Khí thải từ phương tiện giao thông là một trong những nguồn phát thải lớn nhất. Do đó, việc giảm thiểu chúng sẽ có tác động tích cực đến môi trường.
Petrolimex đã chính thức bán dầu Diesel tiêu chuẩn Euro 5 trên thị trường kể từ 1/1/2018. Ảnh: Petrolimex.
Theo nghiên cứu Phát thải khí nhà kính và lưu huỳnh Đioxit khi sử dụng xăng dầu tại Việt Nam của PGS.TS. Văn Đình Sơn Thọ - Đại học Bách Khoa Hà Nội, Ngân hàng Thế giới ước tính tiêu thụ xăng và dầu diesel của Việt Nam có thể đạt lần lượt là 9,33 triệu tấn và 10,62 triệu tấn vào năm 2025 và tăng lên ít nhất 12,33 triệu tấn xăng và 15,10 triệu tấn dầu diesel vào năm 2030.
Nghiên cứu cũng đã đưa ra kịch bản cơ sở tính toán lượng phát thải Khí nhà kính (KNK) và SO2 cho năm 2025 và 2030 và giả định rằng thị trường sẽ tiếp tục tiêu thụ ba loại xăng (E5- RON92-II, RON95-III và RON95-V) với tỷ lệ tương tự như năm 2023. Dựa trên khối lượng E5-RON92-II cho năm 2025 và 2030, khối lượng E100 dự kiến sẽ đạt khoảng 128.000 tấn vào năm 2025 và tăng lên 170.000 tấn vào năm 2030.
Kết quả cho thấy, với tổng tiêu thụ xăng dầu là 20 triệu tấn vào năm 2025, lượng khí thải có thể đạt 63,7 triệu tấn CO2tđ. Đến năm 2030, tiêu thụ nhiên liệu dự kiến sẽ tăng lên 27,4 triệu tấn, ước tính phát thải 87,7 triệu tấn khí nhà kính. Lượng khí thải SO2 có thể tăng đến 13.400 tấn vào năm 2025 và 18.700 tấn vào năm 2030. Tuy nhiên, nếu Quyết định số 49/2011/QĐ được thực hiện đầy đủ bằng cách bắt buộc sử dụng xăng và dầu diesel loại V trên toàn quốc, lượng khí thải SO2 sẽ giảm đáng kể xuống còn khoảng 400 tấn vào năm 2025 và 550 tấn vào năm 2030. Điều này cho thấy lượng khí thải SO2 có thể giảm đáng kể nếu việc sử dụng nhiên liệu xăng dầu chuẩn V được thực hiện nghiêm ngặt trên toàn quốc trong tương lai.
Tối ưu hoá hiệu suất động cơ, giảm chi phí vận hành cho người sử dụng
Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5 giúp tiết kiệm năng lượng và chi phí. Xe sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5 thường được trang bị các công nghệ tiên tiến như hệ thống cảm biến khí thải On-Board Diagnostics (OBD) và các thiết bị lọc khí. Những công nghệ này không chỉ giúp giảm phát thải mà còn tối ưu hóa hiệu suất động cơ, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm chi phí vận hành cho người sử dụng.
Cụ thể, Euro 5 yêu cầu sử dụng các công nghệ tiên tiến hơn như Hệ thống giảm xúc tác chọn lọc (Selective Catalytic Reduction - SCR) và Bộ lọc hạt diesel (Diesel Particulate Filter - DPF). SCR giúp giảm lượng NOx bằng cách phun dung dịch urê vào khí thải, trong khi DPF lọc các hạt bụi mịn ra khỏi khí thải động cơ diesel.
Dầu Diesel mức V (DO-V) mới đang là nhiên liệu sạch tiên phong cho tương lai nhưng thông tin phổ cập về sản phẩm này hiện vẫn còn rất ít ỏi. Ảnh: Petrolimex.
Những cải tiến này giúp động cơ Euro 5 đốt cháy nhiên liệu hiệu quả hơn, giảm thiểu lượng khí thải độc hại và cải thiện tổng thể hiệu suất động cơ. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn mang lại trải nghiệm lái xe tốt hơn cho người sử dụng.
Thực tế, ngay từ khi Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ được ban hành, các thành viên của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đã chủ động lên kế hoạch đầu tư và nâng cấp thiết bị, công nghệ cho các mẫu xe để đáp ứng tiêu chuẩn mới. Từ đầu năm 2022, khi các hãng có kế hoạch đưa các mẫu xe đạt tiêu chuẩn khi thải mức 5 ra thị trường, nhân viên bán hàng và đội ngũ kỹ thuật đã được đào tạo của các hãng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc tư vấn và hỗ trợ khách hàng tìm hiểu và nắm rõ các khuyến cáo quan trọng về việc sử dụng xe và nhiên liệu nhằm giảm thiểu rủi ro.
Ngoài ra, VAMA còn phối hợp với Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam để mở rộng mạng lưới cung cấp và triển khai các hoạt động truyền thông hỗ trợ khách hàng trong việc tiếp cận nhiên liệu mức 5, xây dựng Bộ câu hỏi thường gặp (FAQs) về tiêu chuẩn khí thải mức 5 nhằm giải đáp những thắc mắc của người tiêu dùng và khách hàng trong quá trình áp dụng tiêu chuẩn mới.
Việc chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch là xu hướng tất yếu toàn cầu giúp nâng cao hiệu suất của phương tiện, bảo vệ môi trường và đóng góp vào phát triển bền vững. Tuy nhiên, để hiện thực hóa vấn đề sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn tại Việt Nam cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, các bộ, ban, ngành hữu quan; các nhà sản xuất và phân phối ô tô cũng như người tiêu dùng.
