PSAV và PPP ngành hàng, động lực cho nông nghiệp sinh thái và thị trường các-bon
Hội nghị thường niên Đối tác phát triển bền vững Nông nghiệp Việt Nam (PSAV 2025) với chủ đề “Thúc đẩy đối tác công tư trong chuỗi giá trị nông nghiệp phát thải thấp và hội nhập thị trường các-bon”.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung phát biểu tại Hội nghị thường niên PSAV 2025. Ảnh: Đình Du.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh, nông nghiệp tiếp tục giữ vai trò trụ cột đối với an ninh lương thực, sinh kế của hơn 60% dân số nông thôn và đóng góp trên 15% GDP.
Mặc dù năm 2025 được dự báo nhiều biến động, ngành nông nghiệp vẫn duy trì tăng trưởng tích cực. Giá trị gia tăng toàn ngành quý III/2025 tăng 3,74%, 11 tháng kim ngạch xuất khẩu đạt 64,01 tỷ USD, tăng 12,6% so với cùng kỳ.
Bên cạnh đó cũng có những thách thức như: Biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên, yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc, quy mô sản xuất nhỏ lẻ của hơn 9,2 triệu hộ nông dân. Nông nghiệp hiện là lĩnh vực phát thải lớn, với 116,5 triệu tấn CO₂tđ vào năm 2020, trong đó riêng trồng trọt chiếm gần 80%.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá cao vai trò của PSAV và các nhóm công tác PPP ngành hàng trong việc thúc đẩy mô hình sản xuất bền vững. Ảnh: Hồng Thủy.
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách chiến lược nhằm hiện thực hóa cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, bao gồm Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, Chiến lược Tăng trưởng xanh, Nghị định về giảm phát thải khí nhà kính và thị trường các-bon, cùng Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris.
Đặc biệt, năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phê duyệt Đề án Sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tạo nền tảng quan trọng cho chuyển đổi xanh, chuẩn hóa quy trình canh tác, ứng dụng công nghệ, triển khai hệ thống MRV và thúc đẩy hội nhập thị trường các-bon.
"Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá cao vai trò của PSAV và các nhóm công tác PPP ngành hàng trong việc thúc đẩy mô hình sản xuất bền vững, sử dụng vật tư nông nghiệp có trách nhiệm, giảm phát thải tại vùng nguyên liệu và tăng cường liên kết chuỗi, mở rộng mô hình nông nghiệp sinh thái, huy động nguồn lực xã hội, đẩy mạnh sự tham gia của doanh nghiệp và hộ nông dân vào các chương trình giảm phát thải, chuẩn bị cho thị trường các-bon trong nước và quốc tế”, Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết thêm.
Nhiều mô hình canh tác bền vững nâng chất lượng, giảm phát thải
Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế , Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Giám đốc Ban Thư ký PSAV cho biết: Năm 2025 ghi nhận nhiều kết quả nổi bật trong thúc đẩy mô hình canh tác bền vững, nâng cao chất lượng nông sản và hỗ trợ nông dân tham gia chuỗi giá trị.
Ngành cà phê tiếp tục là điểm sáng với chương trình Nescafé Plan và các dự án eCoffee, giúp cung ứng hơn 86,5 triệu cây giống kháng bệnh, tập huấn 355.000 lượt nông dân, trong đó 35% là phụ nữ. Việc áp dụng kỹ thuật mới giúp giảm 40-60% lượng nước tưới, giảm 20% hóa chất, đồng thời tăng thu nhập cho nông dân từ 30-100% so với sản xuất truyền thống.
Ngành lúa gạo hiện đang triển khai các mô hình canh tác giảm phát thải tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, gắn với đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao. Khoảng 5.000 tổ khuyến nông cộng đồng và 50.000 thành viên được đào tạo về kỹ thuật, chuyển đổi số và tiêu thụ sản phẩm.
Nhóm ngành rau quả cũng đã xây dựng được 28 mô hình khoai tây bền vững, mở rộng vùng trồng lên 320 ha và vận hành hai trung tâm học thuật. Các chương trình hợp tác với Care, PepsiCo và UNIDO giúp phát triển mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ, hỗ trợ tài chính, đồng thời nâng chất lượng xuất khẩu cho các sản phẩm như bưởi, sầu riêng và chanh leo.
Trong khi đó, nhóm hóa chất nông nghiệp tập trung vào quản lý thuốc bảo vệ thực vật theo hướng bền vững. Hàng loạt hoạt động đào tạo được triển khai, gồm đánh giá rủi ro môi trường, tập huấn về mức dư lượng cho ASEAN 2025-2026 và chương trình đào tạo sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn cho hơn 1.200 đại lý và 4.100 nông dân.
Nhìn chung, các nhóm PPP ngành hàng đã mở rộng mô hình sản xuất bền vững, tăng cường chuỗi liên kết, thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao tiêu chuẩn chất lượng, tạo nền tảng cho mục tiêu phát thải thấp và nâng giá trị nông sản Việt Nam trong những năm tới.
Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân sẽ tạo nên chuỗi liên kết hiệu quả về phát thải thấp. Ảnh: Hồng Thủy.
Tại hội nghị, ông Nguyễn Trường Vương, Trưởng Bộ phận đối ngoại công ty Trách nhiệm hữu hạn Bayer cho biết: Dù áp dụng quy trình hay quy tắc nào, điều cốt lõi cần mang đến những lợi ích và hiệu quả tốt nhất cho người nông dân và giảm phát thải. Các mô hình của doanh nghiệp, mô hình của khuyến nông và mô hình của các bên đều hướng tới mục tiêu áp dụng những quy trình tích hợp, những giải pháp để làm sao gia tăng năng suất, gia tăng chất lượng, giảm vật tư đầu vào để gia tăng lợi nhuận cho bà con nông dân và cái cuối cùng đó là giảm phát thải.
Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam chia sẻ, hợp tác công tư PPP sẽ liên kết 3 nhà: Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân sẽ tạo nên chuỗi liên kết hiệu quả. Trong đó, nhà nước sẽ đóng vai trò là ban hành chính sách, ban hành các tiêu chuẩn và đứng vai trò kiểm nghiệm. Doanh nghiệp sẽ hỗ trợ cùng với bà con đầu tư vốn để làm sao xây dựng vùng nguyên liệu và sau đó là bao tiêu sản phẩm.
Nông dân là người chủ động, tích cực, cam kết đồng hành với bà con, cùng với nhà xuất khẩu…làm sao để thực hành và nghiên cứu áp dụng các biện pháp kỹ thuật. Nếu có sự hỗ trợ tốt hơn của các tổ chức tài chính, các ngân hàng dưới tên gọi thư mục tài chính xanh, sẽ có thêm nguồn lực hỗ trợ cho doanh nghiệp, cho nhà xuất khẩu đầu tư cùng với nhà nước, hỗ trợ bà con trong quá trình canh tác.
Đối tác Phát triển Bền vững Nông nghiệp Việt Nam (PSAV) là một sáng kiến hợp tác công tư (PPP) ra đời năm 2010, quy tụ các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, hiệp hội, viện nghiên cứu, tổ chức quốc tế nhằm thúc đẩy nông nghiệp Việt Nam tăng năng suất, giảm nghèo, giảm phát thải, tập trung phát triển chuỗi giá trị các nông sản chủ lực như cà phê, chè, lúa, thủy sản, rau quả, hồ tiêu, gia vị, chăn nuôi. Mục tiêu chính của PSAV là tăng 20% năng suất, giảm 20% đói nghèo, giảm 20% phát thải.
