Bà Ngô Tường Vy, Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất - Nhập khẩu trái cây Chánh Thu. Ảnh: Võ Việt.
Minh bạch, học hỏi Thái Lan
Trong đợt xét duyệt ngày 21/5, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã phê duyệt thêm 829 mã số vùng trồng và 131 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng Việt Nam. Như vậy, tính đến hiện tại, Việt Nam đã có 1.396 mã vùng trồng và 188 cơ sở đóng gói được Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt.
Theo bà Ngô Tường Vy, Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất – Nhập khẩu trái cây Chánh Thu, thông tin vui này sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam xóa tan nỗi lo về vấn đề xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc.
Bà Tường Vy cho rằng, để minh bạch thị trường xuất khẩu sầu riêng, cần cấp mã số cho ít nhất 70% diện tích trồng loại cây tỷ đô này.
“Sầu riêng Việt Nam tiêu thụ chủ yếu tại Trung Quốc. Hiện chưa có nước nào có sức mua như thị trường 1,4 tỷ dân. Muốn xuất khẩu bền vững, điều đầu tiên cần làm là minh bạch, tuân thủ kỹ thuật từ khi chăm sóc đến thu hoạch, chế biến”, bà Tường Vy nói.
CEO nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xuất khẩu sầu riêng, cho rằng với diện tích trồng ngày càng tăng, Chính phủ càng phải đầu tư vào việc nghiên cứu về nguồn giống, công nghệ bảo quản trước và sau thu hoạch, để nông dân có quy trình chuẩn hoá về mặt kỹ thuật, doanh nghiệp ổn định chất lượng trong khâu sản xuất bảo quản.
“Về phần tài chính, Chính phủ đang thúc đẩy phong trào thi đua cho nông dân làm giàu, đặt kinh tế tư nhân là cốt lõi thì việc có những chính sách cho vay tài chính với lãi suất ưu đãi để các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư hơn nữa về chế biến sâu, đa dạng và nâng cao giá trị và tạo sự bền vững cho ngành hàng”, bà Tường Vy nói.
Bên cạnh tín hiệu tích cực, bà Tường Vy cho rằng cần lưu ý tuân thủ theo nguyên tắc kiểm dịch trái cây, đặc biệt với sầu riêng, “chỉ một con rầy là hủy cả lô hàng”.
Vấn đề nữa được đặt ra, là giá bán sầu riêng Việt Nam luôn thua Thái Lan. Bà Tường Vy cho biết khi sang Thái Lan, mới thấy nông dân nước bạn bán sầu riêng theo quy chuẩn nghiêm ngặt ngay tại vườn. “Đó là điều chúng ta nên học hỏi họ. Họ làm bài bản từ những khâu nhỏ nhất.
Ở Thái Lan, họ rất đề cao vai trò của cộng đồng, cùng nhau xây dựng niềm tin với khách hàng như thế nào, chia sẻ quy trình sản xuất ra sao, định hướng thông tin thị trường, thông tin thị hiếu khách hàng, những thay đổi về yêu cầu của nước nhập khẩu…
Bài học ở đây là phải cùng nhau hình thành cộng đồng, đề cao trách nhiệm cộng đồng để hướng đến mục tiêu cao nhất là thương hiệu quốc gia. Mỗi một người, một khâu trong chuỗi ngành hàng cần phải bỏ lợi ích cá nhân mình xuống để đặt lợi ích quốc gia, lợi ích chung lên trước, và chắc chắn trong đó rồi cũng sẽ có lợi ích của mình.
Nhìn thẳng vào vấn đề này, đối với ngành hàng trái cây, có thể thấy vẫn còn nhiều nút thắt, điểm nghẽn cần tháo gỡ. Đó là thực tế ngành hàng của chúng ta vẫn còn thiếu sự đồng bộ chất lượng sản phẩm, liên kết giữa các khâu trong chuỗi chưa được chặt chẽ, còn thiếu sự đầu tư về mặt khoa học, quy hoạch đất đai vùng nguyên liệu, nhà máy chế biến chưa tương xứng…
Giá sầu riêng Việt Nam vẫn đang rẻ hơn Thái Lan do thiếu sự đồng bộ. Ảnh: Võ Việt.
Vì sao lô hàng thứ 10 là thua Thái Lan?
Theo CEO Tường Vy, cần phải đồng bộ đầu tiên là chất lượng sản phẩm, cũng là vấn đề khó nhất để xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt. Tiếp tục lấy ví dụ quả sầu riêng, có bao giờ chúng ta tự hỏi: Tại sao độ ngon của sầu riêng Việt Nam không hề thua người Thái Lan nhưng chúng ta luôn phải bán với giá thấp hơn của họ ở các thị trường? Chính là vì sản phẩm của chúng ta không có được sự đồng bộ, đồng đều bằng sản phẩm của họ. 1 quả hay chỉ 1 lô hàng chúng ta có thể bán giá bằng họ nhưng đến quả thứ 10, lô hàng thứ 10 đã thành câu chuyện khác.
Tất nhiên sự đồng đều, đồng bộ sản phẩm đó không tự dưng mà có, nó đến từ cả một quá trình quản lý, từ quy trình sản xuất đồng bộ, quản lý đồng bộ, thậm chí có cả những quy định được đưa thành luật, nếu không đáp ứng được, vi phạm quy định quản lý, gây ảnh hưởng đến thương hiệu quốc gia có thể còn bị phạt tù.
Đặc biệt là vai trò đồng hành, hỗ trợ người nông dân, giúp người nông dân có kiến thức, có quy trình kỹ thuật đồng bộ đáp ứng được tiêu chuẩn đồng đều, có thông tin thị trường, có giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm, có sự quản lý giám sát của chính quyền địa phương về tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng sản phẩm…
Tôi cho rằng, đây là những vấn đề mà hiện nay chúng ta đang còn thiếu, người nông dân của chúng ta còn thua thiệt nhiều so với đối thủ cạnh tranh. Có thể giống của chúng ta tốt, điều kiện tự nhiên lý tưởng, trình độ canh tác của bà con mình cũng rất giỏi nhưng có người làm tốt, đáp ứng được tiêu chuẩn cao nhất, nhưng ngược lại cũng có nhiều người làm chưa tốt. Vấn đề là người làm chưa tốt vẫn có thể bán sản phẩm bình thường do sự cạnh tranh của các doanh nghiệp, thương lái chưa thực sự minh bạch, lành mạnh, do sự quản lý của chúng ta đang còn nhiều hạn chế...
Một vấn đề quan trọng nữa là hỗ trợ người dân về thông tin thị trường. Muốn xây dựng thương hiệu quốc gia, muốn nâng tầm chất lượng nông sản thì cần phải có đội ngũ tư vấn am hiểu thị trường, hiểu được thị hiếu người tiêu dùng ở thị trường đó mong muốn sản phẩm của mình thế nào, cung cấp dịch vụ và chất lượng sản phẩm ra sao... Hiểu được giá trị người tiêu dùng mong muốn để làm ra sản phẩm đáp ứng được yêu cầu của thị trường, chắc chắn sẽ thành công.
Từ quả sầu riêng đến các mặt hàng nông sản khác đều có chung bài toán như vậy, chỉ khi nào chúng ta có lời giải, đồng hành thực sự với bà con nông dân thì câu chuyện xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Việt Nam mới có thể thành công.
