Người dân vùng lũ miền Trung cần trợ lực

Tiền tỷ bị cuốn trôi trong đêm

Dọc hai bờ sông Vu Gia ở xã Hà Nha (TP Đà Nẵng), dấu vết trận mưa lũ lịch sử cuối tháng 10 vẫn hằn lên từng vạt đất, thân cây để thấy rõ sức tàn khốc mà thiên tai vừa trút xuống nơi này. Những thửa ruộng từng xanh mướt giờ nằm im lìm dưới lớp cát trắng dày.

Hàng trăm hecta đất canh tác bị dòng lũ khoét trôi, để lại những vách sạt dựng đứng dọc triền sông. Bên bờ nước đục quánh phù sa, những đôi mắt thẫn thờ của bà con dõi xuống những cánh đồng gắn bó bao năm đã bị vùi lấp, ánh nhìn chứa cả nỗi bàng hoàng, lo lắng và xót xa trước sự mất mát quá lớn.

Giữa khoảng ruộng thơm (dứa) rộng 5 sào bị cát phủ dày, bà Nguyễn Thị Miền ở thôn Hòa Hữu Tây, xã Hà Nha vẫn bần thần, bàn tay run run vén lớp cát như tìm kiếm chút hi vọng còn sót lại. Chỉ hơn 2 tháng nữa là mùa thu hoạch thơm - vụ mùa quan trọng nhất trong năm, cũng là nguồn thu chính để gia đình trang trải dịp Tết. Thế nhưng lũ về quá nhanh, dòng nước từ thượng nguồn dâng cao và xiết mạnh mang theo cát sỏi ùa xuống, vùi lấp toàn bộ diện tích thơm đang kỳ sinh trưởng đẹp nhất.

“Gia đình đã bỏ ra hàng chục triệu đồng để mua phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, suốt gần một năm trời ngày nào cũng ra thăm rẫy chăm từng bụi thơm. Vậy mà giờ tất cả nằm dưới lớp cát này”, bà Miền nghẹn giọng. Đôi mắt đỏ hoe của bà như càng sẫm lại giữa nền cát trắng lạnh lẽo. Điều khiến bà lo nhất lúc này không chỉ là tiền của mất đi, mà là không biết lấy đâu ra sức người, sức của để san đất, múc cát, gây dựng lại mùa vụ mới.

Cách đó không xa, mức độ thiệt hại còn khốc liệt hơn. Chỉ trong một đêm, hơn 5 ha vườn cây ăn quả của gia đình bà Võ Thị Hồng với 500 gốc bưởi, 300 gốc ổi, 200 gốc xoài và 30.000 cây thơm đã bị dòng nước lũ cuốn phăng xuống sông Vu Gia. Những gốc cây chăm chút từ lúc còn non, năm nay lẽ ra bắt đầu cho trái, giờ chỉ còn vài dấu tích trơ trọi nằm chênh vênh bên mép sạt. Giá trị thiệt hại tính sơ cũng hơn 1 tỷ đồng, chưa kể toàn bộ công sức, mồ hôi và bao năm tích góp của cả gia đình.

“Hơn 1 tỷ đồng đầu tư của gia đình tôi coi như mất trắng. Đất canh tác cũng không còn nữa. Nhiều năm dành dụm mới gây dựng được chừng đó mà giờ đứng nhìn cũng không biết lấy gì nuôi con…”, bà Hồng nói trong tiếng thở dài nặng trĩu. Ánh mắt bà dõi theo từng mảng đất trôi mất hút dưới lòng sông, như thể một phần cuộc sống của gia đình cũng bị lũ cuốn đi theo.

Dọc thôn Hòa Hữu Tây và Hòa Hữu Đông, cả một vùng đất màu mỡ từng nuôi sống bao thế hệ nay trượt dài xuống dòng Vu Gia, để lại những khoảng trống lạnh lẽo và vô vọng. Thống kê sơ bộ cho thấy toàn thôn có hơn 10 ha hoa màu mất trắng, 12 ha đất sản xuất bị sạt lở hoàn toàn, gần 15 ha còn lại bị cát vùi lấp dày 50 cm đến 1,5 m - mức độ bồi lấp đủ để khiến bất kỳ diện tích nào cũng khó phục hồi ngay.

Ông Ngô Đình Hóa, Trưởng thôn Hòa Hữu Đông, cho biết vụ đông xuân 2026 đang đến gần nhưng thiệt hại lần này quá nặng nề. Người nông dân mất đất, mất vật tư sản xuất, mất đi sinh kế khi nhiều diện tích canh tác bị sạt lở hoặc bồi lấp sâu. “Nếu không khắc phục sớm, vụ đông xuân 2026 coi như bỏ. Người dân mất đất, mất giống. Chúng tôi rất mong cấp trên có chính sách khẩn cấp để cải tạo lại đất cho bà con”, ông Hóa nói.

Cấp thiết hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, vật tư thiết yếu

Theo Sở NN-MT TP Đà Nẵng, đợt mưa lũ từ ngày 25/10 đến 3/11, kết hợp ảnh hưởng của bão số 13 Kalmaegi, đã gây ra mức thiệt hại được xem là nặng nề nhất trong nhiều năm trở lại đây đối với ngành nông nghiệp thành phố.

Toàn địa bàn có 358 ha lúa, hơn 1.172 ha hoa màu, 745 ha cây lâu năm, 213 ha cây ăn quả cùng hàng chục nghìn chậu hoa, cây cảnh bị hư hại. Chăn nuôi cũng chịu tổn thất lớn khi hơn 2.500 con gia súc và gần 286.000 con gia cầm bị cuốn trôi hoặc chết do ngập kéo dài. Mưa lũ cũng làm 119 ha cá và 26 ha tôm bị phá vỡ ao nuôi, trôi sạt hoàn toàn theo dòng nước.

Ngay sau khi nước rút, ngành nông nghiệp thành phố đã khẩn trương triển khai nhiều biện pháp: xử lý môi trường, khử trùng chuồng trại, kiểm soát dịch bệnh, phục hồi đất canh tác, khơi thông hệ thống kênh mương. Cùng với đó, gần 40 lớp tập huấn kỹ thuật được tổ chức liên tục nhằm giúp bà con nắm bắt các giải pháp khôi phục sản xuất sau mưa lũ. Sở NN-MT cũng đã gửi văn bản yêu cầu các địa phương thống kê cụ thể tình hình thiệt hại để làm căn cứ trình UBND thành phố bố trí nguồn hỗ trợ.

Bà Ngô Thị Thu Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Đà Nẵng cho biết, chỉ trong thời gian ngắn, gần 40 lớp tập huấn đã được mở, giúp bà con tiếp cận các giải pháp khôi phục sản xuất trên ba lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi và thủy sản. Công tác thông tin cảnh báo thời tiết, phòng chống dịch bệnh sau mưa lũ được đẩy mạnh để người dân chủ động hơn khi trở lại sản xuất.

“Khó khăn lớn nhất hiện nay là làm sao tái sản xuất nhưng vẫn bảo đảm an toàn dịch bệnh. Đất đai bị bồi lấp nặng khiến việc xử lý môi trường trở nên phức tạp hơn. Trong chăn nuôi, dịch tả lợn Châu Phi diễn biến trước đó vẫn còn tiềm ẩn, gây khó cho công tác tái đàn. Bà con mong muốn được hướng dẫn rõ hơn về cách xử lý dịch bệnh trước khi tái đàn, để yên tâm khôi phục sản xuất”, bà Vân chia sẻ.

Hiện nay khả năng cân đối ngân sách địa phương còn hạn chế, trong khi mức độ thiệt hại quá lớn, nhu cầu hỗ trợ nông dân phục hồi sản xuất là rất cấp thiết. Thành phố đã đề nghị Trung ương sớm rà soát, bổ sung các chính sách hỗ trợ sau thiên tai, phù hợp với điều kiện đặc thù của Đà Nẵng - một địa phương thường xuyên gánh chịu lũ quét, ngập sâu và sạt lở do địa hình đa dạng.

Đồng thời, mong muốn Trung ương hỗ trợ thêm giống cây trồng, vật nuôi, vật tư thiết yếu và kinh phí khắc phục, đặc biệt cho những vùng sản xuất bị tàn phá nặng. Thành phố cũng đề nghị hoàn thiện chính sách khuyến nông theo hướng hỗ trợ sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, khuyến khích các mô hình nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn; đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ dự báo, cảnh báo hạn - mặn - dịch bệnh phục vụ sản xuất.

Một yêu cầu quan trọng khác là Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tiếp tục hỗ trợ chuyên môn sâu hơn cho địa phương, nhất là về cải tạo đất sau bồi lấp, xử lý môi trường ao nuôi, tái đàn chăn nuôi và phục hồi các vùng sản xuất bị ảnh hưởng. Mô hình liên kết “4 nhà” giữa Nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà nông cũng cần được thúc đẩy để hình thành chuỗi giá trị bền vững, giúp người dân tiếp cận giống, vật tư và đầu ra thuận lợi hơn.

Ngày 19/11, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Đà Nẵng đã tổ chức hướng dẫn thực địa tại một số mô hình trồng trọt và chăn nuôi bị thiệt hại sau bão lũ. Bà con được trực tiếp thực hành các bước cải tạo đất, phục hồi ao nuôi, vệ sinh chuồng trại và xử lý môi trường... Qua đó giúp nông dân nắm vững quy trình và áp dụng ngay vào thực tiễn, rút ngắn thời gian phục hồi sản xuất. Dịp này, Trung tâm Khuyến nông quốc gia hỗ trợ 3 tấn phân bón và 1.500 lít chế phẩm vi sinh, thuốc sát trùng giúp người dân vùng lũ sớm khôi phục sản xuất.