Không để doanh nghiệp nhỏ và vừa đứng ngoài Kỷ nguyên Xanh

Từ ô tính Excel đến hành trình Net Zero

Tối 15/6, tại Công viên Thống Nhất, lá phổi xanh giữa lòng Hà Nội, lễ phát động Chương trình "Vì Môi trường xanh Quốc gia 2025" chính thức khai mạc. TS Hoàng Hiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tăng trưởng xanh (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), Trưởng Ban tổ chức không chỉ lặp lại một thông điệp môi trường thường niên, mà còn khẳng định chắc nịch: Đây là thời khắc khởi đầu của Kỷ nguyên Xanh.

“Chúng tôi không đến đây để phát động một chiến dịch phong trào. Chúng tôi đến để bắt đầu một hành trình thật sự, và điều đó cần đi cùng hành động, không phải bằng những mục tiêu xa vời, mà bằng những cam kết cụ thể, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME)”, ông Hiệp nói.

Ông cho biết, để đồng hành cùng khối SME, chương trình đã thiết kế một lộ trình 3 bước: “Đơn giản hóa - Chuẩn hóa - Quốc tế hóa”. Bắt đầu từ bộ công cụ tính toán phát thải khí nhà kính trên Excel, dễ sử dụng, cập nhật theo chuẩn IPCC, dành riêng cho doanh nghiệp nông sản.

Mỗi tháng, 12 webinar được tổ chức kết hợp với đại học và hiệp hội ngành hàng, nhằm đào tạo “Cán bộ khí nhà kính cộng đồng” ngay tại địa phương. Cuối cùng, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận ISO 14064-3 qua các khóa huấn luyện tại chỗ, đánh giá thử và kết nối với các đơn vị kiểm toán carbon uy tín.

“Chúng tôi muốn gửi đi một thông điệp rõ ràng: SME không bị bỏ lại phía sau. Không để rào cản kỹ thuật hay tài chính khiến họ đứng ngoài hành trình Net Zero”, ông Hiệp bày tỏ.

Không dừng lại ở hành động kỹ thuật, phía sau quyết tâm này là một bức tranh môi trường đang gióng lên hồi chuông báo động. TS Hoàng Hiệp cảnh báo về những nguy cơ hiện hữu của biến đổi khí hậu tại Việt Nam.

“Nhiệt độ trung bình đã tăng 0,5 - 0,7 độ C mỗi thập kỷ, và có thể tăng thêm 1-2 độ C nữa vào cuối thế kỷ. Không khí đầu năm 2025 tại Hà Nội, TP.HCM đặc quánh bụi mịn PM2.5, gấp 16 lần ngưỡng an toàn của WHO. Dự báo năm nay sẽ có 5-6 cơn bão lớn đổ bộ đất liền”, ông phát biểu.

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), vựa lúa quốc gia, đang hứng chịu hạn hán, lũ quét, xâm nhập mặn và sạt lở. “Thiệt hại do thiên tai có thể chiếm tới 1-1,5% GDP mỗi năm nếu không hành động ngay từ bây giờ”, ông nói thêm.

Việt Nam đã xác lập cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây là một cam kết chính trị đã chuyển thành loạt chính sách cụ thể từ ngày 1/1/2025, trong đó kiểm kê khí nhà kính với hơn 2.100 doanh nghiệp, kiểm định khí thải xe máy, thu phí khí thải công nghiệp, mở rộng trách nhiệm tái chế sản phẩm.

Chương trình năm nay đánh dấu bước mở rộng cả chiều rộng lẫn chiều sâu. Lần đầu tiên, một báo cáo khảo sát toàn quốc mang tên “Doanh nghiệp ESG Xanh Quốc gia 2025” sẽ được công bố, đánh giá mức độ bền vững, trách nhiệm xã hội và năng lực quản trị doanh nghiệp.

Bên cạnh đó là chuỗi hoạt động mang tính hành động và cộng đồng: Hội nghị “Hành trình đến Net Zero”, triển lãm mô hình xanh, chiến dịch “Sống không rác thải”, trình diễn thời trang “Green Fashion”, trồng “Triệu cây xanh” phủ xanh trường học, đô thị và vùng đất khô cằn; cùng các mô hình cộng đồng như “Khu phố xanh”, “Đổi rác lấy cây”, “Trường học xanh”.

Khi môi trường không còn là lựa chọn

Theo thống kê của Cục Biến đổi khí hậu, năm 2024 là năm nóng nhất trong lịch sử ghi nhận. Hơn 500 người thiệt mạng hoặc mất tích vì thiên tai. Chỉ riêng bão Yagi đã cướp đi sinh mạng của 345 người. Nước mặn đã xâm nhập sâu 122km vào đất liền ĐBSCL, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người.

Nguyên nhân được chỉ ra, là từ phát thải khí nhà kính trong công nghiệp, nông nghiệp, giao thông và mất rừng.

Trên cơ sở đó, Cục Biến đổi khí hậu kêu gọi doanh nghiệp hãy kiểm kê phát thải, đầu tư công nghệ xanh, sẵn sàng bước vào ETS 2025. Các tổ chức xã hội nhân rộng hơn nữa mô hình sống xanh. Còn mỗi người dân có thể bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: tiết kiệm điện, phân loại rác, đi xe công cộng.

Đồng tình quan điểm này, PGS.TS Lê Bộ Lĩnh, Đại biểu Quốc hội khóa XIII, chuyên gia Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhận định, rằng chương trình năm nay không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng mà còn tạo ra những chuyển biến thực chất trong nhận thức và hành động của người dân, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất - nơi trực tiếp gắn với môi trường và tiêu dùng bền vững.

Việc khai mạc đúng vào Tháng hành động vì Môi trường càng gia tăng giá trị lan tỏa, đồng thời gửi gắm một thông điệp rõ ràng tới cộng đồng doanh nghiệp: Phát triển kinh tế không thể tách rời trách nhiệm xã hội và môi trường, trong đó việc tích hợp các tiêu chí ESG cần trở thành nền tảng.

"Tôi kỳ vọng chương trình sẽ tiếp tục truyền cảm hứng và góp phần thúc đẩy hành trình hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia", ông Lĩnh nhấn mạnh.

Chương trình “Vì Môi trường xanh Quốc gia” do Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) khởi xướng từ năm 2012. Trong lần thứ 13 tổ chức, chương trình sẽ kéo dài đến hết tháng 12/2026, được thiết kế theo mô hình sự kiện xanh, tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải, và có thể nhân rộng tại địa phương.