Điều này có ảnh hưởng gì tới ngành hàng hồ tiêu Việt Nam?
Theo bà Nguyễn Thị Mai Oanh, PCT Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), việc làm giả hạt tiêu để gian lận thương mại đã có từ nhiều năm nay. Trước đây, người ta dùng hạt đu đủ để trộn lẫn vào hạt tiêu, vì hạt đu đủ có bề ngoài nhìn khá giống với hạt tiêu đen. Tuy nhiên, sau này, khi các DN XK tiêu sử dụng máy móc để loại bỏ tạp chất trong tiêu nguyên liệu, thì hạt đu đủ không còn được trộn vào hạt tiêu nữa. Vì hạt đu đủ nhẹ hơn nhiều so với hạt tiêu nên dễ dàng bị hệ thống quạt trong máy loại bỏ tạp chất thổi ra ngoài.
Dù vậy, tình trạng trộn lẫn tạp chất vào tiêu để gian lận thương mại vẫn còn tiếp diễn. Tuy nhiên, có thể khẳng định các loại tạp chất, kể cả phế phẩm cà phê ngâm bột pin để làm giả hạt tiêu, không thể nào lọt vào được các lô hàng hạt tiêu XK của Việt Nam. Bởi quy trình làm hạt tiêu XK hiện nay đủ khả năng loại bỏ được những tạp chất đó.
Bà Mai Oanh cho biết, hạt tiêu thường được nông dân đem bán trực tiếp cho các đại lý thu mua, hoặc bán thông qua những người thu mua nhỏ lẻ khác rồi những người này bán lại cho đại lý thu mua. Sau khi thu mua hạt tiêu, các đại lý sẽ loại bỏ tạp chất (cành, lá, đất đá…) trong hạt tiêu rồi phân loại sơ bộ theo từng dung trọng khác nhau. Các đại lý thu mua có thể bán tiêu trực tiếp cho DN XK hoặc bán lại cho nhà cung ứng hạt tiêu XK (cả nước hiện có khoảng 6 nhà cung ứng lớn chuyên cung ứng hạt tiêu cho các DN XK). Dù là mua hạt tiêu từ đại lý thu mua hay qua nhà cung ứng chuyên nghiệp, các DN XK cũng phải loại bỏ tạp chất một lần nữa, rồi qua các công đoạn như thổi, rửa bằng hơi nước, sấy… Với những công đoạn này, hầu hết tạp chất đều bị loại bỏ. Kể cả tiêu giả được làm bằng phế phẩm cà phê ngâm bột pin (nếu có) cũng sẽ bị rã ra và trôi ra ngoài khi qua công đoạn rửa bằng hơi nước.
Vậy phế phẩm cà phê ngâm bột pin làm giả loại tiêu nào? Bà Mai Oanh cho hay, phế phẩm cà phê ngâm bột pin có thể được dùng để giả làm tiêu đầu đinh hay tiêu nhẹ, tiêu lép. Tiêu đầu đinh là loại tiêu có dung trọng thấp, không đủ tiêu chuẩn làm hạt tiêu XK. Nhưng trên thị trường, loại tiêu này vẫn tiêu thụ được vì một số doanh nhân Ấn Độ, Trung Đông, Trung Quốc… vẫn tìm mua để về chiết xuất ra dầu tiêu (trong tiêu đầu đinh có nhiều dầu) hoặc xay nghiền để trộn vào các sản phẩm tiêu chế biến nào đó của họ. Sau khi thu mua tiêu đầu đinh, người ta loại bỏ tạp chất bằng cách sàng, thổi… Với những cách làm này, những tạp chất bình thường dễ bị loại bỏ vì nhẹ. Do đó, việc dùng phế phẩm ngâm bột pin nhiều khả năng là để làm cho tiêu giả trở nên nặng hơn, qua đó tránh được khả năng bị loại bỏ ra ngoài khi sàng, thổi… và lọt vào trong tiêu đầu đinh.
Bà Mai Oanh khẳng định, với những công đoạn làm hạt tiêu XK như hiện nay, chắc chắn tiêu giả từ phế phẩm cà phê ngâm bột pin không thể nào lọt được vào các lô hàng hạt tiêu XK của Việt Nam. Tuy nhiên, thông tin về việc có cơ sở dùng phế phẩm cà phê ngâm bột pin để làm tiêu giả cũng sẽ ảnh hưởng tới uy tín chung của hạt tiêu Việt Nam, vốn đang bị các đối tác quốc tế nghi ngại về dư lượng thuốc BVTV. Đã có những cơ quan truyền thông của nước ngoài đăng tải về diễn biến của vụ việc này.
Vì vậy, VPA đang đợi thông tin chính thức từ phía cơ quan chức năng tỉnh Đắk Nông và sẽ tổ chức cuộc họp với các DN hàng đầu của ngành hồ tiêu Việt Nam trong ngày 27/4 để thông tin cụ thể về vụ việc. Từ cuộc họp này, VPA cũng sẽ có những thông tin chính thức khẳng định rằng với quy trình làm hạt tiêu XK hiện nay của Việt Nam, những loại tiêu giả không thể nào lọt được vào các lô hàng hạt tiêu XK. Ngành hàng hồ tiêu Việt Nam đang nỗ lực để hạt tiêu XK của Việt Nam ngày càng đáp ứng được các yêu cầu về VSATTP…
