Kết nối chính sách: [Bài 1] Hỗ trợ kỹ thuật và pháp lý đến người dân

Đưa chính sách đến từng nương rẫy

Trên những sườn đồi đỏ thẫm của thôn Quảng Tiến, xã Quảng Sơn, anh Điểu Hùng đang tất bật thu hoạch cà phê với diện tích hơn một ha của gia đình. Đây là vụ thu chính thứ ba, với sản lượng hơn 4 tấn, giá bán hơn 100 nghìn đồng/1kg. Sau khi trừ chi phí, anh thu lãi khoảng 280 triệu đồng, con số mà cách đây vài năm anh còn chưa dám nghĩ tới.

Theo anh Hùng, trước đây, gia đình chủ yếu trồng cà phê theo kinh nghiệm truyền lại. Cây trồng thiếu kỹ thuật, mùa mưa thì úng rễ, mùa nắng thì lá cháy, năng suất bấp bênh. “Mình trồng cà phê nhiều năm nhưng không biết cách ghi chép, quản lý phân bón hay phòng trừ sâu bệnh đúng chuẩn. Vụ mùa lúc được, lúc mất, lỗ nhiều hơn lãi,” anh Hùng nhớ lại.

Bước ngoặt đến vào cuối năm 2023, khi xã Quảng Sơn triển khai chương trình phổ biến pháp luật nông nghiệp - môi trường đến tận các hộ dân. Tổ công tác gồm cán bộ Hội Nông dân, khuyến nông đã hướng dẫn anh Hùng từng bước áp dụng kỹ thuật canh tác an toàn, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng quy chuẩn, cũng như các điều kiện để được vay vốn ưu đãi.

“Họ không chỉ nói lý thuyết, mà còn xuống vườn hướng dẫn thực hành. Nhờ vậy, mình mới hiểu vì sao phải làm đúng kỹ thuật, vì sao bảo vệ môi trường cũng quan trọng như chăm cây”, anh Hùng chia sẻ.

Từ khi áp dụng quy trình mới, vườn cà phê của anh Hùng đã có sự thay đổi rõ rệt. Cây sinh trưởng khỏe, trái đều, năng suất tăng, chi phí được kiểm soát tốt. Anh Hùng cũng học được cách ghi chép, dự đoán sản lượng, lập kế hoạch bán hàng hợp lý. “Trước kia vụ mùa nào cũng bấp bênh, giờ thì yên tâm hơn nhiều. Pháp luật và kỹ thuật trở thành công cụ giúp mình sản xuất hiệu quả hơn, không còn là thủ tục bắt buộc”, anh Điểu Hùng nói.

Theo ông Nguyễn Đức Đại, Trưởng thông Quảng Tiến, xã Quảng Sơn, thôn Quảng Tiến vốn là nơi trình độ tiếp cận thông tin còn hạn chế, nhiều hộ dân chủ yếu biết đến chính sách qua truyền miệng. Nhưng từ khi có chương trình phổ biến pháp luật nông nghiệp - môi trường có chọn lọc, nội dung tập trung vào những điều thiết thực nhất như kỹ thuật chăm sóc cà phê, thị trường tiêu thụ, giá cả, tiêu chuẩn sản phẩm, tư duy của người dân bắt đầu thay đổi.

Ở xã Quảng Sơn, hàng tháng đều có ít nhất một buổi truyền thông về pháp luật nông nghiệp - môi trường tại các thôn. Cán bộ xã không đọc tài liệu dài dòng mà chọn lọc thông tin, minh họa bằng video, bảng biểu trực quan. Những khái niệm tưởng chừng xa lạ như VietGAP, quy hoạch vùng trồng, quản lý chất thải được giải thích dễ hiểu, gắn liền với thực hành ngay trên rẫy cà phê hoặc nhà vườn.

Không chỉ ở Quảng Tiến, các thôn lân cận như Quảng Hợp, thôn 3a…cũng dần triển khai theo mô hình này. Những hộ dân tiếp nhận kiến thức mới, áp dụng kỹ thuật và quản lý sản xuất theo hướng bền vững. Khi chính sách không còn là điều xa vời mà được đưa đến từng vườn cà phê, từng bờ suối, người dân bắt đầu xem pháp luật như công cụ để nâng cao hiệu quả sản xuất, chứ không còn là thủ tục bắt buộc phải thực hiện.

Trao công cụ chứ không chỉ hỗ trợ vật chất

Tại xã Quảng Sơn, tỉnh Lâm Đồng, cách làm giảm nghèo đang được tiếp cận theo hướng trao công cụ thay vì chỉ hỗ trợ vật chất. Người dân không chỉ được cấp giống, hỗ trợ vốn mà còn được hướng dẫn lập hồ sơ vay vốn ưu đãi, hiểu rõ các chính sách về môi trường, đăng ký hợp tác xã và áp dụng quy trình sản xuất bền vững. Khi bà con nắm vững kiến thức pháp lý và kỹ thuật, họ chủ động hơn trong sản xuất và tiếp cận nguồn lực.

Ông Đoàn Văn Phương, Chủ tịch UBND xã Quảng Sơn, cho biết thời gian qua địa phương ưu tiên bồi dưỡng cho bà con cách làm kinh tế theo hướng bền vững không chỉ trồng trọt, mà còn biết ghi sổ, quản lý chi phí, kết nối thị trường. Khi người dân được trang bị kiến thức, chính sách trở thành công cụ để họ tự phát triển, chứ không phải là gánh nặng hành chính.

Cũng theo ông Phương, nhờ được trang bị kiến thức pháp luật, nhiều hộ dân đã chủ động liên kết với nhau, xây dựng hợp tác xã nhỏ, định hướng đầu ra cho nông sản và tham gia các kênh tiêu thụ tập trung, nhờ đó nâng cao giá trị sản phẩm và ổn định thu nhập.

“Chúng tôi tổ chức các buổi tập huấn, truyền thông pháp luật ngay tại các bon, tổ dân; giải thích cho bà con các quy định quan trọng trong chính sách giảm nghèo, kể cả điều kiện hưởng vốn ưu đãi hay giám sát sử dụng nguồn lực. Khi người dân hiểu rõ luật, họ không còn lo bị vi phạm hay bị bỏ sót hỗ trợ, mà biết cách khai thác đầy đủ quyền lợi của mình. Kiến thức pháp lý như thế chính là công cụ mạnh mẽ nhất để họ tự đứng vững và vươn lên”, ông Phương chia sẻ thêm.

Với quyết tâm từ chính quyền địa phương và sự chủ động của người dân, Quảng Sơn đang từng bước chuyển mình. Từ nhận hỗ trợ đơn thuần sang làm chủ sản xuất, từ đối diện khó khăn sang chủ động vươn lên. Khi kỹ thuật, kiến thức pháp luật và thị trường được kết nối đồng bộ, niềm tin về một cuộc sống khấm khá hơn không còn là mong ước xa vời mà đang trở thành hiện thực.

Giai đoạn 2021 - 2025, xã Quảng Sơn triển khai các mô hình sinh kế cho 112 hộ dân, trong đó có 44 hộ nghèo, với tổng kinh phí giải ngân hơn 3 tỷ đồng. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, từ 19,39% năm 2022 xuống còn 9,39% năm 2023. Thời gian tới, xã Quảng Sơn định hướng tiếp tục nhân rộng các mô hình sinh kế, tăng cường tập huấn kỹ năng quản lý, kiến thức pháp luật và kết nối thị trường, nhằm giúp người dân chủ động vươn lên, hướng tới giảm nghèo bền vững và nâng cao đời sống toàn diện.